زهرا رهنورد در مراسم هشتم مارس

زهرا رهنورد، مینو مرتاضی لنگرودی، شهلا لاهیجی، فاطمه راکعی، نوشین احمدی خراسانی، منصوره شجاعی، فرزانه طاهری، نسرین ستوده، فریده ماشینی، فاطمه گوارایی، پرستو سرمدی و تعداد دیگری از فعالان زنان بعدازظهر روز ۱۶ اسفند روز جهانی زن را در کنار یکدیگر گرامی داشتند.

این برنامه شامل سخنرانی‌های برخی از چهره‌های شاخص فعالان زن و نیز بحث و گفت و گو با زهرا رهنورد بود. همچنین در پایان این مراسم قطعنامه‌ای شامل اهم خواسته‌های زنان صادر شد.

[متن این قطعنامه را در لینک پایین صفحه می‌توانید بخوانید.]

با مرضیه مرتاضی لنگرودی، فعال ملی مذهبی زنان و یکی از برگزارکنندگان این مراسم، گفت و گو کرده‌ایم.

دویچه‌وله: خانم مرتاضی، هفتم مارس (۱۶ اسفند) مراسمی در تهران به مناسبت روز جهانی زن برگزار شد که شما یکی از برگزارکنندگان آن بودید. اگر ممکن است در مورد جزییات این مراسم برای ما توضیح دهید؟

مرضیه مرتاضی لنگرودی: بنابر سنت هر ساله که فعالان جنبش زنان مراسم روز ۸ مارس را برگزار می‌کردند، امسال با همفکری جمعی از دوستان و بنا به رابطه و نسبتی که جنبش سبز مدنی اخیرا ایران و جنبش زنان دارند، به دلیل این که هر دو مطالبه‌محورند و هر دو به دنبال تحقق یک جامعه مدنی هستند، تصمیم گرفتیم که با افراد مؤثری که در این جنبش وجود دارند دیداری داشته باشیم. خانم زهرا رهنورد به دلیل این که به عنوان یکی از زنان اندیشمند جهان انتخاب شده بودند و به دلیل نقش انکار‌ناپذیرشان در جنبش سبز و به دلیل تأثیرگذاری‌شان در جریان انتخابات اخیر و شعارهایی که داده بودند و بینش انتقادی‌ای که نسبت به وضع موجود، بویژه وضعیت زنان داشتند، انتخاب شدند که فعالان جنبش زنان نشستی با ایشان داشته باشند.

چرا خانم رهنورد را انتخاب کردید؟ آیا به این دلیل بوده که ایشان همسر آقای موسوی هستند و به دلیل اتفاقات پس از انتخابات و احتمالا تأثیری که روی جنبش زنان داشته‌، یا این که دلیل خاص دیگری داشت؟

اتفاقا بیشتر برای این که آقای موسوی همسر خانم رهنورد هستند. یعنی در واقع نقش انکارناپذیر خانم رهنورد در کاراکتر و در اندیشه‌های آقای مهندس میرحسین موسوی ما را برآن داشت که از نزدیک با خانم رهنورد گفت‌وگو کنیم. شاید تاکنون رسم براین بوده که سراغ زنان مردان تأثیرگذار، بیشتر به تبع مردان‌شان رفته‌اند. ولی این بار ما فکر کردیم و از نظر شخص من به صورت انکارناپذیری روشن است که خانم رهنورد تأثیرات غیرقابل انکاری در شخصیت و نظام اندیشه‌ی آقای مهندس موسوی داشته‌اند. خانم رهنورد کسی است که ایدئولوژی‌اش را خودش انتخاب کرده، پوشش را خودش انتخاب کرده، سامانه‌ی زندگی‌اش را به نحوی اندیشمندانه خودش انتخاب کرده و این خودانتخاب‌گری و این که شخصیتی قائم به ذات دارند، این‌ها معیارهایی بود که از نظر ما می‌توانست ایشان را به عنوان یک زن موفق و تأثیرگذار در جریان زندگی خانوادگی و زندگی اجتماعی نشان دهد و برای همین هم خدمت ایشان رفتیم.

دعوت از خانم رهنورد که به هرحال چهره‌ای هستند که حداقل در این هشت ماه اخیر، ببیشتر به عنوان چهره‌ی سیاسی شناخته شده‌اند تا یک فعال اجتماعی، برای روز جهانی زن و از طرف فعالان اجتماعی زنان آیا این تصور را پیش نمی‌آورد که جنبش زنان دارد وارد جریانات سیاسی می‌شود؟

به نکته‌ی بسیار مهمی اشاره کرده‌اید. پاسخ من این است که تفکیک سیاست از مدنیت تفکیک بسیار مشکلی است و معمولا نظام قدرت، این تفکیک را به عمل می‌آورد. ولی علت این که فعالان جنبش زنان خدمت خانم رهنورد رفتند، همان طور که قبلا هم گفتم به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌شان نبود. اگر به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌شان بود، زنان دیگری هستند که در احزاب کار می‌کنند و نسبت به خانم رهنورد بسیار فعالتر و از چهره‌های شاخص‌تری در حوزه‌ی سیاست و امور سیاسی هستند. بلکه همان طور که گفتم، ملاک انتخاب ما فعالیت‌ها و تأثیرگذاری ایشان و شخصیت اجتماعی ایشان به عنوان یک زن ایرانی و یک زن مسلمان نواندیش و اندیشمند و فرهیخته بود. اما خودم اعتقاد دارم که جنبش زنان قطعا و حتما باید استقلال خود را در حوزه‌ی فعالیت‌های سیاسی از جریانات سیاسی روز حفظ کند، ضمن این که ممکن است خیلی از فعالان در جنبش‌های سیاسی یا فعالیت‌های حزبی مشارکت داشته باشند. ولی این یک امر شخصی است. آنگاه که به عنوان فعال حوزه‌ی زنان مطرح می‌شوند، فکر می‌کنم که باید در همان زمینه استقلال خودشان را حفظ کنند و فارغ از گرایش‌های سیاسی بحث مطالبات زنان را مطرح کنند.

بیشتر حول چه موضوعاتی با خانم رهنورد گفت‌وگو کردید؟

چون زنان از گروه‌ها و طیف‌های مختلف در این نشست حضور داشتند و در واقع می‌توانیم بگوییم که هر کدام از زنانی که صحبت کردند طیفی را نمایندگی می‌کردند، موضوعات گوناگونی مطرح شد، از موضوعات روز گرفته، بحث هزینه‌پردازی زنان و این که زنان پذیرفته‌اند که مسئولیت ‌خودشان را بر دوش بکشند و در جریان جنبش اخیر مدنی ایران پا به پای مردان هزینه‌هایی را پرداخته‌اند مثل زندان، حبس، ضرب و شتم و حتی مرگ را تجربه کردند. این یکی از موضوعات مورد بحث بود. اسامی زنانی که در بند هستند خوانده شد، یاد زنانی که شهید شده‌اند، گرامی داشته شد و بعد راجع به موضوعات فکری بحث شد. اینکه زنان باید در نظام اندیشه نوآوری کنند و تفکری را که براساس تفاوت‌های بیولوژیک و جنسیتی، نظام اندیشه را سامان می‌دهد و هستی‌شناسی و جهان‌بینی‌اش را براساس تفاوت‌های بیولوژیک تعریف می‌کند، بازتولید نکنند چرا که از درون این طرز تفکر، تبعیض و نابرابری درمی‌آید. مثلا خانم شهلا لاهیجی بحث همیشگی‌شان، در زمینه‌ی توانمندسازی زنان و اقتصاد زنان را مطرح کردند که بحث بسیار درستی هم هست. خانم‌های دیگر که از طیف‌های مختلف بودند، در این حوزه هشدارها یا پیشنهادهایی را که به نظرشان می‌رسید با خانم رهنورد در میان گذاشتند. خانم رهنورد هم درباره‌ی نسبت جنبش زنان با سایر جنبش‌های اجتماعی، نسبت جنبش زنان با جنبش سبز و نسبت جنبش زنان با خود زنان گفت‌وگو کردند.

بیانیه‌ای در پایان این نشست صادر و خواست‌هایی مطرح شده است، از جمله پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان یا سیدا. آیا این بیانیه در حضور خانم رهنورد صادر شد و این به این معناست که ایشان هم با مفاد این بیانیه موافق هستند؟

پیش‌نویس بیانیه تهیه شده بود و آنجا با تمام خانم‌ها از گروه‌های مختلف فکری و طیف‌های مختلف زنان در میان گذاشته شد که فرایند بیرون آمدن و تدوین‌اش فرایند دموکراتیکی باشد. خانم زهرا رهنورد هیچ مخالفتی با پیوستن ایران به کنوانسیون رفع کلیه‌ی اشکال تبعیض ندارند. این جزو شعارهای انتخاباتی بود که در جریان انتخابات به عنوان اصلی‌ترین مطالبه‌ی همگرایی برای مطالبات زنان هم مطرح شده بود، مشکلی هم نداشتند و در واقع وعده‌ی تحقق‌اش را هم خانم رهنورد و هم آقای موسوی داده بودند. منتهی بحثی که آنجا از طرف گروه‌های مختلف زنان شد، قید شرط تحفظ بود. یعنی پیوستن به کنوانسیون لغو کلیه‌ی اشکال تبعیض با قید کلمه‌ی تحفظ که خوب به طور طبیعی این مسأله وقتی که تصویب شود، ملزوماتش تحفظاتی است که دولت‌ها می‌گذارند. البته با حضور فعالان زنان و مشورت با آن‌ها طبیعی است زمانی که تصویب شود، می‌شود راجع به این جزئیات صحبت کرد.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: شهرام احدی