سود و زیان ایران از مناقشه ترکیه و روسیه
۱۳۹۴ آذر ۸, یکشنبه
کارشناسان و فعالان تجاری ایران "اخراج ترکیه از بازار روسیه" را فرصتی مهم برای اقتصاد ایران ارزیابی کرده‌اند و از دولت میخواهند تحرکات فوری درباره جایگزینی ایران به جای ترکیه در بازار روسیه را انجام دهد. برخی از کارشناسان انرژی جایگزینی گاز ایران به جای گاز روسیه در ترکیه را هم پیشنهاد میکنند.
رضا کامی رئیس شورای مشترک بازرگانی ایران و ترکیه در گفت‌وگو با ایسنا (۸ آذر/ ۲۹ نوامبر) اعلام کرد تنش‌های اخیر بین روسیه و ترکیه در روابط اقتصادی و حجم مبادلات تجاری بین ایران و ترکیه حداقل در کوتاه مدت تاثیری نخواهد داشت. او اما پیشبینی میکند که حتی میزان روابط تجاری بین ایران و ترکیه در دو سال آینده به ۳۰ میلیارد دلار برسد. حجم تبادلات تجاری ایران و ترکیه در سالهای اخیر بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار نوسان داشته است.
بیشتر بخوانید: دولت روسیه دست به تحریم ترکیه زد
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه تاکید میکند: «با وجود افت و خیز‌هایی که در مسائل سیاسی بین ایران و ترکیه وجود داشته است، اقتصاد مسیر خود را ادامه داده و حتی مسائل مربوط به تحریم‌ها نتوانست اثر چندانی بر کاهش روابط اقتصادی ایران و ترکیه داشته باشد.»
فرصت طلایی ایران برای جذب گردشگران روس
روزنامه شرق مینویسد "با قطع شدن سفر روسها به ترکیه، ایران میتواند از فرصت به‌وجودآمده بیشترین بهره ممکن را برای کشاندن گردشگران روس به ایران ببرد." فعالان حوزه گردشگری هم معتقدند که یک "فرصت طلایی برای کشاندن گردشگران روس به ایران" بوجود آمده است.
روزنامه "صباح" ترکیه با اشاره به ادعای پوتین مبنی بر اینکه توریستهای روس به ترکیه نروند، چرا که اردوغان ترکیه را به سوی اسلامی شدن پیش میبرد، مینویسد: «آیا ایران تحت رهبری آیتالله خامنهای میتواند بگوید توریستهای روس به کشور ما بیایند، ودکاهایشان را بردارند و با بیکینی در سواحل دریای خزر تعطیلات خود را سپری کنند!»
فرصت ایران برای صادرات گاز به ترکیه
امید شکری کلهسر، کارشناس انرژی هم در گفت‌وگو با دویچه وله میگوید ایران پس از روسیه دومین تامین کننده بزرگ گاز طبیعی ترکیه است و این کشور در حدود ۲۰ در صد گاز مصرفی خود را از ایران وارد میکند. ترکیه ۶۰ در صد گاز مصرفی را از روسیه وارد میکند. حدود۳۰ در صد از ذغال سنگ و سه در صد نفت مورد نیاز خویش را از این کشور وارد میکند. به نظر این کارشناس در وضعیت کنونی برای اقتصاد ایران و بویژه در عرصه گاز این کشور فرصت حضور بیشتر در بازار انرژی ترکیه را دارد.
اما آیا ایران از فرصت حضور فعالتر در بازار انرژی ترکیه استفاده خواهد کرد و گاز بیشتری به ترکیه صادر خواهد کرد؟
در پاسخ به این پرسش امید شکری کلهسر میگوید: «ایران در شراطی فعلی حفظ روابط حسنه خویش با روسیه را به صادرات بیشتر گاز به ترکیه ترجیح می دهد.»
این کارشناس همچنین تاکید میکند: « در جریان کنفرانس "رو نمایی از قراردادهای جدید نفتی در تهران" ( ۷آذر/ ۲۸ نوامبر) مهندس زنگنه، وزیر نفت گفت که ایران گاز اضافی برای صدور به ترکیه ندارد چرا که در فصول سرد سال مصرف داخلی گاز طبیعی بهشدت بالا میرود و اولویت اول ایران تامین مصرف داخلی است.»
امید شکری همچنین تصریح کرد: «در کوتاهمدت واردات "ال ان جی" از ایران و هم چنین آمریکا میتواند جایگزینی برای گاز روسیه باشد در ضمن ترکیه در نطر دارد تا از اقلیم کرستان عراق نیز گاز طبیعی وارد کند و پروژه "تاناپ" (خط لوله گاز آذربایجان از طریق گرجستان به ترکیه) هم در سال ۲۰۱۸ به بهره بردای خواهد رسید.»
بیشتر بخوانید: سفر روحانی به ترکیه و صد میلیارد دلار تبادلات تجاری
انتقاد شدید رسانههای ترکیه از ایران
رسانههای ترکیه نیز درباره موضعگیری ایران در قبال تنش روسیه و ترکیه تحلیلهای متعددی منتشر کردند. در بسیاری از این نوشتهها از موضع ایران سخت انتقاد شده است.
خبرگزاری نیمه رسمی "آناتولی" نیز در تحلیل موضع ایران مینویسد، جوادظریف در روز سقوط جنگنده روسی در گفتگوی تلفنی با همتای روس خود این موضوع را "به معنای ارسال پیام اشتباه به تروریستها" از جانب ترکیه دانسته است. آناتولی ضمن اشاره به سخنان روحانی در مورد اینکه هواپیما و موشک اسباب بازی نیستند، مینویسد: «محافظهکاران و رسانههای محافظه کار طرفدار روسیه هستند. خبرگزاری نیمه رسمی فارس آورده است که روسیه باید از ترکیه انتقام بگیرد و اصلاح طلبان تقریبا موضعی بیطرفانه داشتهاند.»
بیشتر بخوانید: ترکیه یک جنگنده روسیه را در مرز سوریه سرنگون کرد
روزنامه "ینی شفق" نیز ایران را به اقدامات تحریکآمیز متهم میکند و مینویسد: «مسئله اساسی این است که روسیه و ایران به همراه هم سوریه را اشغال کرده و رژیم اسد را حفظ میکنند. اما در زمان مناسب هم ایران و هم روسیه بشار اسد را قربانی خواهند کرد. مسئله اصلی اشغال سوریه است.» این روزنامه یکی از اهداف ایران را "ملیگرایی پارس" عنوان میکند و تاکید میکند "ایران از سواحل آفریقا تا خلیج فارس و سواحل مدیترانه در منطقه مداخله میکند. تمامی کشورهای حوزه خلیج را تهدید میکند.»
"مردم ترکیه از موضع ایران تعجب کردند"
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول به دویچه وله میگوید برخورد ایران با قضیه سقوط جنگنده روسی در سوریه به ضرر ایران است و باعث تغییر دیدگاه مردم ترکیه و مقامات این کشور نسبت به ایران شده است. وی در این باره افزود: «بسیاری از مردم ترکیه تا پیش از این دوستدار فرهنگ، هنر و تاریخ ایران بودند و سخنان مقامات ایران علیه آمریکا نیز در بین مردم عادی ترکیه برای آنان محبوبیت به دنبال داشت. قشر مذهبی جامعه هم با شنیدن شعارهای وحدتگرایانه که از سوی مقامات ایرانی سر داده می‌شد، به نوعی شیفته ایران بودند. اما در قضیه سقوط جنگنده روسی بسیاری از مردم ترکیه بهتزده به رفتار ایران نگاه میکنند. شاید مقامات ایران بتوانند به صورت مقطعی با این واکنشهای خود ترکیه را در موضع انفعال قراردهند اما در درازمدت ایران بازنده این سیاست خواهد بود، چراکه اعتماد یک ملت را نسبت به خود از بین میبرد.»
به گفته محمد صالح خاتم تنش در روابط ترکیه و روسیه می‌توانست فرصت مناسبی برای عرضه صادرات گاز ایران باشد. اما نه روسیه صدور گاز خود به ترکیه را قطع خواهد کرد و نه ایران در شرایط موجود توان افزایش یکباره تولید گاز را دارد.
کارشناسان امور ایران و ترکیه تردیدی ندارند که رهبران ایران در تنش بین ترکیه و روسیه جانب روسیه را گرفتهاند و تداوم این "سیاست جانبدارانه ایران به نفع پوتین" مانع استفاده از فرصت مهم اقتصاد ایران برای حضور بیشتر در بازار ترکیه خواهد بود.