تحریم بانک مرکزی ایران، پیامد احتمالی هشدار اوباما
۱۳۹۰ مهر ۲۲, جمعه
سخنان باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، در ساعات پایانی روز گذشته، پیرامون «طرح خنثی‌شده ترور سفیر عربستان سعودی در واشنگتن» به‌زعم بسیاری از کارشناسان هشداری جدی و قاطع به مقامات ایران بود. پس از نخستین اعلام موضع ریاست‌جمهوری آمریکا درباره این موضوع بحث‌برانگیز امنیتی، بحث و گمانه‌زنی پیرامون واکنش‌های احتمالی ایالات متحده در برابر این «اقدام تروریستی» دولت ایران، دوباره بالا گرفته است.
بخوانید: اوباما: رهبری ایران باید درقبال طرح ترور سفيرعربستان پاسخ دهد
باراک اوباما در سخنان خود از «اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران» خبر داد و تاکید کرد که هیچ گزینه‌ای را در برخورد با ایران کنار نخواهد گذاشت. اوباما گفت: «ایران باید بهای سنگینی بابت این رفتارهای خود بپردازد.» پیش‌تر مقامات دیگر دولت آمریکا، از جمله هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه این کشور نیز هشدار داده بودند که «توطئه تروریستی دولت ایران، منجر به انزوای بیشتر این کشور خواهد شد.»
رئیس‌جمهور آمریکا خطاب به کسانی که به دیده تردید به ماجرای ترور سفیر عربستان نگاه می‌کنند اطمینان داد که «واقعیت‌ها نشان‌گر نقش‌آفرینی مقامات ایران در طرح‌ریزی ترور سفیر عربستان است و شواهد کافی برای اثبات آن وجود دارد.» ویکتوریا نولند، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز گذشته اعلام کرد که ایالات متحده درباره اتهامات ایران در رابطه با توطئه ترور سفیر عربستان «تماس مستقیمی با دولت ایران» داشته است. هنوز جزئیات بیشتری پیرامون این خبر منتشر نشده است.
بخوانید: ابهام پیرامون نقش سپاه قدس در «طرح ترور» در آمریکا
به نظر می‌رسد با ناکارآمدی مشوق‌ها، درخواست‌های متعدد برای گفت‌وگو و اقداماتی نظیر پیشنهاد ایجاد خط تماس اضطراری برای کاهش ریسک تقابل‌های غیرمنتظره در خلیج فارس، که همه با واکنش منفی ایران روبرو شده، حالا دوباره نوبت به افزایش فشار بر جمهوری اسلامی رسیده و این بار تصمیماتی اتخاذ خواهد شد که گفته می‌شود پیامدهای آن برای اقتصاد ایران «فلج‌کننده» خواهد بود.
اوباما گفته دولت آمریکا با هم‌پیمانان خود و جامعه بین‌المللی برای جلب حمایت وارد گفت‌وگو شده، واقعیت‌ها را در اختیارشان قرار داده و مطمئن است که پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها «کسی تردیدی نسبت به آنچه رخ داده نخواهد داشت.» ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا، با تایید سخنان اوباما تاکید کرد که «کشورش در کنار آمریکا، اتحادیه اروپا و عربستان، آماده است تا با ایران به خاطر حمایت از تروریسم در خارج از مرزهای خود، برخورد کند.»
از آنجایی که آمریکا هیچ‌گونه رابطه تجاری و دیپلماتیکی با ایران ندارد، اهرم‌های کمتری برای اعمال فشار در اختیار خواهد داشت، و گذشته از این، همچون همیشه همراه کردن روسیه و چین که از شرکای بزرگ ایران‌اند، چندان آسان نخواهد بود.
بانک مرکزی ایران، در آستانه تحریمی فلج‌کننده
تحریم بانک مرکزی ایران، یکی از تصمیمات احتمالی آمریکا در واکنش به اقدامات دولت ایران است. چهار دور تحریم‌های تصویب‌شده در شورای امنیت سازمان ملل و نیز سایر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران، بسیاری از بانک‌های ایرانی را تا کنون زیر تیغ تحریم قرار داده، اما تحریم بانک مرکزی یک گام بلند به سوی تشدید و افزایش گزندگی این تحریم‌ها است. از آنجایی که تحریم بانک مرکزی، بسیاری از دولت‌ها و نهادهایی که روابط تجاری با ایران دارند را با مشکلات پیچیده‌ای مواجه خواهد کرد، پیش‌بینی می‌شود که مخالفت‌هایی با اعمال آن صورت گیرد.
روزنامه لس‌آنجلس تایمز نوشته است: «تحریم بانک مرکزی خسارات اساسی به اقتصاد ایران وارد خواهد کرد و پیش‌تر برخی از مقامات ایرانی گفته‌اند که چنین اقدامی را اعلان جنگ آمریکا علیه ایران تلقی خواهند کرد.» دیوید کوهن، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم، روز گذشته پس از سخنان باراک اوباما، در کمیته بانکی سنا اعلام کرد که مقامات این کشور «فعالانه در پی جلب حمایت دیگر کشورها برای اعمال چنین تحریمی هستند.»
اولین اقدام مشخص آنها در این راستا، وارد کردن بانک مرکزی به لیست سیاه وزارت خزانه‌داری خواهد بود. با تحریم بانک مرکزی ایران، هر شرکتی که معامله تجاری با آن داشته باشد، باید از روابط تجاری با موسسات مالی آمریکایی چشمپوشی کند. دولت آمریکا از سوی کنگره هم به شدت تحت فشار است، تا بانک مرکزی را تحت تحریم قرار دهد.
سناتور مارک کیرک، از مدافعان این اقدام، معتقد است «تحریم‌ها تا کنون چندان موثر نبوده، اما تحریم بانک مرکزی ایران می‌تواند موثرترین واکنش غیر نظامی علیه این کشور باشد.» او می‌گوید: «تحریم بانک مرکزی برابر است با سقوط ارزش واحد پولی ایران و این یعنی فلج کردن اقتصاد این کشور.»
دیوید کوهن در سخنان خود همچنین تصریح کرد که متوقف کردن واردات فرآورده‌های نفتی ِ ساخته‌شده از نفت خام ایران به بازار آمریکا نیز از دیگر اقداماتی است که ممکن است در آینده نزدیک انجام شود. به گفته آقای کوهن، اقتصاددانان وزارت خزانه‌داری آمریکا در حال بررسی پیامدهای احتمالی اتخاذ این تصمیم بر بازارهای نفتی جهان‌اند.
ایران و آمریکا، پیش به سوی تقابلی جدی
برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند تحلیل وضعیت کنونی نشان می‌دهد که سیاست‌های آمریکا در قبال ایران به سمت تقابل‌جویی به پیش می‌رود و ممکن است در آینده نزدیک به تقابلی جدی بیانجامد.
ویل اینبودن، در مجله فارین پالسی نوشته است: «واکنش آمریکا به اقدام ایران، باید دست‌کم دو بُعد داشته باشد: نخست این‌که یک تلافی‌جویی تاکتیکی موثر باشد، و دوم این‌که یک ضد حمله استراتژیک باشد.» به اعتقاد او حمله به پادگان‌های آموزشی سپاه باید یکی از گزینه‌های آمریکا باشد «تا از این طریق نهادهایی که در کشتار نیروهای آمریکایی در عراق نقش دارند نیز مجازات شوند.»
ویل اینبودن در تشریح «بُعد استراتژیک واکنش آمریکا در برابر ایران» می‌گوید این کشور باید از این فرصت «برای بهبود روابط خود با عربستان بهره گیرد، ترکیه را دوباره به صف متحدان خود برگرداند و امکان حمایت از ایران را از آن سلب کند و روسیه و چین را هم به اعمال فشارهای شدیدتر متقاعد کند.»
با این حال، برخی از مقامات دولتی ایالات متحده، در گفت‌وگوهای خصوصی به نیویورک‌تایمز گفته‌اند که واکنش نظامی آمریکا در برابر این اقدام ایران، در شرایط کنونی چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.
EN/SI