افتتاح برلیناله با نامه اندوه‌بار پناهی
۱۳۸۹ بهمن ۲۲, جمعه
پنجشنبه شب (۲۱ بهمن/۱۰ فوریه) شصت و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین در کاخ برلیناله رسماً افتتاح شد. صدها تن از هنرمندان، سینماگران، سیاستمداران و مهمانان خارجی و آلمانی در مراسم افتتاحیه برلیناله شرکت داشتند.
ببینید: تصاویری از مراسم افتتاحیه برلیناله ۲۰۱۱
برند نویمان، وزیر فرهنگ و رسانه‌های آلمان در سخنرانی خود ضمن خوشآمدگویی به مهمانان و تجلیل از نقش دیتر کاسلیک، رئیس برلیناله به خاطر دهمین سال فعالیت وی، از آزادی هنر بطور کلی و آفرینش آزادانه فیلم بطور اخص پشتیبانی کرد و آنرا امری پایهای و مسلم در جوامع دمکراتیک دانست.
وزیر فرهنگ به طور مشخص از دو کشور چین و ایران به خاطر نقض آزادی‌های پایهای و ایجاد محدودیت برای هنرمندان انتقاد کرد. نویمان «همبستگی عمیق» خود و دست‌اندرکاران سینما را با پناهی اعلام کرد.
سپس صندلی خالی جعفر پناهی بر روی صحنه آورده شد و ایزبلا روسلینی، رئیس‌هیئت داوران و دیتر کاسلیک، رئیس‌برلیناله ضمن معرفی دیگر اعضای هئیت داوران به دلایل غیبت پناهی اشاره کردند.
کاسیلیک گفت که تماسی تلفنی با پناهی داشته و به وی گفته است که حاضر به فرستادن هواپیمایی برای سفر او به آلمان است. البته کاسلیک و پناهی می‌دانستند که این تنها آرزویی بیش نیست.
قرائت نامه پناهی در مراسم افتتاحیه
ایزبلا روسلینی با موهایی کوتاه و کت وشلوار بر تن اظهار داشت که گرچه پناهی در جمع داوران نیست، اما صندلی او تا پایان جشنواره خالی خواهند ماند و عضو دیگری به هئیت داوران افزوده نخواهد شد.
وی سپس نامه‌ای را به زبان انگلیسی از پناهی قرائت کرد. که متن فارسی، آلمانی و انگلیسی آن در وب‌سایت رسمی برلیناله نیز انتشار یافته است.
پناهی در بخشی از نامه خود می‌گوید: « دنيای فيلمساز، دنيای گذر بين واقعيت و خيال است. فيلمساز از واقعيت الهام می‌گيرد، آن را به خيال خود در می‌آورد و در انجام اين بازی واقعيت و خيال، فيلمی می‌سازد که شايد تصوير آرزوهايش باشد.»
تا پیش از قرائت نامه‌ی پناهی مراسم با شادی و موسیقی در جریان بود و طنز‌ها وشوخی‌های "آنکه انگلکه"، مجری برنامه و کمدین معروف آلمانی همه را به خنده وا می‌داشت، اما پس از مدتی کوتاه با هر جمله پناهی که از دهان روسلینی بیرون می‌آمد، فضای سالن و مراسم را اندوه و سکوت بیشتری فرا می‌گرفت.
پناهی در جایی از نامه می‌گوید: «اعتراف می کنم من به عنوان يک فيلمساز که دغدغه‌های اجتماعی دارم، هر چند نمی‌توانم تصويرگر محدوديت‌ها، معضلات و مشکلات روز مردم جامعه‌ام باشم، اما نمی‌توانم آرزو نکنم که پس از بيست سال تمامی اين مسائل ازجامعه‌ام رخت برنبسته باشد، تا آن گاه که مجال ساختن می‌يابم، تصويرگر رفاه، آرامش و آسايش مردم کشورم باشم.»
پس از پایان قرائت نامه، حضار در سالن به احترام پناهی از جا برخاستند و با کف زدن‌های طولانی خود همبستگی جشنواره برلین را با پناهی و همکار وی محمد رسول‌اف ابراز داشتند. در طول قرائت نامه عکس‌های بزرگ پناهی و رسول‌اف آذین‌بخش صحنه بودند.
در جشنوار فیلم امسال حدود ۳۸۵ فیلم از ۵۸ کشور جهان نمایش داده می‌شود. اما تنها ۱۶ فیلم از ۲۲ فیلم در بخش اصلی مسابقه بر سر خرس طلایی و خرس‌های نقره‌ای به رقابت خواهند پرداخت.
مراسم افتتاحیه‌ی امسال بار دیگر نشان داد که مسایل سیاسی و اجتماعی نقشی برجسته در برلیناله دارند و شاید این فضا در انتخاب فیلم‌های برتر نیز بی‌تاثیر نباشد.
شهرام اسلامی
تحریریه: شهرام احدی