سود کلان سازندگان جاسوس‌افزار با مچ‌گیری از معشوق بی‌وفا
۱۳۹۶ اردیبهشت ۵, سه‌شنبه
شنیدن نام جاسوس‌افزارها مخاطب را عموما به یاد مجرمان اینترنتی یا هکرها می‌اندازد یا نگاه‌ها را به سوی رژیم‌های سرکوبگری می‌چرخاند که از امکانات دنیای مجازی برای سیطره‌ی هر چه بیشتر بر جامعه سوءاستفاده می‌کنند.
اتفاقا بخش بسیار سودآوری از بازار جاسوس‌افزارها که شاید چون "بی‌خطر" به نظر می‌رسد، تا حد زیادی از نظرها دور مانده، فروش این فناوری به قیمت ارزان به شهروندان عادی است؛ معامله‌ای به قیمت سیراب کردن عطش حسادت یا پارانویای زوج‌هایی که با هم در رابطه هستند اما به هم شک دارند.
چی میل دارین؟
استفاده از جاسوس‌افزارها برای زیر نظر گرفتن شریک زندگی، همسر یا یار نزدیک، عمری حدود دو دهه‌ای دارد. این پدیده اما هرگز به صورت گسترده مورد توجه نبوده است. نخستین جاسوس‌افزارها برای مشتریان خانگی برای دستگاه‌های مبتنی بر ویندوز نوشته شدند؛ در ادامه برنامه‌هایی برای سیستم عامل سیمبیان و بلک‌بری به بازار آمدند.
ورود به قرن بیست و یکم و پیشرفت تکنولوژی و فراگیرشدن اینترنت و کامپیوتر در رشد این بازار مؤثر بود. با وجود این جاسوس‌افزارهای یادشده هیچ‌گاه به اندازه سال‌های اخیر مورد استقبال قرار نگرفتند. بدون شک همه‌گیر شدن تلفن‌های همراه که ابزار بالقوه‌ای برای جاسوسی را در اختیار میلیاردها انسان قرار داده، در افزایش شگرف تقاضا نقشی کلیدی داشته است.
در ده سال اخیر کار به جایی رسیده که برخی از سازندگان جاسوس‌افزارها به صورت تخصصی روی خانواده‌ها و زوج‌ها متمرکز شده‌اند و به افراد حسود و پدر و مادرهای فضول "Stalkerware" می‌فروشند؛ واژه‌ای ترکیبی از stalker به معنای کسی که دیگری را مخفیانه تعقیب می‌کند و ware به معنای افزار.
یکی از این شرکت‌ها در تبلیغ یکی از نخستین محصولات خود می‌نویسد: «از فرزندان خود محافظت کنید. مچ شریک [عشقی] خیانتکار را بگیرید. امکانات [این نرم‌افزار] نامحدود هستند». سازنده دیگری در توصیف محصول خود می‌نویسد، نه تنها همه پیامک‌های ارسال‌شده و دریافت‌شده و همه مکالمات تلفنی ضبط می‌شوند، بلکه مختصات محل حضور قربانی هم با استفاده از GPS دستگاه ثبت و در اختیار خریدار برنامه گذاشته می‌شوند؛ دیگری می‌گوید علاوه بر این‌ها محتوی چت‌های قربانی در واتس‌اپ، پیامرسان فیسبوک و iMessage و تاریخچه‌ی وبگردی او هم ثبت و ضبط می‌شوند. سازنده‌ی دیگری می‌گوید جاسوس‌افزارش حتی وقتی دستگاه به اینترنت متصل نیست، قادر است اطلاعات جمع‌آوری کند. روشن و خاموش‌کردن میکروفن و دوربین دستگاه از راه دور هم از دیگر امکاناتی است که این جاسوس‌افزارها ارائه می‌کنند.
در نهایت البته انتخاب با سفارش‌دهنده است.
شنیدن آنچه او به شما نمی‌گوید
یکی از سازندگان نرم‌افزارهای جاسوسی در تبلیغ محصولات خود می‌نویسد: «خیلی از پارتنرها خیانت می‌کنند. همه‌ی آنها موبایل دارند. موبایل آنها آنچه آنها مخفی می‌کنند را به شما می‌گویند». پرونده‌های قضایی مرتبط با شنودهایِ برخاسته از حسادت روی دیگر این سکه است. جاسوسی‌های مرتبط با روابط عاشقانه گاه به جنایت هم منتهی می‌شوند. با جست‌وجویی ساده در اینترنت اخبار مرتبط با این موضوع را می‌توان یافت.
افزون بر این، شنود افراد بدون اجازه قانونی در بسیاری از کشورها جرم است. برخی ارائه‌کنند‌گان نرم‌افزارهای جاسوسی که از بدافزارهای آنها برای سرک‌کشیدن به کار و کاسبی رقبای اقتصادی استفاده شده، با جریمه‌های سنگین مالی و حکم حبس روبه‌رو شده‌اند.
از این گذشته، کنترل مخفیانه‌ی فرزند یا همسر نقض حریم خصوصی افراد نیز هست. کنترل‌هایی از این دست ممکن است به محدودکردن افراد یا خشونت خانگی هم منتهی شوند.
پایگاه اینترنتی "مادربورد" اسنادی را در اختیار دارد که هکرها از نفوذ به سرورهای دو شرکت تولیدکننده جاسوس‌افزارهای خانگی به دست آورده‌اند. اسناد یادشده که برخی هم در سایت‌های افشاگر منتشر شده‌اند، ابعاد کار و ساختار این شرکت‌ها و تقاضای موجود برای محصولات آنها را نشان می‌دهند.
اسناد یادشده نشان می‌دهند که حدود ۱۳۰ هزار نفر نزد دو شرکت حساب کاربری فعال دارند و از خدمات جاسوسی این شرکت‌ها استفاده می‌کنند. یکی از کاربرانی که جاسوس‌افزار خریده به "مادربورد" نوشته است: «خریدم که ببینم دوست‌پسرم به من خیانت می‌کند یا نه». کاربر دیگری نوشته است: «از این سرویس استفاده کردم تا ثابت کنم دوست‌دختر سابقم به من خیانت می‌کند. با استفاده از این سرویس توانستم از راه دور صدای ... او را در هنگام عمل [جنسی] ضبط کنم. [خرید این نرم‌افزار] بهترین سرمایه‌گذاری زندگی‌ام بود.»
سایت اینترنتی مادربودر بر پایه‌ی اطلاعات نشت‌کرده از سازندگان جاسوس‌افزارها، نقشه‌ای منتشر کرده که در آن موقعیت قربانیان با استفاده از اطلاعات جی‌پی‌اس موبایلشان ثبت شده است. بر اساس این نقشه، دو قربانی در اطراف تهران و شیراز بوده‌اند. زیر نقشه نوشته شده که برای جلوگیری از شناسایی موقعیت دقیق افراد، مختصات جی‌پی‌اس قربانیان تا حدی دستکاری شده است. با این حساب قربانیان احتمالا در تهران و شیراز بوده‌اند.
برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که سود فروش ابزارهای مانیتورینگ تا سال ۲۰۱۹ به ۳/ ۱ میلیارد دلار می‌رسد. سودی که حجم آن با مقایسه‌ای ساده بیشتر نمایان می‌شود: در سال ۲۰۱۴ سود این بازار "فقط" ۲۵۱ میلیون دلار بوده است. کارشناسان این عرصه رشد سریع تقاضا برای جاسوس‌افزارها را به "تب طلا" تشبیه می‌کنند. همان‌طور که شایعه یا خبر موثق وجود طلا در منطقه‌ای از کره‌ی زمین ده‌ها هزار تن را به امید یافتن این فلز ارزشمند به آن منطقه می‌کشاند، هر روز شرکت‌های بیشتری برای تصاحب بخشی از بازار جاسوس‌افزارها به این عرصه هجوم می‌آوردند.