رواج عمل تغییر جنسیت در ایران

روزنامه‌ی آلمانی هندلزبلات در شماره‌ی ۷ سپتامبر خود گزارشی دارد به قلم گابریلا ام. کلر (Gabriella M. Keller) که عنوان آن چنین است: "ایران، جایی که تغییر جنسیت پررونق است". گزارش مشکلات همجنس‌گرایان (هموسکسويل‌ها) و دگرجنس‌جویان (ترانس‌سکسويل‌ها) در ایران را برمی‌رسد، به تبعیض جنسی در ایران اشاره می‌کند و رواج عمل‌های تغییر جنسیت را در کانون توجه خود قرار می‌دهد. نویسنده، موضوع کارش را با نظر به دو زندگی تشریح می‌کند: زندگی "مهرداد"، که پیشتر" فرشته" بوده است و زندگی "شیرین"، که در شناسنامه‌‌اش جنسیت مردانه دارد.

زندگی مهرداد

فرشته، تغییر جنسیت داده است، نام او اینک مهرداد است، اما هنوز شناسنامه‌ای به این نام ندارد. گزارش با شرح یک تجربه‌ی روزمره آغاز می‌شود. مهرداد به بانک می‌رود، کارمند بانک از او شناسنامه‌اش را می‌طلبد و چون درمی‌یابد آقای مهرداد، خانم فرشته است، چنان با بی‌ادبی و تحقیر به وی می‌نگرد که روز را بر مهرداد تلخ می‌کند. مهرداد به خانه‌اش پناه می‌برد و در خلوت می‌گرید.

زندگی او انباشته از تجربه‌های تلخ است. ولی او اکنون امیدوار است. خانواده‌اش (پدر: پزشک، مادر: خانه‌دار) با او از در تفاهم درآمده‌اند. او از طریق عمل جراحی تغییر جنسیت داده است. اکنون نامزدی دارد، به نام نگار که معتقد است مهرداد، یک‌پارچه آقاست. اما آنان با هم قرار که می‌گذارند، به این دلیل که گشتن دو زن با هم در خیابان کم‌دردسرتر از یک زن و یک مرد با هم است، مهرداد دوباره "فرشته" می‌شود و روسری بر سر می‌کند.

زندگی شیرین

زندگی‌شیرین، تلخ‌تر است. خانواده‌‌ی سنتی‌اش مایل بودند پسرشان، واقعا پسر باشد. او نمی‌تواند این نقش را بازی کند و بدین جهت او را آزار می‌دهند، در خانه و در مدرسه. از مدرسه بیرونش می‌کنند، با اینکه درسخوان است. خویشاوندان او را اسباب سرشکستگی می‌دانند. ترجیح می‌دهند برود و دیگر برنگردد.

در پایان گزارش درباره‌ی شیرین چنین آمده است:

او اکنون در تهران زندگی می‌کند، «در منزلی در حاشیه‌ی شهر،

− همراه "کسانی چون خودم".

خرجش را چگونه درمی‌آورد؟

− "کسب و کاری دارم".

شب‌ها چادر به سر می‌کند و راهی خیابان می‌شود. صورتش را با رنگ‌های تند آرایش کرده است. جایی را در خیابان مرکزی ولی‌عصر می‌یابد و منتظر می‌ماند.

فحشا غیرقانونی است، اما راهی وجود دارد که آن را بتوان با موازین شرع انطباق داد: کسی که خواهان شیرین می‌شود، او را صیغه می‌کند. طول این نوع ازدواج ممکن است بسته به نوع قرارداد چند دقیقه، چند روز یا چند سال باشد. در مدت اعتبار قرارداد رابطه جنسی حلال است.

شیرین می‌گوید که دیگر رؤیایی ندارد، زیرا آرزو داشتن بی‌فایده است، در جایی که به هر حال انسان به واقعیت برمی‌گردد. او فقط یک آرزو دارد، اینکه هر چه زودتر بمیرد و به نزد خدا برود، زیرا تنها خدا او را می‌فهمد.»

تبعیض

در جمهوری اسلامی ایران تبعیض جنسیتی برقرار است. در گزارش "هندلزبلات" در این مورد آمده است: «در جامعه‌ی ایران مرد برتر از زن است. در قانون هم، که برپایه‌ی شریعت است، این برتری منظور شده است. به عنوان مثال شهادت زن در برابر دادگاه ارزشی نصف شهادت مرد ارزش دارد.»

بر این قرار میان دگرجنس‌جویان (ترانس‌سکسوئل‌ها) هم نوعی تبعیض وجود دارد. زنی که می‌خواهد مرد باشد، پرارج‌تر می‌شود، ولی در عوض از ارج کسی که مرد است و می‌خواهد زن باشد، کاسته می‌شود.

در گزارش از قول مهرداد، که پس از یک عمل نه ساعته، دیگر "فرشته" نیست، آمده است که زندگی‌اش بی‌دردسرتر شده، زیرا جامعه با دگرسکس‌جوی "از زن به مرد" ساده‌تر برخورد می‌کند و آن را می‌پذیرد.

شهریار کهن‌زاد، جراح متخصص تغییر جنسیت در تهران، این موضوع را تأیید می‌کند. او نیز می‌گوید که مردانی که می‌خواهند زن باشند، در جامعه‌ی ایرانی با دشواری‌های بیشتری مواجه می‌شوند.

رواج عمل تغییر جنسیت

هر کس باید در ایران هویت جنسی روشنی داشته باشد. در این مورد سخت‌گیری وجود دارد و بدین جهت پذیرفته‌اند، افرادی که مشکل هویت جنسی دارند، خود را به تیغ جراج بسپارند، تا طبقه‌بندی‌ای که شرع در برخورد با انسان‌ها در نظر گرفته، رعایت شود. فتوا داده‌اند و عمل را از نظر شرعی بی‌اشکال دانسته‌اند. گزارشگر به این انعطاف فقهی با ستایش اشاره می‌کند.

در ایران هر سال به طور متوسط ۴۵۰ عمل جراحی برای تغییر جنسیت صورت می‌گیرد، در آلمان، که جمعیتش ۱۰ میلیون بیشتر از ایران است، در سال حدود ۳۰۰ عمل.

در گزارش از قول یک روانشناس ایرانی متخصص مشورت‌دهی به دگرجنس‌جویان آمده است: «اینکه در ایران این عمل تا این حد شایع است، توضیح‌پذیر است. فشار برای همگون‌گردی در جامعه‌ی سنتی ایران شدید است.» در گزارش آمده که به این جهت برخی همجنس‌گرایان هم به این روانشناس مراجعه می‌کنند، «زیرا بر این گمان‌اند که بعد از عمل می‌توانند آن گونه که می‌خواهند، زندگی کنند.»

در گزارش به تسهیلات دولتی‌ای نیز که برای تغییر جنسیت وجود دارد، پرداخته شده است. سازمان تأمین اجتماعی نیم از خرج عمل را می‌پردازد. پس از تأیید تصمیم به تغییر جنسیت از راه جراحی، حتا پیش از عمل، به فرد برگه‌ای داده می‌شود که برمبنای آن او در انتخاب نوع لباس آزاد می‌شود. اگر مرد است، می‌تواند لباس زنانه بپوشد و اگر زن است، مجاز می‌شود، به هیئت مردان درآید.

RN/SA