رویارویی کتاب مقدس و چارلز داروین
۱۳۸۶ تیر ۲۲, جمعه
"تدریس تئوری آفرینش مبتنی بر آموزه‌های کتاب مقدس در کنار تئوری تکامل داروین در زنگ زیست شناسی." این خواستۀ کارین ولف (Karin Wolff)، وزیر فرهنگ ایالت هسن است که در حدود یک ماه پیش در گفتگویی با روزنامۀ فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ (FAZ)، به چاپ رسید. پس از درج و انتشار این گفته، بحثهای بسیاری در بین دانشمندان و روحانیان مذهبی در آلمان به راه افتاد که دنبالۀ این بحثها حتی به شورای اروپا هم کشیده شد. آیا آلمان در آستانۀ خطر گسترش مخالفان تئوری تکامل داروین قرار دارد؟
دیدگاه مخالفان داروین
"طرفداران تئوری آفرینش بر اساس آموزه‌های مذهبی" (Kreationisten)، نامی است که به مخالفان سرسخت و افراطی نظریۀ تکامل داروین داده‌اند. این دسته از افراد از اندیشه‌ای پیروی میکنند که بر اساس آن، بر خلاف نظریۀ داروین، انسان نه به شکل حیوان، بلکه از همان ابتدا به شکل امروزی آفریده شده است.
بیشتر پیروان این نظریه در آمریکا زندگی میکنند که از نفوذ سیاسی قابل توجهی نیز برخوردار هستند. در این سوی آبها، قارۀ اروپا نیز شاهد گسترش تعداد طرفداران این طرز فکر بوده است. در کشور آلمان بیش از یک میلیون پروتستان وجود دارند که به داستان آفرینش در کتاب مقدس معتقدند و تئوری تکامل را رد میکنند.
کارین ولف چه گفت؟
کارین ولف سیاستمدار حزب دموکرات مسیحی آلمان، از سال ۱۹۹۲ عضو کلیسای پروتستان هسن و ناساو (Hessen und Nassau)، است. وی نخستین بار در سال گذشته در گفتگویی با خبرگزاری آلمان گفته بود که به نظر وی نباید دانش آموزان را با شرح دوگانۀ داستان آفرینش سردرگم کرد. اشارۀ وی در آن زمان به تدریس نظریۀ آفرینش کتاب مقدس در کلاس دینی و تئوری تکامل داروین در کلاس زیست شناسی بود.
در همان زمان نیز وی از سوی اولریش کوچرا (Ulrich Kutschera)، پروفسور زیست شناس در دانشگاه کاسل، متهم به استفاده از زبان مخالفان داروین شد. اما ولف توضیح داد که وی هیچ تناقضی را بین نظریۀ تکامل داروین با آنچه که در کتاب مقدس آمده است، نمی‌بیند.
در مصاحبۀ اخیرش با فرانکفورترآلگماینه سایتونگ، ولف از "زیست شناسی مدرن" سخن گفته که در آن تئوری آفرینش کتاب مقدس هم به دانش آموزان تدریس می‌شود. وی همچنین افزوده است که دانش‌آموزان باید این امکان را داشته باشند تا بتوانند بین توضیحات علوم طبیعی و علوم دینی به مقایسه بپردازند: «علوم طبیعی چگونگی پیدایش جهان را شرح می‌دهند و علوم دینی چرایی آن را.»
نگاهی فراتر از نگاه ولف
چرا سخنان وزیر فرهنگ ایالت هسن تا این اندازه هیاهو برانگیز شد؟
«من فکر می‌کنم که بهترین جا برای صحبت از این قضیه همان کلاس دینی است. آموزۀ آفرینش مسحیت پایه و اساس علمی ندارد.» این گفته، واکنش هارتموت میشل (Hartmut Michel)، برندۀ جایزۀ نوبل، به سخنان اخیر ولف بود.
اما میشل تنها مخالف سرسخت این موضوع نبود. در بین مخالفان، هم سِمت و هم حزبی ولف، یورگن شرایر (Jürgen Schreier)، وزیر فرهنگ ایالت زارلند نیز دیده می‌شد: «مهم اینست که رشتۀ دینی، مسائل دینی را منتقل کند، قبل از آنکه به سؤالات اعتقادی آدمها در کلاس زیست شناسی پاسخ داده شود.»
مسئلۀ مهمی که واکنش مخالفان را برانگیخته، ترس از به خطر افتادن آزادیهای مذهبی و همچنین دخالت کلیسا در سیاست است. خطر گسترش طرز فکر " طرفداران تئوری آفرینش بر اساس آموزه‌های مذهبی" نیز یکی دیگر از نگرانیهای صاحب نظران در این مورد بوده است. دامنۀ این واکنشها به بیرون از مرزهای آلمان نیز کشیده شد. کمیسیون فرهنگ شورای اروپا ۴۷ عضو خود را از این امر بر حذر داشت که آموزۀ انجیل را همتراز نظریۀ تکامل داروین قرار دهند.
به تازگی در همایشی در دانشگاه Trier، اعلام شد، طرز فکر" طرفداران تئوری آفرینش بر اساس آموزه‌های مذهبی" بیش از پیش در مدارس رواج یافته است. اخیراً در بسیاری از مدارس آلمان، فرانسه، اسپانیا، بلژیک و هلند جزوه‌ای ۸۰۰ صفحه‌ای و رایگان به طور ناگهانی پخش شده است که در آن چنین آمده است: « آفرینش یک حقیقت است. تئوری تکامل دروغی بیش نیست.» در این جزوه به تبلیغ عقاید " طرفداران تئوری آفرینش ..." پرداخته شده است.
کارین تو تنها نیستی!
در حالیکه ولف به دلیل گفته‌هایش از هر سو مورد انتقاد شدید قرار گرفت، کسانی همچون نوربرت گایس (Norbert Geis)، به طرفداری از وی پرداختند. گایس که نمایندۀ حزب محافظه‌کار سوسیال مسیحی در پارلمان آلمان است، در گفتگویی با Cicero online – مجلۀ هنر سیاسی – اینگونه اظهار داشت: "اگر یادآور شویم که کتاب مقدس آفرینش جهان را در دست قدرت بالایی می‌بیند، در آن صورت می‌توان جوانان را با این موضوع آشنا کرد که علوم طبیعی ضامن بیان حقایق نیستند."
به جز گایس، رولاند کُخ و کریستیان واگنر نیز که هر دو هم حزبی ولف به شمار می‌آیند، اعلام کردند که می‌توان داستان خلقت در کتاب مقدس و تئوری تکامل داروین را با هم در کلاس زیست شناسی تدریس کرد.
همۀ بحثها بر سر داروین است!
چارلز رابرت داروین، مشهورترین طبیعی دان انگلیسی است که با نظریۀ خویش به نام "تئوری تکامل" انقلاب فکری عظیمی را در زمان خویش به وجود آورد. بر خلاف آموزه‌های دینی که معتقد بودند انسان از همان ابتدا به صورت امروزی خویش آفریده شده است، داروین اظهار داشت که کل حیات از یک نیای مشترک سرچشمه گرفته است. بر طبق اعتقاد داروین، انسان همانند دیگر موجودات زنده، تکامل یافته است.
نظریۀ داروین دربارۀ رده بندی و رویکردش به جغرافیای زیستی به همراه کتابهایش دربارۀ گیاه‌شناسی تجربی باعث شدند تا از وی به عنوان پدید آورندۀ مکتب داروینیسم نام ببرند. انتشار مهمترین کتاب او به نام "اصل انواع" در سال ۱۸۵۹ انقلاب داروینی را به همراه داشت که نقطۀ عطفی در جهان بینی‌های پس از سال ۱۸۵۹ به شمار می‌آید و هستۀ اصلی زیست شناسی نوین را تشکیل می‌دهد.