تایم‌لاین،

"تایم‌لاین"، بزرگ‌ترین تغییر فیس‌بوک از زمان پیدایش‌اش در سال ۲۰۰۴ تا کنون، اتفاق افتاد. چیزی که ابتدا و در نشست f8 از سوی مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیس‌بوک، معرفی شده و گفته شده بود تا انتهای سپتامبر امسال عمومی می‌شود نهایتاَ عمومی شد. البته هنوز استفاده از آن تا ۲۲ دسامبر اختیاری‌ست. تایم‌لاین چیست؟ شوکه‌کننده‌ترین قمار زاکربرگ؟ مرزکشی شفاف برنامه‌ریزان فیس‌بوک بین فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی، نظیر گوگل پلاس؟ یک طراحی صرفاَ جدید ارایه شده به کاربران رو به افزایش فیس‌بوک، بیش از هشتصد میلیون کاربر؟

تایم‌لاین در اولین نگاه یک فیس‌بوک دارای آرشیو است. آرشیوی که از روز تولد کاربر شروع می‌شود، بعد فاصله‌ای چندین ساله‌ خالی به چشم می‌خورد تا می‌رسد به تاریخی که کاربر عضو فیس‌بوک شده است. از زمان عضویت به بعد، آرشیو به نسبت میزان فعالیت کاربر از "استتوس" و "نوت" و عکس و "کامنت" پر می‌شود. هیجان‌انگیز؟ بله!

از طریق ورود به این صفحه (https://www.facebook.com/about/timeline) و برداشتن گام‌های بعدی می‌توان فیس‌بوک را به حالت جدید و همراه با تایم‌لاین تغییر داد.

جز آن، در طراحی جدید ارایه شده، صفحه کاربر دو ستون دارد ، به جای تنها یک ستون که تا پیش از این داشت. در این طراحی عکس‌ها، استتوس‌ها و ویدیو‌های به اشتراک‌گذاشته‌شده چشم‌نواز‌تر عرضه می‌شوند. جز عکس "پروفایل"، عکسی افقی و بزرگ هم در بالای صفحه (Cover Photo) قابل ارایه است. این عکس بزرگ که تقریباَ یک دوم بالای صفحه را پیش از "اسکرول کردن" به خود اختصاص می‌دهد، باعث شده طراحی صفحات فیس‌بوک بسیار شخصی‌تر به نظر آید و بین صفحات افراد مختلف تفاوت چشم‌گیری به نظر رسد.

در این طراحی جدید خیلی از فعالیت‌های کاربر نظیر "لایک" های او بر صفحات مختلف در فیس‌بوک به شکل دسته‌بندی شده و در بالای صفحه نمایش داده می‌شود. از این طریق کاربر دسترسی راحت‌تری به صفحات مورد علاقه خود می‌تواند داشته باشد.

اما قطعاَ بخش قابل‌توجه ماجرا، نه سر و شکل جدید که همان آرشیو افزوده شده به فیس‌بوک است. آرشیو کاربر را با گذشته‌‌اش روبه‌رو می‌کند. گذشته‌ای که ممکن است خیلی دور نباشد.

امکان همکاری کاربر با فیس‌بوک برای نگارش کتاب زندگی

آرشیو، فیس‌بوک را بیش از هر چیزی شبیه به یک کتاب زندگی کرده است. نه تنها آرشیو که در کنار آن امکان افزودن اتفاق (event) از طریق استتوس و عکس و ... در لابلای اتفاقات و پست‌های مربوط به تاریخ‌های گذشته در صفحه خود یا دیگران امکانی برای پر کردن سه نقطه‌های گذشته را ایجاد می‌کند.

اگر کاربر نمایشگر (ماوس) را بر خط مرزی بین دو ستون حرکت دهد علامت مثبتی نمایش داده می‌شود که با "کلیک" بر آن می‌تواند در هر تاریخی که می‌خواهد عکس و پست اضافه کند. این قابلیت خصوصاَ این امکان را به کاربر می‌دهد تا فاصله بین تاریخ تولد تا تاریخ پیوستن به فیس‌بوک را پر کند.

مثلا می‌تواند تاریخ تولد یا مرگ عزیزانش را اضافه کند. بخشی از کتاب زندگی کاربر از سوی فیس‌بوک که همه چیز را از زمان پیوستن کاربر به خود ثبت کرده و بخش دیگر (دوران پیش از پیوستن به فیس‌بوک) از طریق از سوی کاربر کامل می‌شود.

کاربر در فیس‌بوک جدید امکان زمان‌بندی استتوس‌ها و کلاَ پست‌های خود را دارد و این به معنای آن است که می‌تواند استتوس‌هایی بنویسد که در آینده و هنگامی که خود ان‌لاین نباشد، منتشر شوند.
کاربر همچنین می‌تواند هنگام نمایش عکس‌هایش روی صفحه خود، که برای مثال یک عکس بزرگ‌تر و سه یا چهار عکس دیگر کوچک‌تر و در زیر عکس اصلی نمایش داده می‌شوند، عکس اصلی نمایش داده شده را تغییر دهد و عکس دیگری از عکس‌های "آپلود شده" را جانشین آن کند.

Edit or Remove ->Change Primary photo

همچنین فیس‌بوک اگر تا پیش از این موارد محدودی نظیر نوع رابطه افراد (Relationship) و تاریخ تولد و ... را سوال می‌کرد اکنون حتی بسیاری موارد جزئی‌تر را می‌پرسد و امکان پاسخ‌گویی و درج ان را به کاربر می‌دهد. نظیر اولین دیدار عاشقانه و ... . منتقدان فیس‌بوک می‌گویند که این کمپانی از تمامی این اطلاعات برای افزایش تبلیغات هدفمند و درآمدزایی استفاده می‌کند.  

در قالب جدید فیس‌بوک بهتر است کاربر در پنهان کردن (Hide from Timeline) گزارش فعالیت‌هایش بر صفحه‌اش تا جایی که ممکن است دست و دلبازی به خرج دهد. چرا که در بخش تفکیک‌شده‌ای از صفحه به صورت مشخص این گزارش‌ها نمایش داده می‌شود و به چشم می‌آید.

چالش اصلی، حفظ حریم شخصی

وقتی چند ماه پیش از این بخشی برای مشاهده گزارش فعالیت‌های دیگران به صفحه خانه (home) فیس‌بوک کابران اضافه شد، بسیاری از میزان شفافیتی که به وجود آمده دچار هراس شدند. سراسیمه از تقض حریم شخصی (privacy) صحبت ‌کردند و از دیده شدن توسط دیگران معذب بودند. اما بسیاری از آن‌ها خیلی زود به فضای جدید انس گرفتند. حالا فیس‌بوک در حال آزمایش درجه‌ای تازه از میزان انطباق‌پذیری کاربر با زندگی شیشه‌ای‌ست. آن‌هم درست در زمانی که شدید‌ترین انتقادات و کنترل‌های ممکن از سوی سازمان‌های مرتبط به دفاع از حریم ‌شخصی آن‌لاین متوجه این ابر شبکه اجتماعی‌ست. نه تنها خود کاربر می‌تواند به آرشیو خود دسترسی داشته باشد که این شامل تمامی دوستان او نیز می‌شود.  

بیش‌تر بخوانید: فیس‌بوک تنظیمات حریم شخصی را با قوانین آمریکا هماهنگ می‌کند

در حالی که سخنگوی فیس‌بوک در ماه سپتامبر امسال به خبرنگار تایم گفته بود «اشکالات (bug) کوچک» و «مشکل تاخیر در لود شدن صفحه» در طول چند هفته پس از آن حل خواهد شد، همچنان مشکلات بر جای خود باقی هستند.

صفحه فیس‌بوک هنگام تماشای آرشیو با سرعت پایین مشاهده (slow load) مواجه است که در بسیاری از موارد برای چند لحظه‌ای دیگر صفحات مرورگر (Explorer) را نیز قفل می‌کند. جدا از آن و بسیار حیاتی‌تر از آن، بسیاری از کاربران با این مشکل مواجه هستند که آرشیو حساب فیس‌بوک‌شان از طریق افراد خارج از لیست دوستان‌شان نیز قابل مشاهده است.

تنها امکان موجود برای محدود کردن دسترسی افراد خارج از لیست دوستان به پست‌های سال‌های پیش این است:

Privacy setting -> Limit the Audience for Past Posts -> Manage Past Post Visibility -> Limit old posts

البته در این مورد نیز استثنائاتی وجود دارد و همچنان گروهی از پست‌ها در دسترس می‌ماند که کاربر باید یکی یکی تنظیمات (settings) هر کدام از آن پست‌ها را تغییر دهد. با کلیک بر روی لوگوی کوچک آدمک‌ها کنار تاریخ پست موردنظر، می‌توان تنظیمات حریم‌شخصی مربوط به آن پستِ بخصوص را تغییر داد.

مساله اصلی دیگر این است که خیلی از اوقات کاربران ترجیح می‌دهند تا تعدادی از افراد حاضر در لیست دوستان‌شان به پست‌های آن‌ها دسترسی نداشته باشند. در شکل جدید فیس‌بوک دسترسی به آرشیو برای همه دوستان باز است. بنابراین دو راه برای کاربر باقی می‌ماند، یا تعدادی از اعضای لیستش را حذف کند یا تنظیمات حریم شخصی پست‌های مربوط به گذشته را یکی یکی تغییر دهد. چطور امکان چنین کاری برای همه پست‌های برای مثال سال ۲۰۰۹ ممکن است؟ (به یاد بیاوریم که آن سال با توجه به اتفاقات پس از انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری در ایران و اعلام نتایج مناقشه‌برانگیزش بسیار از لحاظ چگونگی حفظ حریم شخصی برای کاربر ایرانی دارای اهمیت نه تنها شخصی که سیاسی و امنیتی است.)

یکی دیگر از مشکلات پیچیده‌تر شدن چگونگی حفاظت از حریم شخصی در فیس‌بوک این است که راهنمای این امر به زبان انگلیسی در سایت فیس‌بوک موجود است اما ترجمه آن به فارسی اصلاَ ترجمه قابل درکی ندراد و کاربر ایرانی اگر زبان انگلیسی نداند به راحتی می‌تواند دچار مشکل شود. با این‌همه امکان تغییر زبان موجود است:

Account settings -> Languages ->Edit

جدا از آرشیو عمومی، کاربر با کلیک بر گزینه Activity log  در بالای سمت راست صفحه خود در فیس‌بوک می‌تواند با گزارش روز به روز و فهرست‌وار فعالیت‌های (activity) خود اعم از پست‌ها یا کامنت‌ها و لایک‌ها و ... خود مواجه شود. حس اولیه آن، مثل نگاه کردن در آینه و مواجه با خود است.

در نهایت می‌توان گفت استفاده از تایم‌لاین در مرحله اول همین حس دیدار با خود در آینه را زنده می‌کند. اما در طولانی مدت و با نگاه به آینده‌ی پیش‌رو می‌توان پیش‌بینی کرد کاربر فیس‌بوک به زندگی با آرشیو یا به عبارتی دیگر فیس‌بوکِ حافظه‌دار نیز اخت می‌شود و وقتی می‌نویسد آگاه است که دارد به صورت قابل دسترسی ثبت می‌شود، برای همیشه.

مریم میرزا
یلدا کیانی