محمد البشیر به عنوان رئیس دولت انتقالی سوریه معرفی شد

محمد البشیر روز سه‌شنبه ۲۰ آذر (۱۰ دسامبر) در کانال تلوزیون دولتی اعلام کرد که موظف شده است تا اول مارس ۲۰۲۵ دولت انتقالی سوریه را هدایت کند. البشیر سال ۱۹۸۳ در جبل الزاویه در جنوب استان ادلب بدنیا آمده و در سال ۲۰۰۷ از دانشگاه حلب در رشته مهندسی برق و الکترونیک فارغ‌التحصیل شده است.

البشیر پیش از این رئیس تشکیلات موسوم به "دولت نجات سوریه" در ادلب بوده و اکنون مامور تشکیل دولت جدید سوریه برای اداره دوره انتقالی شده است.

این تصمیم پس از نشست بین محمد جولانی، فرمانده‌ عملیات نیروهای مخالف و محمد البشیر و همچنین محمد الجلالی، نخست‌وزیر دولت پیشین در حکومت بشار اسد برای پیش‌گیری از فرو رفتن سوریه به هرج و مرج و همچنین تدارک انتقال قدرت در این کشور اتخاذ شده است. 

در سوریه نشانه‌های کوچکی از بازگشت به وضعیت عادی نیز دیده می‌شود. بانک‌های سوریه روز سه ‌شنبه دوباره باز شدند و وزارت نفت از کارمندانش خواست که بر سر کار بازگردند.

بازرسان سازمان ملل که سال‌هاست در حال جمع‌آوری اسناد و شواهد از جنایات هولناک در سوریه هستند، امیدوارند به قربانیان رژیم بشار اسد و صحنه‌های جرم دسترسی پیدا کنند.

روبرت پتیت، دادستان کانادایی و رئیس "هیئت تحقیق سازمان ملل در امور سوریه" می‌گوید بعد از سقوط رژیم بشار اسد اکنون این امکان برای بازرسان سازمان ملل فراهم شده است که به سوریه سفر کنند و به طور حضوری با قربانیان جنایات صحبت و اسناد و شواهد را با چشم خود مشاهده کنند.

دادستان کانادایی همچنین سوریه را "یک صحنه جرم" دانست و دسترسی به صحنه جرم را یک مزیت حیاتی قلمداد می‌کند. 

او به ویدئوهایی از زندان‌های سوریه اشاره می‌کند که در آن‌ها "اتاق‌هایی با انبوهی از اسناد" دیده می‌شود که می‌توانند اطلاعات مهمی درباره جنایات در سوریه ارائه کنند.  

گروه بازرسان سازمان ملل برای سوریه در اواخر سال ۲۰۱۶ تشکیل شد. تیم ۸۲ نفره این گروه توانسته است مقادیر زیادی از اسناد و شواهد از جنایات در سوریه را جمع‌آوری کند. این اسناد جمع‌وری شده در بیش از ۲۰۰ جریان دادخواهی در کشورهای مختلف از جمله بلژیک، فرانسه و سوئد استفاده شده است. 

گیر پدرسون، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه از اسرائیل خواست تحرکات نظامی و بمباران‌ها در سوریه را متوقف کند.

او روز سه‌شنبه در ژنو و در جمع خبرنگاران گفت: «ما همچنان شاهد تحرکات و بمباران‌های اسرائیل در خاک سوریه هستیم. این امر باید متوقف شود. این مسئله بسیار مهم است.»

این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه می‌گوید اسرائیل از زمان سقوط اسد، دیکتاتور سابق سوریه تا کنون حدود ۲۵۰ حمله هوایی به این کشور انجام داده است. به گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه در جریان این حملات، "مهم‌ترین تاسیسات نظامی سوریه شامل مراکز تحقیقاتی، انبارهای تسلیحات، کشتی‌های نظامی، فرودگاه‌ها و هواپیماها تخریب شده‌اند."

سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه همچنین اعلام کرده که این حملات، "مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی سوریه" را نابود کرده است.

در همین راستا خبرنگاران خبرگزاری فرانسه در دمشق گزارش داده‌اند که روز سه‌شنبه صدای انفجارهای بلندی را شنیده‌اند اما نتوانسته‌اند منبع یا گستره جغرافیایی این حملات را تایید کنند.

اسرائیل روز گذشته اعلام کرد که "سلاح‌های شیمیایی باقی‌مانده یا موشک‌های دوربرد" را هدف قرار داده تا این تسلیحات به دست گروه‌های افراطی نیفتند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در نشستی خبری در پاسخ به سوالات خبرنگاران ضمن اشاره به تحولات سوریه و سقوط بشار اسد، کشته شدن حسن نصرالله را "نقطه عطفی در فروپاشی" محور وابسته به جمهوری اسلامی خواند و گفت: «همان‌‌گونه که وعده داده بودم، ما در حال تغییر چهره خاورمیانه‌ایم.»

نتانیاهو اضافه کرد که اسرائیل در "جنگی موجودیتی" که بر این کشور تحمیل شده به صورت "گام به گام" در حال شکست دادن دشمنان خود است.

نخست‌وزیر اسرائیل همچنین سوریه تحت حکومت بشار اسد، دیکتاتور سابق این کشور را "مهم‌ترین حلقه در محور شرارت ایران" توصیف کرد و افزود که سوریه نفرت علیه اسرائیل را برانگیخته بود و در جریان جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ به اسرائیل حمله کرد و "خط انتقال سلاح" از ایران به حزب‌الله در لبنان بوده است.

نتانیاهو سقوط بشار اسد را "پیامد مستقیم ضربات سهمگینی" خواند که اسرائیل به گروه تروریستی حماس در نوار غزه و حزب‌الله در لبنان و حکومت ایران وارد کرده است.

بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه، اسرائیل از زمان سقوط اسد، تا کنون حدود ۲۵۰ حمله هوایی به این کشور انجام داده است. بنا بر گزارش‌های تایید نشده رسانه‌ها، تانک‌های اسرائیلی پس از عبور از استان قنیطره، به مرزهای اداری استان دمشق وارد شده‌اند. برخی منابع مخالفان سوری گزارش می‌دهند که نیروهای اسرائیلی در حال حاضر به ۴۰ کیلومتری شهر دمشق رسیده‌اند.

احمد الشرع مشهور به ابومحمد الجولانی رهبر هیئت تحریر الشام اعلام کرد دولت در حال تشکیل سوریه به زودی فهرستی از مقام‌های ارشد حکومت بشار اسد، دیکتاتور سابق سوریه را که در شکنجه مردم نقش داشتند، منتشر خواهد کرد.

در بیانیه جولانی که در کانال تلگرامی این گروه منتشر شده آمده است: «ما در پاسخ‌گو کردن جنایتکاران، قاتلان، افسران امنیتی و ارتشی که در شکنجه مردم سوریه دخالت داشتند، تردیدی نخواهیم کرد، جنایتکاران جنگی را تحت تعقیب قرار داده و خواستار استرداد آن‌ها از کشورهایی خواهیم شد که این افراد به آنجا فرار کرده‌اند.»

افزون بر این در این بیانیه به اشخاصی که بتوانند اطلاعاتی را درباره افسران ارشد ارتش و تشکیلات امنیتی عامل ارتکاب جنایات جنگی در اختیار دولت آینده قرار دهند، قول پاداش داده شده است.

جولانی همچنین در پیام خود سربازان وظیفه‌ای را که در ارتش خدمت کرده‌اند عفو کرده و به منظور پرهیز از انتقام‌جویی از مقام‌های حکومت بشار اسد فرمان عفو عمومی صادر کرده است.

پیش از این برخی رسانه‌های لبنانی گزارش داده بودند که شماری از مقام‌های ارشد حکومت پیشین سوریه از قصد اسد برای فرار از کشور بی‌خبر بودند و پس از آن، در فرصت کوتاهی که به دست آورده بودند به واسطه گروه تروریستی حزب‌الله، به لبنان فرار کرده و در آن کشور پنهان شد‌ه‌اند.

دولت لبنان تا کنون در این زمینه اظهارنظری نکرده است.

به گفته مقامات جمهوری اسلامی حدود "چهار هزار شهروند ایرانی" طی سه روز گذشته سوریه را ترک کرده‌اند. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت جمهوری اسلامی در این رابطه گفت که این کار با انجام ده پرواز شرکت هواپیمایی ماهان صورت گرفته است. 

با سرنگونی رژیم بشار اسد، جمهوری اسلامی یکی از مهم‌ترین همپیمانان خود در منطقه را از دست داده است. به گفته نیکول گرایوسکی، کارشناس در اندیشکده کارنگی در واشنگتن، جمهوری اسلامی "طی ۱۳ سال گذشته بین ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار در سوریه "سرمایه‌گذاری کرده است".

ارتش اسرائیل در بحبوحه وضعیت نامشخص در سوریه پس از سقوط بشار اسد، زیرساخت‌های نظامی این کشور را به شدت هدف حمله قرار داده است. بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه، اسرائیل از زمان سقوط اسد، دیکتاتور سابق سوریه تا کنون حدود ۲۵۰ حمله هوایی به این کشور انجام داده است. این گزارش می‌افزاید که در جریان این حملات، "مهم‌ترین تاسیسات نظامی سوریه شامل مراکز تحقیقاتی، انبارهای تسلیحات، کشتی‌های نظامی، فرودگاه‌ها و هواپیماها تخریب شده‌اند."

همچنین گفته شده است که پدافند هوایی سوریه در دمشق، حمص، حما، لاذقیه و درعا بر اثر این حملات از کار افتاده است.

به گفته شاهدان عینی، پس از حملات هوایی به یک مرکز تحقیقاتی، ساکنان محلی از انتشار بوی شدید گاز خبر دادند. بشار اسد در جریان جنگ داخلی علیه غیرنظامیان و شورشیان در زمان حکومت خود بارها از گازهای سمی استفاده کرده بود.

ارتش اسرائیل با انتشار تصاویری از عملیات دفاعی نیروهای لشکر ۲۱۰ و ورود چتربازان ارتش این کشور به سوریه پیش از این گفته بود که با در نظر گرفتن تحولات در سوریه و "بر اساس ارزیابی وضعیت و امکان ورود افراد مسلح به منطقه حائل"، نیروهای خود را "در منطقه حائل و در چند نقطه ضروری برای دفاع مستقر کرده است تا امنیت شهرک‌های ارتفاعات جولان و شهروندان اسرائیل را تضمین کند."

رامی عبدالرحمان، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سوریه به خبرگزاری آلمان گفته است که این "شدیدترین حملات (اسرائیل) در تاریخ سوریه" بوده است.

در همین راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، حمله اسرائیل به منطقه‌ حائل تحت نظارت سازمان ملل متحد در بلندی‌های جولان در مرز با سوریه را "نقض آشکار منشور سازمان ملل" خوانده و این حملات را محکوم کرده است.

فرمانده کل سپاه پاسداران روز سه شنبه ۲۰ آذر در سخنانی در مجلس مدعی شد جمهوری اسلامی با سقوط بشار اسد در سوریه "تضعیف نشده" و تأکید کرد "سرنگونی اسرائیل همچنان در دستور کار قرار دارد".

حسین سلامی در این جلسه که به صورت غیرعلنی با موضوع بررسی آخرین تحولات سوریه برگزار شد، اظهار داشت: «ما تضعیف نشده‌ایم و قدرت ایران کاهش نیافته است.» او همچنین تصریح کرد هیچ نیروی ایرانی در حال حاضر در سوریه حضور ندارد.

احمد نادری، عضو هیات رئیسه مجلس، در تشریح جزئیات این جلسه در گفت وگو با ایرنا گفتە است که بحث کلی جلسه "درباره استراتژی‌های نظامی ایران در منطقه، تشریح عملیات‌های اسرائیل و عملیات ایران علیه اسرائیل و همچنین وضعیت امنیتی، اطلاعاتی و نظامی حاکم بر منطقه" بود.

نادری خاطرنشان کرد: «این موضوع مطرح شد که تا لحظه آخر یعنی قبل از سقوط دولت بشار اسد مستشاران نظامی و نیروهای ما در سوریه حضور داشتند. اما اکنون هیچ نیروی ایرانی در سوریه حضور ندارد.»

خبرگزاری رویترز روز دوشنبه ۹ دسامبر (۱۹ آذر) از قول یک مقام ارشد حکومت ایران از "تماس مستقیم"  جمهوری اسلامی با شورشیان سوریه خبر داد.

در گزارش اختصاصی رویترز به نقل از این مقام ایرانی که نام او فاش نشده آمده که در جریان این تماس مستقیم، بر لزوم "ممانعت از مسیری خصمانه" میان دو کشور تاکید شده است.

رویترز همچنین در گزارش خود اشاره کرده که هنوز مشخص نیست که آیا تماس‌ها با هیئت تحریر الشام صورت گرفته یا سایر گروه‌های شورشی که اخیرا رژیم بشار اسد را سرنگون‌ کرده‌اند.

این خبرگزاری همچنین از برقراری تماس میان مقام‌های قطری با هیئت تحریر الشام در روز دوشنبه خبر داده است. بر اساس این گزارش قرار است قطر روز سه‌شنبه با محمد البشیر، مامور تشکیل کابینه انتقالی در سوریه گفتگو کند.

ابومحمد الجولانی، فرمانده ستاد فرماندهی کل گروه‌های مسلح سوریه روز دوشنبه پس از نشست با البشیر و محمد غازی جلالی نخست‌وزیر منصوب بشار اسد، محمد البشیر را به عنوان نخست‌وزیر موقت دوران گذار در سوریه اعلام کرد.

نخست‌وزیر قطر در روز شنبه میزبان وزرای امور خارجه چهار کشور عربی و نیز جمهوری اسلامی، روسیه و ترکیه بود. بر اساس گزارش رویترز به نقل از منبع ایرانی در این نشست، چند کشور از جمله ترکیه، عربستان سعودی و قطر خواستار باز شدن کانال‌های ارتباطی با شورشیان سوری شدند. مقام‌های جمهوری اسلامی و قطر تا لحظه تنظیم این خبر به گزارش رویترز واکنشی نشان نداده‌اند.

خبر تماس حکومت ایران با شورشیان سوریه در حالی منتشر می‌شود که ابو محمد الجولانی رهبر هیئت تحریر الشام روز یکشنبه در سخنرانی خود در مسجد اموی دمشق گفته بود که بشار اسد، رئیس‌جمهوری فراری سوریه این کشور را به "جولانگاه جاه طلبی‌های ایران" تبدیل کرده بود.

پیش از این شورشیان مسلح سوری پس از تصرف دمشق به سفارت ایران در این شهر حمله کرده و با بالا رفتن از دیوارهای سفارت پوستری را که قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس و حسن‌نصرالله، رهبر پیشین حزب‌الله را در کنار یکدیگر نشان می‌داد، پاره کرده‌ بودند.

جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا بر پشتیبانی کامل واشنگتن از روند انتقال قدرت در سوریه تحت نظارت سازمان متحد تاکید کرد.

در پی انتشار خبر تشکیل دولت موقت انتقالی از سوی شورشیان سوریه، کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که جو بایدن در گفت‌وگوی تلفنی با ملک عبدالله، پادشاه اردن، بر پشتییانی کامل خود از روند انتقال قدرت در سوریه "تحت نظارت سازمان ملل متحد" و بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت تاکید کرد.

بر اساس این بیانیه بایدن و ملک‌ عبدلله در خصوص وضعیت شرق سوریه با یکدیگر گفتگو کردند و رئیس جمهوری آمریکا در این گفتگو بر تعهد ایالات متحده به ادامه نبرد با داعش تاکید کرد.

پیش‌تر فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا اعلام کرده بود که آمریکا روز یکشنبه حملات هوایی گسترده‌ای را به اهداف داعش در سوریه انجام داده است. بر اساس این بیانیه، در این حملات بیش از ۷۵ هدف از جمله چندین اردوگاه آموزشی گروه تروریستی داعش هدف قرار گرفته است.

"سازمان دفاع مدنی سوریه" که به "کلاه سفیدها" مشهور است شامگاه دوشنبه ۹ دسامبر (۱۹ آذر) از پایان عملیات جست‌وجوی زندانیان محبوس در زیرزمین‌های مخوف زندان صیدنایا در نزدیکی شهر دمشق خبر داد.

بر اساس اعلام این سازمان، عملیات جست‌وجو با شرکت ۵ تیم تخصصی و همچنین سگ‌های آموزش‌دیده و نیز با کمک گرفتن از افرادی صورت گرفت که اطلاعات کاملی از وضعیت زندان و زندانیان در اختیار داشتند.

این سازمان در بیانیه خود آورده که با تکمیل جست‌وجو و یافتن تمامی ورودی‌ها، خروجی‌ها، منافذ و لوله‌های آب و فاضلاب، سیم‌های برق و دوربین‌های مدار بسته، پایان عملیات جست‌وجو در این زندان اعلام می‌شود.

شورشیان سوری پس از تصرف دمشق، شمار زیادی از زندانیان در زندان‌های سوریه از جمله زندان بدنام "صیدنایا"، معروف به "کشتارگاه انسانی" را آزاد کرده بودند.

این زندان در شمال دمشق قرار دارد و بسیاری از زندانیان سیاسی مخالف حکومت بشار اسد در آن نگهداری می‌شدند. طبق گزارش عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۷، هزاران نفر از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ در صیدنایا اعدام شده‌اند.

این گزارش همچنین می‌گوید بسیاری از این زندانیان غیرنظامی بوده و تحت شکنجه قرار گرفته‌اند. یکی از گزارش‌ها حاکی است که برخی از این زندانیان از زمان حکومت حافظ اسد، پدر بشار اسد که پس از مرگ او در سال ۲۰۰۰ به قدرت رسید، در زندان به سر می‌بردند.