اتحادیه اروپا و همکاری بر سر مقابله با بحران مهاجرت

سایت خبری تاگس‌شاو که زیرمجموعه  شبکه یک تلویزیون آلمان ARD است در گزارش مفصلی نگاهی دارد به توافق همکاری اتحادیه اروپا با کشورهای آفریقایی برای مقابله با مهاجرت غیرقانونی.

طرحی مشاجره برانگیز در دستور کار سران و رهبران اتحادیه اروپا قرار دارد: طرحی برای مقابله با موج مهاجرت و پناهجویی شهروندان کشورهای آفریقایی، که به اروپا می‌آیند. هدف کاهش شمار مهاجران و پناهجویان قاره آفریقاست.

بگذارید از سرنوشت آلیو شروع کنیم. جوانی بیست ساله متولد کشور کوچک گامبیا، واقع در غرب آفریقا. گامبیا یکی از ۲۰ کشور فقیر جهان است و اکنون دهه‌هاست که با سیستم استبدادی فردی خشن اداره می‌شود. آلیو سختی‌های بسیاری را به جان خریده تا از کشور خود بگریزد.

بیشتر بخوانید: تصمیم‌های تازه‌ی اروپا برای مقابله با مهاجرت غیرقانونی

هزاران کیلومتر را آلیو در فرار خود به سوی اروپا طی کرده‌است. از سنگال عبور کرده و خود را به مالی رسانده، بعد نوبت عبور از الجزایر بوده و عاقبت از طریق سواحل لیبی و با کمک باندهای قاچاق انسان به سیسیل رسیده است.

فرار او از گامبیا، فرار از فقر، گرسنگی و زندگی ‌بری از آینده و دورنما بوده است. آلیو می‌گوید: "واقعا دشوار است که آدمی روزانه فقط یک وعده غذا بخورد. من آماده برای انجام هر کاری هستم، حتی کارهای سخت، تا  از این طریق بتوانم پولی به دست آورم و با آن از خانواده‌ام حمایت کنم و به آن‌ها امکان زنده ماندن بدهم."

پیشگیری از فرار انسان‌ها

طرح همکاری کشورهای عضو اتحادیه اروپا با کشورهای آفریقایی در زمینه مقابله با مهاجرت، به مواردی نظیر سرنوشت آلیو توجه دارد. اتحادیه اروپا بر آن است تا با پرداخت پول و حمایت از کشورهای آفریقایی مانع از مهاجرت این افراد به اروپا شود. دولت‌های آفریقایی ‌باید در ازای دریافت پول و پشتیبانی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کنترل بیشتری بر مرزهای خود اعمال کنند و مانع از مهاجرت کسانی شوند که فاقد اجازه اقامت در اروپا هستند.

توافق شراکت و همکاری اتحادیه اروپا با کشورهای آفریقایی در مرحله نخست پنج کشور نیجریه، نیجر، مالی، سنگال و اتیوپی را در بر می‌گیرد. بسیاری از پناهجویان و مهاجران از این کشورها می‌آیند و یا برای رساندن خود به اروپا از این کشورها عبور می‌کنند.

آلمان که در سال ۲۰۱۵ پناهجویان بسیاری را پذیرفته بود، خواهان اجرای سریع چنین توافقی است، یعنی توافقی مشابه آن چه که اتحادیه اروپا با ترکیه منعقد کرده است. بر اساس توافق همکاری اتحادیه اروپا و کشورهای آفریقایی به عنوان نمونه، شمار پناهجویانی که ازکشور نیجر خود را بر لیبی رسانده بودند،  از ۷۰ هزار نفر در ماه مه به ۱۵۰۰ نفر در ماه نوامبر کاهش یافته است. در همین رابطه ۱۰۰ قاچاقچی انسان دستگیر شده‌اند.

بیشتر بخوانید: "آمادگی ترکیه برای بازگرداندن سریع پناهجویان اقتصادی"

قرار است در اوایل سال ۲۰۱۷ اتحادیه اروپا مسئولانی را برای هماهنگ کردن امور به این پنج کشور آفریقایی اعزام کند. از آن گذشته قرار شده است پول بیشتری در اختیار این کشورها قرار گیرد. بودجه‌ای که  اتحادیه اروپا در این زمینه در نظر گرفته پنج برابر شده و به ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو بالغ می‌شود. این پول ‌باید در اختیار کشورهایی قرار گیرد که مانع از مهاجرت شده و سیاست همگرایی این افراد را در جوامع خود اجرا می‌کنند.

هدف ایجاد دیوار نیست

صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل تصریح کرده که هدف، پیشرفت و تحول این کشورهای آفریقایی است. مرکل گفته است که "توافق همکاری با کشورهای آفریقایی از یکسو به معنی حمایت و پشتیبانی از این  کشورهاست و از سوی دیگر حمایت از سازمان‌های وابسته به سازمان ملل."

با این پول قرار نیست دیواری احداث شود. موضوع بیشتر بر سر جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی است، از طریق کنترل مرزی بیشتر، اما از طریق ایجاد امکانات کارآموزی و سیاست‌های اشتغالزایی. از این رو، توافق همکاری با کشورهای آفریقایی برای مقابله با مهاجرت غیرقانونی به خودی خود نوعی کمک عمرانی به حساب می‌آید.

هدف دیگری که این توافق دنبال می‌کند، امکان بازگرداندن سریع مهاجران غیرقانونی به کشورهای یاد شده است. اتحادیه اروپا هم اکنون مشغول امضای یک توافقنامه مربوط به بازگرداندن مهاجرین غیرقانونی با دولت نیجریه است. بر اساس این توافقنامه دولت نیجریه موظف است شهروندان خود را که از کشورهای اروپایی اخراج می‌شوند، مجددا بپذیرد و برگه‌های مربوط به اقامت را سریع‌تر از روند کنونی صادر کند.

یک سیاست تامل برانگیز

مارکوس فربر، نماینده حزب سوسیال مسیحی در پارلمان اروپا معتقد است که توافق همکاری با کشورهای آفریقایی برای مقابله با مهاجرت غیرقانونی، سیاستی ناصحیح است. چون عملا موضوع بر سر پرداخت پول است و در ازای دریافت پول کشورهای آفریقایی متعهد می‌‌شوند، مرزهای خود را بهتر کنترل کنند.

زکا کلر، نماینده حزب سبزها در پارلمان اروپا نیز از این سیاست انتقاد می‌کند و می‌گوید اتحادیه اروپا برای دور نگاه داشتن پناهجویان از کشورهای عضو خود، تن به همکاری با دولت‌هایی در آفریقا داده که خود یکی از علت‌های فرار و مهاجرت غیرقانونی هستند. و دادن پول به چنین دولت‌هایی عملا کمک کردن به وضعیت نابسامان برخاسته از حکومت آن‌هاست.

خشکسالی، گرسنگی و ترور

دولت نیجر، نمونه‌ای است از دولت‌هایی که خودشان علت‌ فرار و مهاجرت غیر قانونی هستند. بسیاری از پناهجویان و مهاجران کشورهای غرب آفریقا با عبور از نیجر خود را به شمال آفریقا می‌رسانند. اوضاع سیاسی نیجر تحت حکومت رئیس جمهوری این کشور، محمدو ایسوفو، در مجموع از ثبات سیاسی بالایی برخوردار است. اما از آنجا که کنترلی بر زاد و ولد در این کشور وجود ندارد، جمعیت این کشور روز به روز افزایش می‌یابد. گرسنگی و خشکسالی از جمله عواملی هستند که باعث فرار مردم از این کشور می‌شوند.

بیشتر بخوانید: بحران بزرگ پناه‌جویی و مهاجرت در اروپا

اوضاع در نیجریه به گونه دیگری است. دولت این کشور به زمامداری رئیس جمهور خود، محمدو بوهاری نتوانسته جلوی فعالیت‌های گروه تروریستی بوکوحرام را بگیرد. نفوذ این گروه در نیجریه در حال افزایش است و مردم نیجریه از خطر قتل و تجاوز از سوی اعضای این گروه در امان نیستند.

شاید مردان جوانی همچون آلیو اگر اوضاع کشورشان بهتر از آن چیزی بود که هست، هرگز خطر سفری چنین خطرناک را به جان نمی‌خریدند. اما توافق مربوط به همکاری با کشورهای آفریقایی برای مقابله با مهاجرت غیرقانونی توافقی است که از آن نمی‌توان انتظار تاثیرات سریع داشت و تنها در درازمدت بر بهبود زیرساخت‌های چنین کشورهایی موثر واقع می‌شود.