محمد سيف‌زاده / ”نداشتن مبناى حقوقى اطلاعيه دادسراى عمومى و انقلاب تهران درباره مراسم چهارشنبه‌سورى“

دان و از بنيانگذاران «كانون مدافعان حقوق بشر» به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.

مصاحبه گر: بهنام باوندپور

دويچه وله: دکتر محمد سيف زاده، همانطور که اطلاع داريد دادسرای عمومی انقلاب تهران به رياست آقای سعيد مرتضوی در ارتباط با چهارشنبه سوری اطلاعيه ای صادر کرده است. اين اطلاعيه از جهاتی ناروشن است، يعنی معلوم نيست که آيا کلا مردم اجازه ی جشن گرفتن اين آيين قديمی را دارند يا نه. شما اين اطلاعيه را از نظر حقوقی چگونه ارزيابی می کنيد؟

محمد سيف زاده: آنچه در اين اعلاميه بدان توجه شده است، اين است که آن چيزهايی که نظم عمومی جامعه را بهم می زند، موجب اخلال در نظم می شود مجازاتی دارد و ايشان نيز هشدار داده که چنين اتفاقی نيفتد و دادسراها و نيروهای انتظامی را بسيج کرده اند برای مقابله با اين قضيه. اما اين مجازاتی که آقای مرتضوی صحبت از آن می کنند در ارتباط با اخلال در نظم است. يکی از مسايل مهم اخلال در نظم اين است که فرد قصد و نيت بهم زدن آرامش و آسايش عمومی را داشته باشد. واضح است که در موضوع چهارشنبه سوری هيچيک از افرادی که در اين جشنها شرکت می کنند قصد اخلال در نظم عمومی جامعه را ندارند. بنابراين بايد توجه کنيم که اين اعلاميه مبنای حقوقی ندارد.

دويچه وله: در کشورهای مسيحی مردم در آغاز سال نو ميلادی مراسمی بمراتب وسيعتر از چهارشنبه سوری ما را برگزار می کنند. آيا از نظر قوانين جمهوری اسلامی ایران مردم ايران حق استفاده از ترقه و فشفشه و چيزهايی از اين قبيل را برای برگزاری مراسم چهارشنبه سوری خودشان ندارند؟

محمد سيف زاده: قطعا دارند. قطعا می توانند با همين وسايل چهارشنبه سوری را جشن بگيرند. اما آنچه که باعث تاسف است و شايد صحيح نيز اين مطلب باشد که مردم به نوعی واکنش نشان می دهند، چون در سالهای متمادی اين جشن مردم و مثلا حتا روز سيزده و عيد نوروز به تمسخر گرفته شد. بنابراين اين انفجاراتی که عده ای درست می کنند و نارنجک و بمب دستی می سازند و حادثه می آفرينند از لحاظ روانشناسی بازتاب همان فشارها و تضييقاتی ست که عموما حکومت بوجود آورده است. اگر از يکی دوسال پيش بود که نيروی انتظامی و بعضی از دستگاههای دولتی به اين فکر افتادند که همين جشن را که بسيج عمومی مردم است برای شادمانی در آن شرکت بکنند و بيايند و کنترل بشود. البته تا اندازه ای نيز توانستند جلوی حوادث غيرمترقبه را بگيرند. بنابراين آنچه بايد جلوگيری شود اين بمب ها يا نارنجکهای دست سازی ست که هرسال در اين روز ساخته می شود و معلوم نيست از کجا اينهمه مواد آورده می شود و مردم به راحتی در کوچه و بازار می توانند آنها را خريداری کنند. به نظر من دولت بايد برای جلوگيری از اين حوادث که بعضی از آنها گاهی به مرگ و کوری چشم منجر می شود با ديدی بازتر و نه تنگ نظرانه بنگرد.

دويچه وله: اطلاعيه ی دادسرای عمومی و انقلاب تهران اخلال در نظم، آسايش و آرامش عمومی را مستوجب حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق دانسته است. آيا به نظر شما «اخلال در نظم و آسايش و آرامش عمومی» مفهومی بسيار تفسيرپذير نيست که بشود با تکيه برآن اجازه ی جشن گرفتن را از مردم گرفت؟

محمد سيف زاده: استناد دادسرای عمومی و انقلاب به اين ماده ی قانونی مبنای حقوقی ندارد. يک، به لحاظ اينکه کسانی که در اين جشن شرکت می کنند، که شايد طيف وسيعی از جامعه باشند، البته که قصد ندارند خود در نظم عمومی شان اخلال کنند و در ثانی، بهيچوجه من الوجوه به اصطلاح عنصر معنوی جرم که سوء نيت مجرمانه به آن می گويند در اين مسايل به چشم نمی خورد. بنابراين استناد اين دادسرای عمومی انقلاب به اين ماده صحيح نيست.

دويچه وله: دکتر سيف زاده يک سوال شخصی، چهارشنبه سوری برای خود شما بعنوان يک ايرانی از چه اهميتی برخوردار است؟

محمد سيف زاده: من با تمام آن مراسمی که برای ملاقات مردم با هم و برای جشن و سرور به نوعی بسيج عمومی می کنند و ريشه در تاريخ ما دارد، موافقم. آنچه من با آن مخالفم اين است که خدای ناکرده حوادثی بوجود نيايد که مردم تلفاتی بدهند و زخمی بشوند و مشکلاتی در پی خود داشته باشد. و گرنه اين موجب جشن و سرور ملت ما است در طول تاریخ، و فقط کسانی می توانند با اين انديشه مخالفت کنند که با جشن و سرور مردم مخالف باشند. وگرنه من به این جشن ها احترام می گذارم و در شادی مردم نيز شرکت می کنم.