توافق کنفرانس کاپ ۲۷ برای تاسیس صندوق کمک به خسارات اقلیمی
۱۴۰۱ آبان ۲۹, یکشنبه
کنفرانس جهانی اقلیمی در شرم‌الشیخ مصر توانست برای تاسیس یک صندوق مشترک به منظور کمک به کشورهای فقیر برای جبران خسارات اقلیمی به توافق برسد. تشکیل این صندوق از سوی ۲۰۰ کشور شرکت‌کننده در این کنفرانس تصویب شد. این توافق هنوز به تایید برای بیانیه نهایی نیاز دارد.
در این توافق تشکیل یک کمیسیون گذار پیش‌بینی شده که باید بر روی پیشنهادات در این رابطه کار کند. درباره این کمیسیون در کنفرانس اقلیمی بعدی که پایان سال ۲۰۲۳ در دبی تشکیل می‌شود مشورت خواهد شد. این کمیسیون باید متشکل از ۱۳ کشور صنعتی و در حال توسعه باشد.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل این توافق را به عنوان "قدمی مهم در مسیر عدالت" ستود. او در توییترش نوشت: «مطمئنا این کافی نیست اما یک سیگنال سیاسی ضروری است تا اعتماد از دست رفته دوباره به وجود آید.»
صندوقی برای کشورهای واقعا در خطر
با این صندوق باید از پیامدهای اجتناب ناپذیر گرمایش زمین مثل خشکسالی‌های مکرر، سیل و طوفان و نیز بالا رفتن مداوم سطح آب دریاها و بیابان‌زایی جلوگیری شود. این موضوع بزرگترین محل اختلاف در کنفرانس دو هفته‌ای شرم الشیخ بود که ۳۶ ساعت نیز تمدید شد.
در نهایت هیچ رقمی برای این صندوق خسارت در نظر گرفته نشد و مشخص هم نشد که دقیقا چه کسی باید این مبلغ را بپردازد.
بیشتر بخوانید: کنفرانس جهانی اقلیمی مصر در آستانه شکست است؟
اما در این باره که چه کشورهایی می‌توانند از این صندوق استفاده کنند توافق حاصل شد؛ کشورهای در حال توسعه‌ای که به خصوص در خطر هستند. اتحادیه اروپا به طور ویژه بر اعمال محدودیت در استفاده از این صندوق مصر بود.
تنها گروه V20 (۲۰ کشور آسیب‌پذیر) از مجموعه ۵۸ کشور در خطر، هزینه‌هایشان در ارتباط با خسارات اقلیمی در ۲۰ سال گذشته را ۵۲۵ میلیارد دلار اعلام کرده‌اند. بر اساس تحقیقات انجام شده خسارات اقلیمی در سرتاسر جهان می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ به سالانه یک تا ۱/۸ تریلیون دلار برسد.
بیشتر بخوانید: هشدار گوترش: بشریت مقابل دو گزینه، همبستگی یا خودکشی جمعی
ایالات متحده در ابتدا این موضوع را مسدود کرده بود، در حالی که گروه متشکل از بیش از ۱۳۰ کشور در حال توسعه موسوم به G77 به همراه چین برای آن فشار وارد می‌کردند. اتحادیه اروپا هم که ابتدا نسبت به این موضوع تمایلی نشان نداده بود، سرانجام نظرش را تغییر داد.
یک گام تاریخی
مدیر اندیشکده آمریکایی موسسه منابع جهانی از یک "گام تاریخی" صحبت کرده است. به گفته آنی داسگوپتا این صندوق راه نجاتی برای "خانواده‌هایی که خانه‌هایشان خراب شده، کشاورزانی که مزارعشان ویران شده و ساکنان جزایری که مجبور به ترک خانه و سرزمین‌شان شده‌اند" خواهد بود.
در عین حال نمایندگان کشورهای در حال توسعه تعهد مشخصی در مورد نحوه نظارت بر این صندوق ندادند.
بر اساس داده‌های موسسه منابع جهانی در سراسر دنیا بیش از ۳/۳ میلیارد انسان در مناطقی هستند که مشخصا در خطر تغییرات اقلیمی قرار دارند.
بیشتر بخوانید: کنفرانس اقلیمی کاپ ۲۷؛ چالش‌های بزرگ، انتظارات کوچک
یان کووالتسیگ کارشناس اقلیمی اکسفام در آلمان، توافق برای تشکیل این صندوق را "نقطه عطف" و "موفقیتی واقعی در مبارزه با تغییرات اقلیمی" ارزیابی می‌کند. به گفته او سالها بود که کشورهای ثروتمند تاسیس چنین صندوقی را بلوکه کرده بودند تنها از ترس اینکه به دلیل مقصر بودن در بحران‌های اقلیمی وادار به پرداخت خسارت شوند.
کووالتسیگ می‌گوید: «اینکه کشورهای صنعتی بالاخره تکانی به خود دادند، با توجه به تخریبی که بحران آب و هوا در بسیاری از کشورهای فقیرتر جنوبی ایجاد کرده، بسیار دیر است.»
تعیین سقف ۱/۵ درجه برای گرمایش زمین
یکی دیگر از توافق‌های به دست آمده در اجلاس کاپ ۲۷ شرم‌الشیخ تعیین اهدافی مشخص برای حفاظت از محیط زیست و سرمایه‌گذاری برای آن بود.
در این باره اهداف کنفرانس اقلیمی پاریس بار دیگر تایید شد که بر اساس آن گرمایش زمین باید به طور محسوس کمتر از دو درجه و در صورت امکان بیشتر از یک ونیم درجه در مقایسه با دوران پیشا صنعتی نشود.
بدین منظور باید تولید گازهای گلخانه‌ای فورا و به صورت پایدار کاهش پیدا کند. تا سال ۲۰۳۰ (هفت سال دیگر) تولید این گازها در مقایسه با سال ۲۰۱۹ باید ۴۳ درصد کاهش پیدا کند و تا سال ۲۰۵۰ باید تولید گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان به صفر برسد.
کشورهایی که در این مسیر هنوز اقدام نکرده‌اند باید کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای‌شان را تا سال ۲۰۳۰ تشدید کنند.
تا همین اواخر بحث‌های داغی در مورد اینکه آیا ابتدا باید فراخوان برای گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر در متن توافق نهایی گنجانده شود وجود داشت. این موضوع بیش از همه مورد درخواست اتحادیه اروپا بود.
آنچه در متن نهایی آمد اما کمی تلطیف شده بود: "ترکیبی از انرژی‌های پاک" که باید شامل تولید انرژی با انتشار گازهای گلخانه‌ای کم و انرژی‌های تجدید پذیر باشد، در متن نهایی درخواست شده است.
علاوه بر آن یک برنامه عمل فوری برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای تصویب شد. برای رسیدن به مرز ۱/۵ درجه گرمایش زمین، کشورها باید تا کنفرانس بعدی در نوامبر سال آینده اهداف ملی‌شان را برای سال ۲۰۳۰ بهبود دهند.
برنامه‌ای که در کنفرانس سال ۲۰۲۳ تصویب می‌شود تا سال ۲۰۲۶ ادامه خواهد داشت اما دیگر تمدید نخواهد شد. منبع اولیه این برنامه نیز بسته اقلیمی گلاسکو است که در سال ۲۰۲۱ تصویب شد. با این حال، این برنامه کمتر از آن چیزی است که اتحادیه اروپا در مذاکرات خواهان آن شده بود.