سانسور مطبوعات و "رکورد توقیفی‌ها" توسط محمد قوچانی

روزنامه‌ها و رسانه‌ها و بالطبع روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در ادوار مختلف تاریخ نوین ایران با مشکلات زیادی روبرو بوده‌‌اند. یک مطلب، یک نکته، یک انتقاد، یک کاریکاتور برای به‌تعطیلی کشاندن آن‌ها کافی بوده است.

در سال ۱۲۴۲ خورشیدی، حدود ۲۸ سال پس ازچاپ اولین روزنامه رسمی ایران (کاغذ اخبار)، اولین اداره سانسورمطبوعات به دستور ناصر الدین شاه تأسیس شد. ریاست این اداره ابتدا به چارلز برگز و صنیع الملک و بعد‌ها به اعتماد السلطنه واگذار شد. وظیفه این اداره بررسی تمام روزنامه‌ها و کتاب‌های داخلی بود. متون بازرسی شده توسط رئیس اداره سانسور مهر "ملاحظه شد" دریافت می‌کردند.

در دوران پس از انقلاب اسلامی در ایران، علیرغم سانسور و کنترل همه‌جانبه و "خودسانسوری" بازهم کار تعداد زیادی روزنامه و مجله و در سال‌های اخیر سایت اینترنتی به توقیف و مسدود شدن انجامید.

چند نمونه از آمار توقیف مطبوعات در ایران: در سال ۱۳۵۸ به دستور دادستانی انقلاب ۵۲ نشریه توقیف شدند. در سال۱۳۸۰ ۱۸ نشریه در ایران توقیف شد. در سال ۱۳۸۲ بیش از ۲۰ نشریه و روزنامه در ایران توقیف شدند. در سال ۱۳۸۶ یک روز پس ازهشتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، پروانه انتشار ۹ نشریه لغو و ۳ سایت اطلاع رسانی مسدود شد. پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ هم "توقف فله‌ای" مطبوعات بار دیگر رخ داد.

تازه‌ترین توقیف گریبان روزنامه مردم امروز به سردبیری محمد قوچانی را گرفت. دلیل توقیف این روزنامه چاپ تصویری از جرج کلونی بود که تیتر "من هم شارلی هستم" آن را تکمیل می‌کرد. این هشتمین بار است که یک روزنامه به سردبیری محمد قوچانی توقیف می‌شود. بدین ترتیب او رکوردار توقیف‌ شدن در دوران جمهوری اسلامی ایران است.

قوچانی فعالیت رسانه‌ای خود را با نشریه‌های چون "عصرما"، ارگان سازمانی و مطبوعاتی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی آغاز و سپس با روزنامه‌هایی چون عصرآزادگان، جامعه، نشاط، خرداد و اخبار اقتصاد همکاری کرد و در نهایت مسئولیت سردبیری همشهری ماه به او سپرده شد.

محمد قوچانی در اولین تجربه سردبیری، سردبیر همشهری ماه شد که انتشار این ماهنامه به‌اتهام تخلف از قانون مطبوعات و انتشار بدون مجوز و غیرقانونی توقیف شد.

در دوره مسئولیت محمد قوچانی در روزنامه شرق، انتشار این روزنامه دو مرتبه متوقف شد. اولین حکم توقیف پس از انتشار شماره ۱۴۱ به‌دلیل پوشش خبر مربوط به نامه اعتراضی نمایندگان مجلس ششم صادر شد. گذشت شش ماه بعد این روزنامه بار دیگر به‌دلیل انتشار یک کاریکاتور در صفحه پایانی شماره ۸۵۳ خود توقیف شد.

روزنامه هم‌میهن به مدیر مسئولی غلامحسین کرباسچی در نقش ارگان حزب‌ کارگزاران فعالیت خود را در دوران "دوم خرداد" آغاز کرد. بعد از توقیف اولیه این روزنامه، انتشار مجدد آن هم‌زمان شد با توقیف روزنامه شرق و انتقال محمد قوچانی و تیم همراهش به روزنامه هم‌میهن. فعالیت روزنامه هم‌میهن به‌سردبیری قوچانی با انتشار ۴۷چهل و هفتمین شماره‌اش در تیرماه سال ۸۶ به پایان رسید و با رأی نهایی دادگاه توقیف شد.

محمد قوچانی در سال ۸۵ و بعد از توقیف‌ رسانه‌های قبلی و با همکاری تیم قبلی‌‌اش هفته‌نامه "شهروند امروز" را منتشر کرد که این رسانه اصلاح‌طلب هم در آبان ۸۷ توسط هیئت نظارت بر مطبوعات و به‌دلیل "تکرار تخلفات و عدم توجه به تذکرات قبلی" توقیف شد.

همزمان با انتشار شهروند امروز، قوچانی از شهروند امروز به هفته‌نامه ایراندخت کوچ کرد اما این رسانه هم توسط هیئت نظارت بر مطبوعات در تاریخ ۱۰ اسفند سال ۸۸ لغو پروانه شد. هیئت نظارت بر مطبوعات اعلام کرد که توقیف ایراندخت به استناد تبصره ماده ۱۱ قانون مطبوعات و عدم رعایت شرایط مندرج در بند ۶ ماده ۹ قانون مطبوعات توقیف می‌شود. این بند بر "پایبندی و التزام عملی به قانون اساسی" تاکید می‌کند.

هم‌زمان با مسئولیت سردبیری هفته‌نامه شهروند امروز، قوچانی که یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری روزنامه اعتماد ملی و از مشاوران مهدی کروبی محسوب می‌شد در سال ۸۷ به‌عنوان سردبیر روزنامه اعتماد ملی فعالیت خود را آغاز کرد. محمد قوچانی درجریان انتخابات ۸۸ آخرین سردبیر این روزنامه بود. اعتماد ملی به‌اتهام "پخش شایعه، اشاعه فحشا و افترا علیه نظام اسلامی" توقیف شد.

در جریان اعتراض‌های عمومی به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸، محمد قوچانی روز ۳۰ خرداد توسط ماموران امنیتی بازداشت شد. او سرانجام در ساعت دو بامداد ۸ آبان پس از ۱۳۱ روز بازداشت، توسط ماموران در یکی از خیابان‌های تهران، روبروی یک آژانس رها شد. برخی منابع از سپردن وثیقه ۲۰۰ میلیون تومانی توسط وی خبر دادند. (عکس: محمد قوچانی در محاکمات پس از انتخابات)

روزنامه آسمان که اولین شماره آن در بهمن ۹۲ منتشر شد تنها بعد از ۶ شماره در مطلبی به نقل از هرمیداس باوند حکم قصاص را "غیرانسانی" خواند و به همین دلیل با حکم دادسرای عمومی و انقلاب تهران در روز پنجشنبه یکم اسفند ۹۲ توقیف شد.

برخی با انتقاد در مورد محمد قوچانی می‌گویند که او همیشه "سرمربی تیم بارسلون بوده است" یعنی همیشه سردبیر روزنامه‌هایی بوده که از امکانات مالی و نیرو برخوردار بوده اند. داریوش آشوری قلم "شفاف" او را ستوده و چپ‌ها به‌خاطر چپ‌ستیزی "دگم‌آمیز" قوچانی، بخصوص بعد از دوران زندان از او انتقاد می‌کنند.