دوزخ ایران در فیلم‌های شکوف

"تاکسی بهشت‌ها" (Heavens Taxi) و "ایران زندان" (Iran Zendan) جدیدترین فیلم‌های داریوش شکوف، کارگردان و هنرمند نقاش ایرانی هستند. این دو فیلم در برلین ساخته ‌شده و فیلمبرداری ‌آن در ماه نوامبر امسال به اتمام رسیده‌ است. در حال حاضر آخرین مراحل تولیدی این فیلم در دست اجرا است.

"تاکسی بهشت‌ها" و "ایران زندان" اولین فیلم‌های سینمایی هستند که در آنان به شرایط سیاسی و اجتماعی موجود در ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری امسال برخورد شده ‌است. داریوش شکوف در دو فیلم اخیر خود سرکوب تظاهرات‌ صلح‌آمیز در ماه‌های اخیر و خشونت موجود در این دوران را بی‌پرده نشان می‌دهد و از شکنجه وحشیانه و واقعیت تکان‌دهنده در زندان‌های ایران ‌آشکارا سخن می‌گوید.

خواهش‌هایی در بستر مرگ

فیلم "تاکسی بهشت‌ها" داستانی کاملا غیرمترقبه را بازگو می‌کند. آتوسا − این نقش توسط هنرپیشه جوان ایرانی تائیس فرزان بازی می‌شود − دختر جوانی است که به برادر خود در بستر مرگ قول انجام دو کار را می‌دهد. برادر او مجید − افشین اخوان این نقش را به عهده دارد − به دلیل شرکت در تظاهرات خیابانی به دنبال اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری به زندان انداخته ‌شده و به گونه‌ای اسف‌انگیز شکنجه می‌شود. اولین قول آتوسا به برادرش ترک ایران و پیدا کردن قبر هیتلر در برلین است. قول دوم را مجید در گوش آتوسا گفته و برای تماشاگر در ابتدا به عنوان معما باقی می‌ماند.

نژادپرستی مشکلی جهانی است

در مسیر حل این دو معما بسیاری از موضوع‌های اجتماعی و فرهنگی، چه در ایران و چه در برلین، به ‌روی پرده ‌آورده‌ شده و اهمیت آنان در در عرصه بین‌المللی مطرح می‌شود. داریوش شکوف در فیلم "تاکسی بهشت‌ها"، مانند دیگر آثار خود، نژادپرستی را به‌مثابه یک مشکل جهانی مطرح می‌کند؛ مشکلی که به‌عقیده او در جهان امروز ضرورتا باید به آن برخورد شده و به آن پایان داده شود. شکوف در فیلم‌های خود از دیدگاهی راهگشا و سازنده به موضوع نژادپرستی می‌نگرد. او دریچه‌ای را به جهانی باز می‌کند که در آن همه انسان‌ها از جوامع گوناگون در صلح و برابری کنار یکدیگر زیست کنند.

بازتاب موقعیت اجتماعی زنان

داریوش شکوف در فیلم "تاکسی بهشت‌ها" حقوق اجتماعی زنان در جوامعی مانند ایران را مورد بررسی قرار داده و شرایط زندگی آنان در این جوامع را روی پرده می‌آورد. در این فیلم همچنین نشان داده می‌شود که چگونه زنان به ‌شکلی بیرحمانه مورد شکنجه قرار گرفته و به آنان تجاوز می‌‌شود. این فیلمساز و هنرمند ایرانی در فیلم‌های خود در جنب مبارزه برای حقوق سیاسی و آزادی‌های اجتماعی بویژه آزادی زنان را در مرکز توجه قرار می‌دهد.

"تاکسی بهشت‌ها" همچنین اختلافات عمیق مابین قدرت سیاسی حاکم در ایران با آرزوها، خواسته‌ها و روش زندگی بسیاری از ایرانیان در ایران و در غربت را به روی پرده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورد. این فیلم به گفته شکوف هدیه‌ای به تمام ایرانیان است که مجبور به ترک وطن بوده و در غربت زندگی می‌کنند.

نمایش بی‌پرده زندان‌های ایران در ماه‌های اخیر

"ایران زندان" شرایط فاجعه‌انگیز زندان‌های ایران در دوره حکومت جمهوری اسلامی و بویژه در ماه‌های اخیر را نشان می‌دهد. در این فیلم از اسناد و تجارب تلخ زندانیان سیاسی استفاده شده‌است.

داریوش شکوف برای ساختن فیلم "ایران زندان" با ۱۶ زندانی سیاسی دوره رژیم جمهوری اسلامی گفتگو کرده و از آنها درباره دستگیری، شرایط زندان، زندانبانان، دوره حبس، روش‌های شکنجه پرسیده است. در این فیلم صحنه‌های زندان‌های ایران با تمام جزئیات تکان‌دهنده ‌‌آن مطابق واقعیت بازسازی شده‌‌اند.

استقلال هنری وفرم‌های بیانی تجربی در فیلم‌های شکوف

داریوش شکوف (نام اصلی او علیرضا شکوفنده است) در سال ۱۹۵۴ میلادی در تهران به دنیا آمد. او در سال ۱۹۷۹ میلادی به آمریکا مهاجرت و ابتدا در رشته‌های فیزیک و ریاضی تحصیل کرد. پس از آن شکوف دوره فیلم‌سازی آکادمی فیلم نیویورک را به اتمام رساند و در زمینه‌های هنری گوناگون مانند نقاشی، نظریه هنر و فلسفه و فیلمسازی فعالیت کرده و نوشته است. وی آثار هنری خود را در نمایشگاه‌های مشترک با هنرمندان نامداری مانند اندی وارهول (Andy Warhol)، بروس ناومن (Bruce Nauman)، جف کونز(Jeff Koons) و روی لیختن‌اشتاین (Roy Lichtenstein) عرضه کرده است.

شکوف در دو فیلم اخیر خود، همانند آثار پیشین‌اش، استقلال هنری خویش را حفظ کرده ‌است. او پیرو جنبش "فیلم مستقل" (Independentfilm) بوده و در فیلم‌های خود فرم‌های بیانی جدیدی را تجربه و تکمیل کرده‌ است. جنبش "فیلم مستقل" توسط فیلمسازانی پایه‌گذاری شد که در "کارخانه فیلمسازی هالیوود" احساس مسئولیت کرده و جهت به ثمر رساندن ایده‌های خلاق خود خواستار به‌کارگیری روش‌های هنری دیگری بودند.

آنتونی کوئین در فیلم هفت مستخدم

داریوش شکوف شهرت جهانی خویش را مدیون فیلم " هفت مستخدم" با شرکت آنتونی کوئین است. این اولین فیلم طولانی او بوده که در سال ۱۹۹۶ میلادی ساخته شده ‌است. "هفت مستخدم" یکی از آخرین فیلم‌های آنتونی کوئین است. او در هنگام ساخت این فیلم هشتاد ساله بود. به گفته خود کوئین این یکی از استثنائی‌ترین فیلم‌هایی است که او در آن نقشی ایفا کرده است. قابل ذکر است که آنتونی کوئین مجموعا در ۲۷۵ فیلم نقش بازی کرده ‌است.

فیلم "هفت مستخدم" در فستیوال جهانی فیلم لوکارنو (Lucarno) برای دریافت جایزه پلنگ طلائی پیشنهاد شد و در بسیاری از جشنواره‌های جهانی فیلم مانند برلین و تورنتو به نمایش درآمد.

پیام هنری این فیلم به گفته شکوف «هماهنگی انسانی تا آخرین نفس» است. این فیلم بازتاب فلسفه هنری شکوف است که او در سال ۱۹۹۰ میلادی آن را در مانیفست "ماکسیمالیسم" (Maximalism) به روی قلم آورده‌ است.

شکوف جشنواره فیلم برلین را بایکوت کرد

داریوش شکوف در روز ۱۷ دسامبر در بیانیه‌ای اعلام کرد که از شرکت در جشنواره فیلم برلین در سال ۲۰۱۰ میلادی خوددارای کرده و فیلم "تاکسی بهشت‌ها" در این جشنواره جهانی فیلم نشان داده نخواهد شد.

علت تحریم جشنواره برلین، به گفته شکوف، اعتراض به سیاست نادرست برگزارکنندگان این جشنواره در ارتباط با سینمای ایران و شرکت فیلم‌های ایرانی در جشنواره است که با حمایت حکومت جمهوری اسلامی ایران تولید شده‌اند. شکوف در این بیانیه همچنان خواستار حمایت جهانیان از جنبش آزادی‌خواهی در ایران شده است.

"تاکسی بهشت‌ها" و "ایران زندان" در ماه فوریه سال ۲۰۱۰ میلادی روی پرده سینما آورده می‌شوند.

نویسنده: الهه آزاد

تحریریه: داود خدابخش