علی یرلیکایا، وزیر کشور ترکیه، روز چهارشنبه ۲۹ شهریور (۲۰ سپتامبر) گفت که ۲۷ مظنون در عملیات‌های هم‌زمان در ۱۴ استان این کشور که متهم به انتشار "سخنان نفرت‌پراکنانه و نژادپرستانه» در شبکه‌های اجتماعی هستند، دستگیر شده‌اند.
او توضیح داد که بازداشت‌شدگان آشکارا مردم را تحریک به نفرت و خصومت می‌کرده‌اند.
این وزیر ترکیه در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت که عملیات علیه محافل نژادپرستی که می‌خواهند جو ترکیه را با ارائه اطلاعات نادرست به هرج و مرج بکشانند، ادامه دارد.
یلماز تونچ، وزیر دادگستری ترکیه نیز با اعلام اینکه تحقیقات درباره بیگانه‌هراسی آغاز شده است، گفت:«ما قطعا بیگانه‌هراسی را تحمل نخواهیم کرد. دادستانی ما تحقیقات در این زمینه را آغاز کرده است. در کشور ما خارجی‌ها زندگی می‌کنند و در میان خارجی‌هایی که در کشور ما زندگی می‌کنند احتمال دارد افرادی نیز مرتکب جرم شوند. همانطور که شهروندان ما ممکن است مرتکب جرم شوند و باید با انتشار برخی تصاویر و اخبار جعلی مقابله کرد.»
مخالفان این بازداشت‌ها استدلال می‌کنند که اقدامات انجام‌شده غیرقابل قبول و نقض اصل آزادی بیان است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اخیراً در ترکیه شکایات در مورد حملات نژادپرستانه با هدف قرار دادن خارجی‌ها و گردشگران عرب در شهرهای مختلف این کشور افزایش یافت. حتی کار به جایی رسید که چندین تابلو به زبان عربی از سر در فروشگاه‌ها حذف شد.
بیشترین حملات در سال‌های اخیر به سوی شهروندان سوریه‌ای بوده است که به دلایل بشردوستانه، دولت ترکیه به آن‌ها اجازه اسکان داده است.
اخیرا نیز پس از حمله یک شهروند ترکیه‌ای به یک گردشگر عرب اهل کویت در شهر ترابزون، رسوایی جدیدی در جامعه ترکیه به وجود آمد که موجی از خشم کاربران عرب کشورهای حوزه خلیج فارس را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت.
گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد، بسیاری از عرب‌ها و پناهجویان ساکن ترکیه اخیرا با چالش‌ها و مشکلات مرتبط با نژادپرستی روبه‌رو شده‌اند، زیرا از نظر برخی شهروندان این کشور، مهاجران غیرقانونی و پناهجویانی که با نیروی کار ارزان‌در بازارهای این کشور مشغول‌اند، از عوامل عمده افزایش بیکاری و تورم در کشور هستند.
بیشتر بخوانید: تورم در ترکیه؛ بزرگ‌ترین مشکل دولت اردوغان
معضل پناهجویان و خارجی‌ها در ترکیه روز به روز تشدید شده و بر نگرش شهروندان نسبت‌به این گروه اجتماعی تاثیر می‌گذارد.
پس از پیروزی اردوغان در انتخابات مارس ۲۰۲۳، سخنان نژادپرستانه و بیگانه‌ستیزانه از سوی احزاب مخالف دولت اوج بیشتری گرفت و حتی به رسانه‌های نزدیک به این احزاب نیز سرایت کرد.
احزاب سیاسی، آتش‌بیاران معرکه بیگانه‌هراسی
اکنون نگرش ضد پناهجویان در ترکیه به تبلیغات نژادپرستانه علیه همه عرب‌ها تبدیل شده و اگر این وضعیت ادامه یابد، ممکن است ترکیه سرمایه‌گذاران کشورهای حوزه خلیج فارس را از دست بدهد؛ سرمایه‌گذارانی که اردوغان سال‌ها با زحمت زیاد توانسته بود آن‌ها را متقاعد به سرمایه‌گذاری در کشور کند.
صداهای نژادپرستانه علیه حضور پناهجویان در ترکیه با آغاز دور دوم انتخابات اخیر ریاست جمهوری بلند شد، زیرا مخالفان تا حد زیادی به ارعاب و هشدار به خارجی‌ها به ویژه پناهجویان پرداختند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در زمان انتخابات ریاست جمهوری، کمال قلیچداراوغلو، نامزد اپوزیسیون و رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق‌ها، متعهد شد که در صورت رسیدن به ریاست جمهوری، ظرف یک سال آوارگان سوری را اخراج خواهد کرد.
سیاستمداران مخالف دولت به مناطقی رفتند که مغازه‌های سوری در استان‌‌های جنوبی وجود دارد تا از آنچه به عنوان تسلط فرهنگ عرب توصیف می‌کردند انتقاد کنند و از فروشندگان سوری خواستند از اصطلاحات ترکی و نه عربی استفاده کنند.
در بین احزاب مخالف، حزب "ظفر" که یک حزب راست افراطی است، همواره در سخنان خود بیگانه‌ستیزی و عرب‌ستیزی را رواج می‌دهد. در میان بازداشت‌شدگانی که وزیر کشور ترکیه اخیرا اعلام کرده بود نیز یک عضو هیأت مؤسسان حزب ظفر به نام "ارای ارتورک" به چشم می‌خورد.
همچنین "اردی‌جان یلدیز" یکی از بازداشت‌شدگان است که نامزد پارلمانی شهر اردهان از حزب ظفر در انتخابات ۱۴ مه امسال بود.
امید اوزداغ، رهبر این حزب، همواره به شهروندان ترکیه در مورد افزایش شمار خارجی‌ها در کشور هشدار می‌دهد و حتی در برخی موارد خارجی‌ها را "تهدیدی برای امنیت ملی کشور" عنوان می‌کند. اوزداغ از جمله کسانی بود که به بازداشت افرادی که به نژادپرستی متهم شده بودند، اعتراض کرد.
در همین زمینه یاسین آکتای، مشاور سابق رئیس حزب عدالت و توسعه و ستون‌نویس روزنامه"ینی شفق" نسبت به افزایش نگران‌کننده پدیده "نژادپرستی زشت" در ترکیه و پیامدهای منفی آن برای جامعه هشدار داد.
آکتای بدون اشاره به نام احزاب و افرادی که در ترکیه به نژادپرستی دامن می‌زنند نوشت: «تصور نکنید کشوری که برای سوری‌ها ناامن می‌شود، برای شهروندانش امن‌تر و راحت‌تر خواهد بود. نفرت فاشیستی و نژادپرستی شنیع تا زمانی که صاحبش را نکشد، همه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.»
واکنش اردوغان: اجازه گسترش نژادپرستی را نمی‌دهیم
رئیس‌جمهور اردوغان روز پنجشنبه ۲۳ شهریور (۱۴ سپتامبر) وعده داد که به "شارلاتان‌های" سازمان‌دهی‌شده در شبکه‌های اجتماعی که نژادپرستی را در ترکیه گسترش می‌دهند، "با قاطعیت" پاسخ خواهد داد.
او این افراد را دارای "ذهنیت فاشیستی" دانست و اضافه کرد که آن‌ها اشخاص را بر اساس پناهنده‌بودن و یا وابستگی‌های مذهبی آماج حملات خود قرار می‌دهند.
اردوغان گفت: «ما هرگز نمی‌پذیریم فردی به خاطر خارجی بودن یا صحبت کردن به زبان دیگری یا به دلیل داشتن حجاب یا ریش یا هر چیز دیگری آسیب ببیند و هر فردی که در توهین به کسی دست داشته باشد مجازات خواهد شد. هر فردی که در ترکیه زندگی می‌کند، چه ترک و چه خارجی، حق دارد در آرامش زندگی کند و نظر خود را بیان کند.»
این اولین بار نیست که رئیس جمهور ترکیه در مواجهه با تشدید نژادپرستی علیه خارجی‌ها در کشورش قاطعانه اظهار نظر می‌کند. اردوغان در سخنرانی قبلی خود گفته بود که نمی‌تواند اجازه دهد نژادپرستی و بیگانه‌هراسی که به گفته او در تاریخ، فرهنگ و اعتقادات ترکیه جایی ندارد، در این کشور گسترش یابد.
اگرچه به نظر می‌رسد بیگانه‌هراسی و نژادپرستی در ترکیه در حال گسترش است، با این حال، تاکنون هیچ مطالعه علمی و پژوهشی در مورد وجود یا فقدان نژادپرستی در جامعه ترکیه انجام نشده است.
* این یادداشت نظر نویسنده را منعکس می‌کند و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.