میراث دیجیتال؛ سرنوشت دارایی‌های آنلاین پس از مرگ

شاید در زندگی واقعیتی پررنگ‌تر از مرگ نباشد؛ چه نزد آن‌هایی که مرگ را پایان قطعی حیات انسانی و ختم تنها فرصت زندگی بشر می‌دانند، و چه در نظر آنانی که ‌آن را «شتافتن به دیار باقی» و نقطه آغاز «حیات اخروی» می‌پندارند.

مفهوم مرگ در طول تاریخ و عرض جغرافیا، در ذهن بسیاری از انسان‌ها مفهومی هراس‌‌آور بوده است. اما همین واقعیت پررنگ، در زمانه‌ای که تار زندگی مرسوم انسان‌ها با پود پدیده‌های برآمده از انقلاب تکنولوژیک در هم تنیده شده، نگرانی‌های جدیدی هم پدید آورده است.

در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که برای بخش بزرگی از شهروندان این کره خاکی، زیست آنلاین، اهمیتی هم‌سنگ با زیست آفلاین دارد. همه فعالیت‌های ما در فضای مجازی، از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا وبلاگ‌‌ها و وب‌سایت‌های شخصی، همه پسوردها و شناسه‌های کاربری و خلاصه همه دارایی‌های دیجیتال، در حالت عادی‌، پس از مرگ بلاتکلیف باقی می‌مانند.

انقلاب تکنولوژیک در بسیاری از عرصه‌های زندگی انسانی تحولاتی انقلابی پدید آورده است. هر کسی اکانتی در فیس‌بوک دارد، ویدئوهایی در یوتیوب آپلود کرده است، با بهره‌گیری از یکی از سرویس‌های رایگان وبلاگ‌نویسی، وبلاگی ساخته و مطالبی در آن منتشر کرده است، هارد دیسک کامپیوترش پر از فایل‌هایی است که دوست‌شان دارد؛ نیازشان دارد. اما تا به حال به این فکر کرده‌اید که پس از مرگ‌تان چه بر سر میراث آنلاین‌تان می‌آید؟

تا کنون بیش از ۵ میلیون نفر از ۵۰۰ میلیون کاربر فیس‌بوک مرده‌اند. هر سال نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر از کاربران فیس‌بوک می‌میرند. این فقط آمار مربوط به یکی از شبکه‌های فراگیر اجتماعی است. به کاربران این همه شبکه ‌اجتماعی و سرویس‌های گوناگون ‌آنلاین فکر کنید؛ تعداد کسانی که می‌میرند و اکانت‌هایشان بلاتکلیف می‌مانند باید رقم بسیار بزرگی باشد.

در این نوشتار، ۵ سرویس گوناگون را معرفی ‌خواهیم کرد که با بهره‌گیری از آنها می‌توانید زندگی دیجیتال خود را پس از مرگ مدیریت و مشخص کنید که میراث دیجیتال شما در اختیار چه کسانی قرار گیرد. می‌توانید پیام‌هایی را بنویسید تا پس از مرگ‌تان، بر اساس ریتم و زمان‌بندی مشخص، در فیس‌بوک، توییتر یا وبلاگ‌‌تان منتشر شود.

با استفاده از این منابع و سرویس‌های آنلاین می‌توانید اکانت‌ها و داده‌های آنلاین خود را پس از مرگ، پاک کنید‌، به‌روز کنید‌، یا به فرد دیگری با اکانتی دیگر منتقل کنید. یا شاید بخواهید پس از مرگ‌تان، برخی از دوستان نزدیک‌یا اعضای خانواده‌تان از بعضی حقایق باخبر شوند که فاش شدن آنها را در زمانی که زنده‌اید به صلاح نمی‌دانید. این سرویس‌ها راه‌هایی برای نگهداری از چنین اسنادی هم فراهم می‌کنند.

انتراستت (Entrustet)؛ انحصار وراثت آنلاین

جسی دیویس، بنیان‌گذار این سرویس آنلاین می‌گوید در سال ۲۰۰۸ پس از خواندن کتاب «جهان، مسطح است» نوشته توماس فریدمن، این سرویس را راه‌اندازی کرده است. در بخشی از این کتاب به مشکلات والدین «جاستین الزورس» سرباز آمریکایی کشته شده در عراق اشاره شده است. آنها می‌خواستند که به اکانت یاهوی جاستین دسترسی داشته باشند، اما کمپانی یاهو نمی‌پذیرفت که رمز عبور را در اختیار آنها قرار دهد. آنها به یک دادگاه فدرال شکایت کردند و سرانجام سه ماه بعد، دادگاه رای به تحویل رمز عبور به خانواده جاستین داد.

با ایجاد اکانت در این ‌وب‌سایت، شما می‌توانید ۱۰ نفر را به عنوان ارث‌بران میراث دیجیتال خود معرفی کنید، یا این‌که یک نفر را مسئول رسیدگی به میراث دیجیتال خود کنید. او کسی است که مسئولیت انحصار وراثت را بر عهده خواهد داشت. می‌توانید هر کاری که می‌خواهید با اکانت‌های گوناگون خود بکنید. ممکن است بخواهید صمیمی‌ترین دوست‌تان پس از مرگ شما به اکانت فیس‌بوک‌تان دسترسی داشته باشد‌، اکانت جی‌میل‌تان حذف شود، معشوق/معشوقه‌تان رسیدگی به اکانت پی‌پل (یا دیگر حساب‌های مالی) را بر عهده بگیرد و رمز وبلاگ و فایل‌های روی کامپیوترتان در اختیار پسرعموی بزرگ‌تان قرار گیرد. برخی از سایت‌ها هم هستند که عضویت شما در آن ممکن است مایه آبروریزی باشد و نخواهید که کسی از عضویت شما مطلع شود. با پرداخت سالانه ۲۰ دلار به انتراستت، این سرویس به صورت اتوماتیک این دست از اکانت‌ها را حذف خواهد کرد.

این سرویس در حال حاضر فقط به کاربران ساکن ایالات متحده و مکزیک سرویس می‌دهد. برای به دست آوردن پسورد جی‌میل یک کاربر، باید اطلاعات خواسته شده را به آدرسی در کالیفرنیا بفرستید و پس از تایید مدارک، ۶ تا ۸ هفته بعد، رمز عبور برای شما ارسال خواهد شد.

لِگِسی لاکِر (Legacy Locker)؛ گاوصندوق آنلاین

لگسی لاکر علاوه بر سرویس‌هایی که مربوط به رسیدگی به میراث دیجیتال پس از مرگ کاربر است، امکان ذخیره‌سازی رمزهای عبور و دیگر اسناد مهم را هم فراهم می‌کند. می‌توان مجموعه‌ای از اسناد مهم را در آن ذخیره کرد تا در زمان نیاز، با مراجعه به سایت به سادگی بتوان به آنها دسترسی داشت. می‌توانید از طریق لگسی لاکر، مدیریت عکس‌هایی که روی سایت‌های اشتراکی نظیر فلیکر، پیکاسا و ... ذخیره کرده‌اید را نیز به افراد معتمدتان بسپارید‌.

برای استفاده از این سرویس هم پیش از هر چیز باید اکانتی در این وب‌سایت ایجاد کنید. سپس باید کسانی (Verifiers) را معرفی کنید که مسئولان این سایت در مواقع اضطراری بتوانند با آنها تماس بگیرند و وضعیت شما را در زمانی خاص مورد بررسی قرار دهند. مرگ کاربر باید دست‌کم توسط دو تن از کسانی که به عنوان Verifier معرفی شدند، تایید شود تا فرایند انتقال بر اساس وصایای کاربر آغاز شود.

همه چیزهایی که به عنوان دارایی‌های دیجیتال خود می‌شناسید را هم باید در این وب‌سایت معرفی کنید. شناسه کاربری و رمز عبور شما در هر موردی چک خواهد شد. اطلاعات وارد شده، همواره قابل ویرایش خواهد بود.

با سرویس رایگان لگسی‌لاکر فقط می‌توانید سه مورد از دارایی‌‌های آنلاین خود را معرفی کنید‌. دو سرویس دیگر نیز ارائه می‌شود که به ترتیب ۳۰ و ۳۰۰ دلار در سال باید برای آنها پرداخت. سرویس آخر، سرویسی نامحدود است و می‌توان بی‌نهایت اکانت و فایل را از طریق آن به عنوان میراث دیجیتال ذخیره کرد.

مای وب‌‌ویل (My Webwill)؛ تحقق آرزوهای آنلاین پس از مرگ

مای وب‌ویل یک سرویس سوئدی است که بر اساس نیازهای «نسل دیجیتال آینده» طراحی شده است؛ نسلی که احتمالا برای دارایی‌های دیجیتالش اهمیتی به مراتب بیشتر از دارایی‌های دیگر خود قائل خواهد بود.

این سایت در آغاز کار تنها به کاربران آمریکا و سوئد سرویس می‌داد و اکنون کاربران آلمانی و انگلیسی هم زیر پوشش چتر خدماتی آن قرار گرفته‌اند. این سرویس کشورهای دیگری را هم در آینده نزدیک در بر خواهد گرفت.

مای وب‌‌ویل، به اراده معطوف به وب کاربر اجازه مدیریت می‌دهد و آخرین آرزوها و وصایای کاربر را در نظر می‌گیرد. با سرویس رایگان آن می‌توان تا ۱۰ اکانت را غیرفعال کرد و ۵ ایمیل را هم از پیش آماده کرد که پس از مسجل شدن مرگ کاربر، برای کاربرانی که او مد نظر داشته و می‌خواسته نکاتی را پس از مرگ با آنها در میان بگذارد ارسال خواهد شد. بدیهی است که می‌توانید به بسیاری از مسائل در این ایمیل‌ها اشاره کنید، مثلا پسورد برخی اکانت‌های مشخص که می‌خواهید در اختیار یک دوست قرار دهید.

می‌توانید حتی پیش از مرگ پست‌هایی بنویسید و طوری تنظیم کنید که با دور تناوب مشخصی‌، پس از مرگ‌تان در صفحه فیس‌بوک یا توییترتان منتشر شود.

سانیوا گیرتینگر، موسس ۲۵ ساله این وب‌سایت، پس از خودکشی دوست‌پسرش و مشکلاتی که در پی آن دامن‌گیرش شد، به فکر راه‌اندازی آن افتاد. او می‌خواست همه خاطراتی که آن دو با هم داشتند را از روی فیس‌بوک حذف کند، اما این کار به سادگی ممکن نبود. پس از هفته‌ها نامه‌نگاری با مسئولان فیس‌بوک، او به هدف خود رسید، اما به این فکر کرد که با راه‌اندازی «مای وب‌ویل» حل این مشکل را برای دیگر کسانی که با مشکلات مشابه مواجه می‌شوند، تسهیل کند.

مای‌وب‌ویل، در سوئد و آلمان تاییدیه مرگ کاربر را از طریق مقامات محلی پیگیری می‌کند، اما برای کاربران کشورهای دیگر، با پیگیری از طریق افراد معتمدی که پیش‌تر توسط کاربر معرفی شده‌اند، این فرایند را به انجام می‌رساند.

فیوچریس (Futuris)؛ ادامه زیست آنلاین، حتی پس از مرگ

فیوچریس شبکه‌ای اجتماعی است که با سرویس خاص پیام‌رسانی آن، می‌توان پیام‌هایی را برای ارسال تا ۵۰ سال آینده آماده کرد تا با زمان‌بندی و ریتمی که برای آن تعریف شده، برای کاربران هدف ارسال شوند، یا پیام‌هایی بنویسید که فقط پس از مرگ‌تان ارسال شوند. این پیام‌ها می‌توانند به شکل‌های گوناگون باشند؛ از پیام‌های متنی و همراه با عکس‌گرفته تا پیام‌های صوتی و ویدیویی. این شعار فیوچریس است: «شما نمی‌توانید سفری در طول زمان داشته باشید، اما پیام‌های شما می‌توانند.»

حتی می‌توانید با این سرویس وبلاگی راه‌اندازی کنید که برای آینده باشد. پست‌هایی که از قبل می‌نویسید، بر اساس زمان‌‌بندی تعریف‌شده منتشر خواهد شد. برای وبلاگ آینده شما هم سقف ۵۰ سال در نظر گرفته شده است. فیوچریس راهی است برای ادامه دادن زیست آنلاین، حتی اگر خودتان از دنیای واقعی رخت بربسته باشید.

دث‌سوییچ (Deathswitch)؛ تشخیص مرگ کاربر با رمزهای عبور

تفاوت دث‌سوییچ با دیگر سرویس‌هایی که معرفی کردیم در این است که فرایند ساده‌تری برای بررسی وضعیت حیات و ممات کاربر دارد. این سرویس به‌صورت متناوب رمزهای عبوری را برای کاربر ارسال می‌کند و از او می‌خواهد که با وارد کردن آنها در این وب‌سایت، مسئولان سایت را از زنده بودن خود مطلع کند. تاخیر طولانی مدت در وارد کردن این رمزهای عبور، آنها را مطمئن خواهد کرد که کاربر در قید حیات نیست و از آن به بعد اجرای خواسته‌ها و وصایای آنلاین کاربر آغاز می‌شود.

با سرویس رایگان دث‌سوییچ می‌توانید تنها یک پیام را از پیش آماده کنید، اما با پرداخت سالانه ۲۰ دلار می‌توانید از سرویس آن بهره‌مند شوید. دث‌سوییچ اجازه ضمیمه کردن فایل‌های صوتی و تصویری به پیام نوشته شده را هم می‌دهد.

احسان نوروزی
تحریریه: یلدا کیانی