تریاک، کراک و شیشه، قاتلان خاموش مردم ایران

مصرف مواد مخدر اثرات مخربی بر روان و بدن انسان می‌گذارد، از جمله تریاک که بنا بر گزارش سازمان ملل متحد، ۴۵۰ تن از آن تنها در سال ۲۰۰۸ در ایران به مصرف رسیده است.

یکی از معتادان ایران می‌گوید: «هروئین و کراک را در هر کوچه و بقالی می‌توانی پیدا کنی».

پروفسور علی گرجی، استاد دانشگاه مونستر آلمان در رشته‌ی تحقیقات مغز و اعصاب که بین سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۲ در بخش مسمومین بیمارستان امام رضای مشهد مشغول انجام وظیفه بوده در باره‌ی زیان‌های ناشی از مصرف تریاک توضیح می‌دهد: «تریاک سیستم تنفسی، حرکتی و توانایی ادراک را مختل کرده و فرد را دچار توهم می‌کند. تریاک باعث اختلال عصبی شده و خواب فرد را مختل می‌کند، در دستگاه گوارش باعث اختلال در فعالیت گوارشی می‌شود و اشتها را تحت تأثیر قرار می‌دهد که به خاطر سوء تغذیه این افراد در معرض بسیاری از بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های سیستم ایمنی، قرار می‌گیرند».

به علاوه تریاک: «در طولانی‌مدت باعث سرطان می‌شود، مثل سرطان ریه یا سرطان دستگاه گوارشی».

کراک (Crack) و شیشه (Cristall) نیز اثرات بسیار زیان‌باری بر بدن انسان می‌گذارند. به گفته‌ی دکتر مهدی بلالی، رئيس بخش مسمومیت‌شناسی دانشگاه مشهد: «در کوتاه‌مدت باعث مسمومیت شدید و مرگ و میر و در درازمدت باعث تخریب نسوج و بافت‌ها ‌می‌شود، از بینی که از طریق آن استنشاق می‌شود گرفته تا اعصاب مرکزی و محیطی. روی روان فرد و همه‌ی اعضای بدن او به تدریچ اثر می‌گذارد».

مواد مخدر ناخالص ایران گوی سبقت را در کشتار ربوده‌اند

به گفته‌ی کارشناسان، آنچه که باعث شده مرگ و میر و اثرات زیان‌بار ناشی از مصرف این مواد در ایران بیش از غرب شود، «وجود ناخالصی» در آنها است.

ناخالصی موجود در مواد مخدر چیست؟ دکتر گرجی از تجارب خود در ایران سخن می‌گوید: «در آن زمان پودرهای مختلفی وجود داشت که آنها را رنگی می‌کردند و به رنگ طبیعی داخل اینها می‌زدند که این خودش عوارض ریوی و تنفسی جداگانه ایجاد می‌کرد که خیلی سریع باعث شوک و مرگ می‌شد. برخی هم دچار آریتمی‌ (بی‌نظمی‌در ریتم) قلبی می‌شدند و بعد ممکن بود که بمیرند».

به گفته‌ی دکتر گرجی، هروئین که «ترکیبی از تریاک است‌» هم همین اثر را دارد ولی «مرگ و میر ناشی از مصرف آن به مراتب بیشتر است»، چون «افراد معمولا هروئین را تزریق می‌‌کنند» و فردی که آن را تزریق کرده «ناخالصی‌ها را به طور مستقیم وارد رگ» می‌کند. او می‌گوید، این امر«اغلب منجر به توقف قلبی سریع می‌شد که وقتی آنها را به بیمارستان می‌آورند مرده یا در مراحل آخر شوک بودند».

رئيس بخش مسمومیت‌شناسی دانشگاه مشهد نیز در توضیح ناخالصی‌های موجود در مواد مخدر تصریح می‌کند که کراک در معیارها‌ی بین‌المللی از ترکیبات کوکائین است، ولی در ایران ممکن است «فراورده‌ای مورفینی با ناخالصی‌های فراوان باشد.».

دکتر مهدی بلالی می‌گوید: «در اروپا و آمریکا وقتی می‌گویند، کراک معلوم است که این فراورده‌‌ی کوکائين است یا اگر می‌گویند کریستال ، این یک نوع هروئین است. اینجا وقتی در سال‌های قبل شیشه می‌گفتند، بیشتر منظور مشتفات مورفینی و هروئينی بود. این اواخر مواردی دیده شده که ممکن است از فراورده‌های افدرین یا ترکیبات آنتی‌هیستامینیک باشد.».

«کراک صدایم را از بین برد و بدنم را لمس کرد»

بصیر ۲۶ ساله است. او از معتادانی است که در "کانون ندای رهیافتگان" که یک مرکز بازپروری و ترک اعتیاد است، به سر می‌برد و تلاش دارد که اعتیادش را ترک کند. بصیر که ۴ سال کراک مصرف کرده و سعی دارد، صدایش مفهوم باشد می‌گوید: «از ۱۳ سالگی شروع به مصرف مواد مخدر کردم و صدایم خوب بود. الان صدایم اینجوری شد و بدنم لمس و بدتر شد».

تأثیر کراک بر تارهای صوتی و توانایی حسی و حرکتی

آیا کراک یا شیشه تارهای صوتی را از بین برده و حس و حرکت را مختل می‌کند؟ دکتر مهدی بلالی پاسخ می‌دهد: « این احتمال وجود دارد. بسته به این است که کراک مشتقات چه چیزی است. اگر کراک استاندارد اروپا و آمریکا باشد که کوکائین دارد، آن هم می‌تواند تا حدودی تأثیر داشته باشد. ولی وجود ناخالصی‌ در اینها باعث می‌شود که بیشتر مثلا روی تارهای صوتی اثر بگذارد، مخصوصا وقتی تدخین شود».

او می‌افزاید: «بعضی ناخالصی‌های این مواد بیشتر از خود اصل مواد اثر دارد. به عنوان مثال مسمومیت با سربی که ناشی از مصرف تریاک هست، گاهی اوقات خودش خطرناک‌تر از تریاک می‌شود که مورفین دارد یا اینکه بعضی از این مواد ممکن است ترکیبات اضافی مثلا مشتقات آمفتامینی داشته باشند که ممکن است توهم و حالت‌های حاد و دیوانگی و مانیای حاد ایجاد کند. ممکن است فرد مثلا اگر رانندگی می‌کند کنترل نداشته باشد و فکر کند که خلبان هواپیما شده و می‌خواهد با ماشین پرواز کند و این ممکن است باعث تصادف شود یا ممکن است فکر کند قدرت پرواز پیدا کرده و از یک ساختمان بلند بپرد و باعث مرگ شود».

کراک و شیشه طول عمر را به شدت پایین می‌آورد

رئيس بخش مسمومیت‌‌شناسی دانشگاه مشهد می‌گوید، مصرف کراک و شیشه به شدت حیات فرد را به مخاطره می‌اندازد. او در پاسخ به این سئوال که «آیا درست است، فردی که کراک یا شیشه مصرف کرده بیشتر از ۲ سال زنده‌نمی‌ماند» می‌گوید:«معمولا ممکن است اگر overdose ( مصرف بیش از حد) یا مشکلی پیش بیاید فرد به مرکز پزشکی مجهزی منتقل شده و بتوانند، نجاتش دهند. ولی به هر حال خطرناک است و حیات آن فرد را تهدید می‌کند، یعنی اگر تا ۲ سال از بین نرود و ترک نکند ممکن است بعد از ۲ سال برایش مشکل‌زا شود و حیاتش را تهدید کند».

نویسنده: فریبا والیات

تحریریه: بابک بهمنش

برای شنیدن این گزارش به فایل صوتی زیر مراجعه کنید.