تلاش‌های بین‌المللی برای آزادی خبرنگار بی‌بی‌سی در تاجیکستان
۱۳۹۰ تیر ۷, سه‌شنبه
اورونبای عثمان‌اف روز ۱۴ ژوئن امسال در آستانه‌ی روز"وحدت ملی" تاجیکستان دستگیر شد. روز وحدت ملی به مناسبت پایان جنگ داخلی تاجیکستان برگزار می‌شود.
آی‌بک پسر اورونبای که آخرین بار پدرش را روز ۲۱ ژوئن ملاقات کرده، وضعیت او را بیمارگونه توصیف می‌کند: «پدرم را شکنجه کردهاند. وقتی او را به خانه آوردند، گفت، که اگر آن بلایی را که در حبس بر سرش آوردند، تکرار شود، زنده نخواهد ماند».
برخی از رونامه‌نگاران تاجیک در گفت‌وگو با دویچه وله تائید می‌کنند که در تاجیکستان فشار بر روزنامه‌نگاران بیشتر شده و انتقاد از رهبر این کشور عملا ممنوع است.
امامعلی رحمان در فهرست دیکتاتورهای جهان
مجله تایم، شبکه تلویزیونی سی ان ان و موسسه مطالعات اقتصادی اکونومیست نام امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان را در فهرست "رهبران خودکامه‌ی جهان" قرار داده‌اند. "سی بی اس نیوز" نیز در گزارش ماه ژوئن خود نام امامعلی رحمان را در لیست "دیکتاتورهای دیرپای جهان" وارد کرد.
به قول میرزانبی خالق‌زاد، روزنامه نگار تاجیک انتشار چنین لیستی برای رهبر تاجیکستان که اخیرا برای جلب سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا به بروکسل سفر کرده، بسیار ناخوشایند است.
خالق‌زاد خاطرنشان می‌کند: «آقای رحمان جامعه را چنان تصفیه کرده که در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده رقیبی نداشته باشد. وی موفق شده فرهیختگان را از کشور بیرون کند. مردم در وضعیت کنونی تاجیکستان اگر انتخاباتی برگزار شود، غیر از رحمان کس دیگری را برای کسب مقام ریاست‌جمهوری شایسته نمی‌دانند. درحالی‌که چهره‌های جوان و شایسته‌ای چون محی‌الدین کبیری، رئیس حزب‌نهضت اسلامی و دیگر سیاستمداران هستند. اما فضای سیاسی تاجیکستان به این افراد امکانی نمی‌دهد».
انتقاد از رئیس جمهور ممنوع!
میرزانبی در ادامه تاکید می‌کند که در تاجیکستان کسی اجازه‌ی انتقاد از رحمان رئیس جمهور، خانواده و فرزندان او را ندارد. او می‌گوید: «اگر روزنامه‌ای از آنها انتقاد کند، توقیف و روزنامه‌نگاران دستگیر می شوند. با‌توجه به این واقعیات، قرار گرفتن نام رحمان در فهرست دیکتاتورهای دنیا درست است.»
این روزنامه‌نگار مقیم دوشنبه اضافه می‌کند: «تمام راه‌های قانونی برای اعتراض‌ها در تاجیکستان بسته شده، اعتصاب غذا ممنوع است و کسی که دست به این کار بزند در دادگاه محاکمه می‌شود.»
به‌رغم همه محدودیت‌ها، رسانه‌های مستقل و "انجمن رسانه‌های آزاد تاجیکستان"، "شورای رسانه‌های عمومی تاجیکستان" و "اتحادیه ژورنالیست‌های تاجیکستان" به دستگیری اورونبای اعتراض کردهاند. آنها در بیانیه‌های خود از دولت خواسته‌اند که وی را بی‌درنگ آزاد کنند.
اعتراض کارکنان بی بی سی در لندن
فشارهای بین‌المللی نیز در رابطه با آزادای اورونبای ادامه دارد. تاکنون سازمان عفو بین‌الملل، سفارت خانه‌های اتحادیه اروپا در شهر دوشنبه و آمریکا خواستار آزادی این خبرنگار شدهاند.
گروهی از خبرنگاران و همکاران عثمان‌اف نیز در مقابل سفارت تاجیکستان در بریتانیا جمع شدند و خواستار کاهش فشار به رسانه های مستقل تاجیکستان و آزادی اورونبای شدند.
رادیو بی بی سی نیز تابحال دو بیانیه در رابطه با آزادی خبرنگار خود در استان سغد تاجیکستان انتشار داده است. کارکنان بی بی سی با جمع شدن در مقابل ساختمان اداری این رادیو، با همکار زندانی خود همدردی کردند.
بهروز آفاق از بخش فارسی بی بی سی که اورنبای را به خوبی می‌شناسد درباره‌ی عکس‌العمل‌های داخل تاجیکستان چنین توضیح می‌دهد: «در داخل تاجیکستان محتاط تر هستند و اتهام همکاری با حزب التحریر کم اتهامی نیست. اما تاجیکستان در قیاس با دیگر کشورهای همسایه‌اش وضعیت بهتری دارد. برای نویسندگان، روشنفکران و روزنامه‌نگاران تاجیک وجهه تاجیکستان دردنیا بسیارمهم است. آنها می‌گویند اگر اتهامی هم که هست با دقت و رعایت انصاف به آن رسیدگی شود و این مسئله برای ما مهم است که وجهه جامعه‌ی تاجیکستان و روشنفکران این کشور از کشورهای همسایه و منطقه متمایز باشد.»
به‌نظر آفاق، روشنفکران و روزنامه‌نگاران تاجیک می‌دانند که اگر روزنامه نگار و یا روشنفکری در تاجیکستان مورد تعرض قرار گیرد، برای بقیه روزنامه‌نگاران و متفکرین هم عرصه تنگ خواهد شد.
بهروز آفاق از بی بی سی فارسی می‌افزاید: «در اروپا و آمریکا مردم عادی اطلاع زیادی درباره‌ی تاجیکستان ندارند، ولی یک سمپاتی و حس خوب و مثبتی نسبت به این کشور دارند و صدمه به این وجهه برای تاجیکستان مفید نیست».
وکیل مدافع: ثابت کردیم که او بی‌گناه است
اعضای زندانی حزب التحریر که در تاجیکستان ممنوع اعلام شده شهادت داده‌اند که اورونبای عضو حزب آنها نبوده است.
خانم "فیض‌النسا وحیدووا" وکیل اورونبای عثمان‌اف در گفت‌وگو با دویچه وله موکلش را بی گناه می‌داند و می‌گوید ثابت کرده که او با حزب التحریر همکاری نداشته است. وی می‌گوید: «ما به‌دنبال تحقیقاتی که کردیم توانستیم ثابت کنیم که اورونبای هیچوقت عضو حزب التحریرنبوده است. مقام‌های تاجیک نیز این را پذیرفتند. اما او روزنامه نگار است و در حین فعالیت شغلی خود برای جمع آوری اطلاعات مجبور است با اعضای حزب التحریر صحبت کند و برای کار خود نیاز به ادبیات و نوشته‌های این حزب داشته است. بنابراین هنوز اتهام علیه او درباره‌ی نگاهداری نوشته‌های ممنوعه پابرجاست.»
خانم وحیدووا درباره‌ی تاثیر اعتراض‌ها و فشارهای جهانی بر سرنوشت روزنامه‌نگار زندانی توضیح می‌دهد: «این اعتراض‌ها در آن بخشی که مربوط به شرایط و امکانات می‌شود تاثیر دارد. نقض حقوق او در طول روزهای گذشته بوده. یعنی از او امضاء گرفته بودند که به وکیل نیازی ندارد و بازجویی‌ها و تحقیقات بدون وکیل انجام گرفته بود».
وحیدووا همچنین می‌گوید که اورونبای بیمار است ونتوانسته به کمک‌های پزشکی دسترسی داشته باشد. ولی پس از اعتراض "سازمان‌های ژورنالیستی" اکنون وی شرایط قانونی یک زندانی را پیدا کرده و وضعیتش بهتر شده است.
آیا اورونبای عثمان‌اف آزاد می شود؟
آی‌بک پسر اورونبای درباره‌ی آزادی پدرش به دویچه وله می‌گوید: «پدرمن بی گناه است و فقط به او تهمت زدند و هر چه زودتر باید آزاد شود».
وحیدووا، وکیل اورونبای هم به آزادی سریع موکل خود امیدوار است، اما تاکید می‌کند: «ما می‌خواهیم توضیح بدهیم که یک ژورنالیست را نمی‌توان با یک شهروند معمولی برابر دانست. یک ژورنالیست در حین جمع‌آوری اطلاعات وظیفه ندارد منابع اطلاعاتی خود را افشا کند. بنابراین ما می‌کوشیم ثابت کنیم اتهاماتی که علیه عثمان‌اف باقی مانده نادرست است».
بهروز آفاق از بخش فارسی بی بی سی هم می‌گوید که اتهام اورونبای از "عضویت" در حزب التحریر اکنون به "ارتباط" با این حزب کاهش یافته است. مقام‌های تاجیکستان تابه‌حال واکنشی به درخواست‌های بین‌المللی برای آزادی خبرنگار بی‌بی‌سی نشان نداده‌اند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: جواد طالعی