فرار زندانیان پاکستان؛ بی‌کفایتی یا چشم‌پوشی؟
۱۳۹۲ مرداد ۱۰, پنجشنبه
نیمه‌شب دوشنبه (۲۹ ژوئیه/ ۷ مرداد) طالبان پاکستان با حمله به زندانی در شهر دره اسماعیل خان خیبرپختونخواه حدود ۲۵۰ زندانی را آزاد کردند. این نخستین فرار دسته جمعی زندانیان در اثر حمله طالبان نبود. در آوریل ۲۰۱۲ نیز نزدیک به ۴۰۰ زندانی بعد از یک حمله شورشیان از زندان بنو در پاکستان فرار کردند. در سال ۲۰۱۱ در ولایت قندهار افغانستان نیز حدود ۵۰۰ زندانی طالبان موفق به فرار شدند.
زندانیان ساعاتی پیش از این که ممنون حسین به عنوان رئیس جمهور پاکستان انتخاب شود، از زندان دره اسماعیل خان فرار کردند. ممنون حسین از سیاستمداران نزدیک به نواز شریف، نخست وزیر پاکستان است که حزب‌اش "مسلم لیگ" ترجیح می‌دهد به جای عملیات نظامی علیه طالبان، با آنها گفتگو کند. همچنین حزب "تحریک انصاف" که در ایالت خیبرپختونخواه حکومت تشکیل داده است نیز مخالف عملیات نظامی علیه طالبان است.
چشم‌پوشی یا بی‌کفایتی؟
مهناز رحمان، یک فعال باسابقه حقوق بشری در کراچی، می‌گوید حمله طالبان به این زندان نشانه دیگری دال بر آن است که این گروه در پاکستان چه اندازه خشن و جسور شده است. او به دویچه وله گفت: «این حادثه به صورت قطعی نشان‌دهنده بی‌کفایتی نهادهای مجری قانون در پاکستان است، اما من همچنان فکر می‌کنم که حمله‌ای در این مقیاس نمی‌تواند بدون چشم‌پوشی نیروهای امنیتی با موفقیت انجام شود.»
به گفته این فعال حقوق بشر در پاکستان، طالبان احتمالا می‌دانسته‌اند که در این حمله خود با مقاومت زیاد نیروهای امنیتی مواجه نمی‌شوند.
تنها رحمان نیست که چنین نظری دارد، بلکه بسیاری در داخل و خارج از پاکستان بر این باورند که کسانی در درون ارتش و دستگاه اطلاعاتی پاکستان به صورت مخفی از طالبان حمایت می‌کنند.
زیگفرید او ولف، کارشناس سیاسی در دانشگاه هایدلبرگ آلمان، می‌گوید معتقد است که عناصری در داخل دستگاه‌های امنیتی پاکستان از طالبان حمایت می‌کنند. مات والدمن، پژوهشگر مسایل افغانستان در دانشگاه هاروارد، نظری مشابه دارد و می‌گوید شواهدی وجود دارد که دستگاه اطلاعات نظامی پاکستان (آی اس آی) به حمایت از طالبان و دیگر سازمان‌های اسلامگرا ادامه می‌دهد. به باور این کارشناسان، طالبان این توانایی را ندارند که در بسیاری نقاط پاکستان بدون همکاری نهادهای حکومتی چنین حملاتی را آزادانه انجام دهند.
گزارش‌های رسانه‌ها حاکی از آن است که گروه طالبان فعالیت خود را از مناطق بی‌قانون قبایلی به دیگر شهرهای پاکستان گسترش می‌دهند. گروه طالبان در چند سال گذشته مردم و نیروهای امنیتی پاکستان را هدف قرار داده و چند هزار تن را کشته است. آنها خواستار پیاده کردن تفسیر خود از شریعت اسلامی در پاکستان هستند.
استراتژی رهبران پاکستان برای مبارزه با تروریسم؟
کارشناسان می‌گویند چنین به نظر می‌رسد که حکومت جدید پاکستان برنامه‌ای برای چگونگی برخورد با طالبان و دیگر شورشیان اسلامگرا ندارد. قضیه اخیر فرار زندانیان از زندان مسایل را برای رهبران جدید پاکستان پیچیده ساخته است. نخست‌وزیر نواز شریف و عمران خان، رهبر "تحریک انصاف"، یک‌دیگر را متهم می‌کنند که مسئول وخامت اوضاع امنیتی کشور هستند. شریف می‌گوید که "تحریک انصاف" مسئول امنیت در خیبرپختونخواه است، اما "تحریک انصاف" می‌گوید حکومت مرکزی و ارتش پاکستان در مورد مبارزه با تروریسم و مسایل امنیتی تصمیم‌گیرنده هستند.
مقصود احمدجان، یک تحلیلگر مسایل سیاسی در پشاور، می‌گوید که رهبران جدید استراتژی روشنی برای مبارزه با تروریسم ندارند: «شریف و خان ایده‌ای برای چگونگی برخورد با طالبان ندارند. وزیر اعظم خیبرپختونخواه اخیرا گفت نمی‌داند که چه کسی در پشت سر حمله‌های تروریستی در این ایالت قرار دارد.»
احمدجان بر این نظر است که نواز شریف و عمران خان هر دو چشمان خود را در برابر بی‌رحمی‌های طالبان بسته‌اند و حوادثی مانند حمله به زندان به این دلیل اتفاق می‌افتند که هر دوی آنها خواستار گفتگو با طالبان هستند. او می‌افزاید: «نتیجه این است که این افراط‌گرایان جسورتر می‌شوند.»
محمد عثمان خان، مشاور وزیر اعظم خیبرپختونخواه، پرویز ختک، معتقد است که نواز شریف عمدا تلاش می‌کند برای حکومت ایالتی خیبرپختونخواه مشکل خلق کند. او به دویچه وله گفت: «ما از حکومت مرکزی خواستیم که زندانیان را به یک زندان امن‌تر انتقال بدهد. مناطق قبایلی فدرال در حوزه قضایی اسلام‌آباد قرار دارند و زندانیان این منطقه نیز چنین‌اند. اما واضح است که حکومت مرکزی می‌خواهد که ما شکست بخوریم.»
میراث جدال‌برانگیز زرداری
رئیس جمهور آصف علی زرداری که دوره کاری پنج ساله‌اش در نهم سپتامبر به پایان می‌رسد، سیاست روشنی در قبال گروه‌های اسلامگرا داشت. در دوره ریاست جمهوری او در پاکستان چندین عملیات نظامی علیه شورشیان انجام گرفت، هرچند این عملیات منجر به فرو نشاندن شورش‌ها نشد. همکاری او با ایالات متحده امریکا و حمایت او از "جنگ علیه تروریسم" برای حکومت‌اش پرهزینه تمام شد. مردم پاکستان در انتخابات یازدهم مه به حزب زرداری رای ندادند بلکه احزابی را ترجیح دادند که خواستار گفتگو با طالبان بودند و نه مبارزه با آنها.
زرداری در آخرین سخنرانی‌اش در پارلمان پاکستان از حکومت جدید خواست که در برابر شورشیان ایستادگی کند: «ملت در برابر جنگجویی متحد قرار گرفته است. ما برای فایق آمدن بر این تهدید نیازمند رهبری قوی هستیم.»
او در سخنرانی خود در حضور نمایندگان تازه انتخاب شده پارلمان گفت: «ما آماده صلح با کسانی هستیم که از خشونت دست بکشند. اما ما باید همچنان آماده استفاده از زور در مقابل کسانی باشیم که دستورهای حکومتی را به چالش می‌کشند.»
اما آیا حکومت جدید به حرف های زرداری گوش می‌دهد؟ آیا حادثه اخیر فرار از زندان رهبران جدید را به عمل علیه طالبان وادار خواهد ساخت؟ رحمان می‌گوید که پاسخ این سوال‌ها به احتمال زیاد منفی است.، این فعال حقوق بشر پاکستانی می‌افزاید برای داوری درباره تصمیم‌های حکومت جدید، باید حداقل صد روز صبر کرد.