احتمال تفاهم ایران و طالبان بر سر داعش
۱۳۹۴ خرداد ۲۹, جمعه
پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا در تازهترین گزارش خود، تلاش گروه "دولت اسلامی" برای نفوذ در افغانستان را خطری جدی برای کشورهای غربی، پاکستان و افغانستان اعلام کرد.
بیشتر بخوانید: پنتاگون: "دولت اسلامی" در صدد نفوذ به افغانستان است
کارشناسان افغان در گفت و گو با دویچه وله تاکید میکنند، نگرانی ازگسترش نفوذ تروریستهای گروه دولت اسلامی درافغانستان ایران و طالبان را هم به آغاز همکاریها واداشته است. ایران و افغانستان حدود هزار کیلومتر مرز مشترک دارند.
در همین راستا روزنامۀ "تلگراف" چاپ بریتانیا به نقل از مقامهای امنیتی افغانستان گزارش داده که ایران چهار کمپ آموزشی در تهران، مشهد، زاهدان و کرمان در اختیار طالبان قرار داده است.
هشدار مقامهای افغان درباره خطر همکاری ایران با طالبان
مقامات افغانستان "همکاری ایران با مخالفان مسلح دولت افغانستان را تهدید جدیدی برای امنیت کشور" قلمداد میکنند. فضل هادی مسلم‌یار رئیس مجلس علیای افغانستان (مشرانو جرگه) روز سه شنبه (۲۶ خرداد/ ۱۶ژوئن) در جلسه عمومی این جرگه صریحا اعلام کرد، سالهاست که پاکستان بهگونه آشکار در امور داخلی افغانستان مداخله میکند، اما حالا ایران نیز تلاش دارد تا این کشور را با چالشهای جدی روبه رو سازد.
رئیس مجلس علیای افغانستان ضمن ابراز نگرانی گفت: «اینکه ایران اکنون با طالبان همکاری میکند واقعا موضوع قابل تشویش است اگر چنین چیزی باشد یک تهدید دیگر متوجه این کشور است. ما از حکومت میخواهیم که باید در کنار تامین روابط خوب با همسایهها، خط مشی سیاسی خود را نیز مشخص کند ما در امور داخلی هیچ کشور مداخله نمیکنیم آنها هم نباید مداخله کنند.»
جاوید فیصل معاون سخنگوی ریاست اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان هم در گفت‌وگو با "رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی" اظهار داشت که حکومت "مسئله همکاری ایران با طالبان را به گونه جدی بررسی میکند". این مقام دولت افغانستان از ایران و پاکستان به عنوان دو کشور همسایه خواست که "از پروسه صلح در افغانستان پشتیبانی کنند و از حمایت مخالفان مسلح دست بکشند." او در رابطه با امکان افتتاح دفتر نمایندگی طالبان در ایران هم گفت، کشورهای همسایه هیچگاه گزینهای برای انجام گفت و گوهای صلح نبوده‌اند.
ایران همکاری با طالبان را تکذیب کرد
از سوی دیگر مقامهای رسمی ایران همکاری با طالبان را تکذیب کردند. محمدرضا بهرامی سفیر ایران در کابل روز چهارشنبه (۲۷ خرداد/ ۱۷ژوئن) در گفت و گو با تلویزیون "طلوع نیوز" که از کابل پخش میشود، تاکید کرد طالبان و دیگر گروههای تروریست ابزار تولید بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه هستند.
بیشتر بخوانید: سفر هیئت سیاسی طالبان به تهران
بهرامی افزود این گروه‌ها تهدیدی برای منطقه و جهان هستند و ایران به هیچ عنوانی از این گروه‌ها حمایت نمیکند. سفیر ایران در کابل، گزارش چند روز قبل "وال استریت ژورنال" درباره تامین گروهی ازطالبان توسط ایران در افغانستان برای رویارویی با گروه دولت اسلامی را "بی‌بنیاد و غیر منطقی" دانست. او افزود: «این گزارش مستند نبوده و ادعاهای واهی را مطرح میکند.»
بهرغم گزارشهای متعددی که رسانههای غربی درباره همکاری ایران و طالبان منتشر کرده‌اند، تاکنون اسنادی رسمی درباره این همکاری ارائه نشده است. اما کارشناسانی چون احمد ضیا رفعت استاد دانشگاه کابل ارتباط و تفاهم ایران با طالبان را قابل درک میدانند.
او در این باره به دویچه وله فارسی میگوید: «چون ایران نگران وضعیت منطقه است، تلاش میکند با گروههای مخالف دولت افغانستان ارتباط داشته باشد. اما این ارتباط در این اواخر وارد مراحل دیگری شده است. در زمان آقای حامد کرزی رابطه ایران با کابل در ظرف ۱۳ سال گذشته گرم بود تا جائی که بخشی از "نیازهای ارزی" نهاد ریاست جمهوری را ایران میپرداخت.»
این استاد دانشگاه کابل تاکید میکند: «با روی کارآمدن حکومت وحدت ملی تصور میرود که رابطه اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان با ایران نسبت به گذشته سردتر باشد. هرچند در درون حکومت وحدت ملی هم برخی جناحهایی هستند که علاقه به نزدیکی به ایران دارند. در چنین وضعیتی بعید نیست که ایران اگر احساس کند که کابل علاقمند به گرمی رابطه مانند گذشته نباشد، رابطه خود را با طالبان نسبت به گذشته بیشتر کند. با توجه به وضعیت شکننده منطقه، ایران قصد دارد ابتکار عمل نظامی در منطقه بر روی گروههای نظامی منطقه را داشته باشد و چون دولت افغانستان تمایل به گفت و گو با طالبان را دارد، ایران هم قصد دارد در این رابطه نقش ایفا کند.»
به گفته این کارشناس مقیم کابل، ایران رسما اعلام نمیکند که با طالبان در ارتباط است و طالبان در ادبیات رسمی سیاسی این کشور، گروه تروریستی به حساب میآید اما به صورت غیر رسمی با طالبان در ارتباط است. آقای رفعت خاطرنشان میکند: «برای حکومت افغانستان نزدیکی ایران به طالبان تا آنجا قابل قبول است که این رابطه سیاسی و به منظور ترغیب طالبان برای تن دادن به مصالحه با دولت باشد. اما اگر افغانستان احساس کند که حکومت ایران از طالبان به صورت ابزار و برای برآورده شدن مقصدهای سیاسی استفاده میکند در آن صورت قابل قبول نیست.»
منافع مشترک ایران و طالبان
ظریفنظر، تحلیل‌گر امور افغانستان و منطقه نیز در گفت و گو با دویچه وله فارسی "حمایت غیر رسمی ایران از طالبان" را تائید میکند. او همچنین میگوید دولت افغانستان تاکنون به صورت رسمی درباره حمایت ایران از طالبان واکنشی نشان نداده است. ظریف نظر ادامه میدهد: «اول اینکه ساختار دولت جدید افغانستان هنوز کامل شکل نگرفته است. هنوز وزیر دفاع نداریم و والیها انتصاب نشدند. در میان همین افراد دولتی هم دوستداران ایران کم نیستند و نمیخواهند تنشی در مناسبات ایران- افغانستان بوجود آید.»
ظریف نظر، دلیل نزدیکی ایران به طالبان را منافع مشترک آنها میداند و در این رابطه دو عامل را مهم میشمارد: «دلیل اول مبازه ضدآمریکائی است که هم طالبان و هم ایران آمریکا را دشمن میدانند. دلیل دوم ضدیت با داعش است که ایران به طور جدی از طرف داعش تهدید میشود و طالبان هم با این گروه دولت اسلامی ضدیت دارد.»
به باور این کارشناس، گروه طالبان در میان انتخاب "دو گزینش ایران و گروه دولت اسلامی" به طرف جمهوری اسلامی ایران بیشتر تمایل پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید: هشدار طالبان به داعش: در افغانستان دخالت نکنید
گروه «دولت اسلامی» تاکنون رسما حضور خود در افغانستان را اعلام نکرده است اما مقامهای افغان از درگیریهای خونین طالبان و نیروهای داعش در شرق این کشور خبر داده‌اند. به دنبال آن طالبان در پیامی به ابوبکر بغدادی رهبر دولت اسلامی هشدار داد که برای ایجاد پایگاه در افغانستان تلاش نکند بلکه "بایدعلیه آمریکاییها و همپیمانشان زیر پرچمی واحد جهاد کرد".