آلمانی‌ها و آغوشی که برای پناهجویان و مهاجران گشودند
۱۳۹۸ شهریور ۷, پنجشنبه
پاییز سال ۲۰۱۵؛ پناهجویانی تازه رسیده، چمدان در دست، خسته، اما خندان در برابر جمعیتی که در ایستگاه‌های قطار با آب و آغوش باز به استقبالشان رفته بودند. تصاویری که در سراسر جهان دیده شدند و بسیاری لب به تحسین آن گشودند. گمان می‌رفت این تصویر تازه‌ایست از آلمان که در ذهن جهان خواهد ماند، تصویری که خاطرات پیوند خورده‌ی پیشین حک شده در حافظه تاریخی جهان از آلمان را خواهد زدود. آلمانی‌ها خودشان نام این استقبال و این آغوش باز را "فرهنگ خوش‌آمدگویی" نهادند.
۴ سال از آن روزها گذشته است. بیننده تلویزیون آلمان، شاهد بحث و گفت‌وگو و میزگرد است در مورد پناهجویان، در مورد مهاجرت و در مورد فرار و پناه آوردن به اروپا؛ در تاک‌شو‌های متعدد، نه فقط در یک کانال و نه فقط در یک برنامه. برنامه‌هایی که در آنها کارشناسان و سیاستمداران از خود می‌پرسند، آیا کنترل این جریان را از دست دادیم؟ و از حد و مرز ظرفیت پذیرش می‌گویند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
هرچند تصویر استقبال آلمانی‌ها از مهجران در سال ۲۰۱۵ هنوز از یاد نرفته است، اما از آن سو، خواننده روزنامه‌های آلمانی‌زبان از افزایش جرم‌های ثبت‌شده علیه پناهجویان می‌نویسند؛ ۲۰۰۰ مورد تنها در سال ۲۰۱۸! و شهروندان آلمان به چشم خود می‌بینند: راستگرایان افراطی بیش از گذشته جولان می‌دهند.
آیا آنچه آلمانی‌ها چهار سال پیش "فرهنگ خوش‌آمدگویی" و استقبال با آغوش باز از پاهجویان، نامیدند، به سر رسیده است؟ و این فرهنگ چه دستاوردی برای آلمان داشته؟ دیانا هودالی، گزارشگر دویچه وله تلاش کرده در گزارشی در این‌باره به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
پژوهشی تازه که از سوی نهاد "برتلزمان" در آلمان انجام شده، که کمکی است برای پاسخ به این پرسش‌ها. نتایج این پژوهش که با نام "فرهنگ خوش‌آمدگویی میان تردید و اقدام" منتشر شده است، نشان می‌دهد که این فرهنگ همچنان استوار و پابرجاست. یک انستیتوی نظرسنجی، برای این تحقیق، با ۲۰۲۵ نفر، پرسش‌هایی را درباره زوایای گوناگون مهاجرت در میان گذاشته است. شرکت‌کنندگان می‌بایست ارزیابی خود را از نگرش و رفتار "آلمانی‌ها" با مهاجران و پناهجویان شرح دهند.
اقتصاد: گرایش مثبت
حدود ۷۹ درصد از پرسش‌شوندگان معتقدند که از مهاجران شاغل، در اداره‌های دولتی آلمان استقبال بیشتری می‌شود. این آمار در مورد پناهجویان به ۷۱ درصد می‌رسد. نگاه به مهاجران، نزد ساکنان محلی هم غالبا (۷۱ درصد) نگاهی مثبت است، این آمار در مورد پناهجویان به ۵۶ درصد می‌رسد.
در مورد کمبود نیروی کار، ۴۱ درصد موافق جذب نیرو از خارج از آلمان هستند. دو سوم در مجموع، از تأثیر مثبت مهاجرت در حوزه‌ی اقتصادی برای آلمان سخن می‌گویند.
مهاجران در برابر پناهجویان
این پژوهش نشان می‌دهد که "فرهنگ خوش‌آمدگویی" متأثر از تصویری است که آلمانی‌ها از مهاجران دارند. این تصویر غالبا مثبت نیست. تنها ۴۵ درصد از پرسش‌شوندگان معتقدند که نگاهی مثبت به دستاوردهای مهاجران در آلمان وجود دارد که این آمار در مقایسه با سال ۲۰۱۲ از یک عقب‌گرد حکایت می‌کند. دلیل احتمالی این نگاه، با استناد به نتایج پژوهش این است که در سال‌های اخیر این بیشتر پناهجویان بودند که به آلمان وارد شدند و نه مهاجران. حاصل ورود و جذب پناهجویان در بازار کار را باید در میان‌مدت و درازمدت دید و نه در کوتاهمدت.
یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید، مهاجرت "موضوعی سیاه و سفید نیست" بلکه برای کشور میزبان، "تلفیقی است از موقعیت و ریسک". به اعتقاد این کارشناس، این نگاه همان چیزی است که در برخورد شهروندان با مسئله مهاجران هم دیده می‌شود. ۵۲ درصد از شهروندان آلمانی مهاجرت به آلمان را زیاد می‌دانند. آیا پذیرش پناهجو در این کشور به بالاترین حد ظرفیت رسیده است؟ تقریبا نیمی از پرسش‌شوندگان (۴۹ درصد) می‌گویند، بله، این کشور دیگر نباید مهاجر بپذیرد. البته این آمار در مقایسه با سال ۲۰۱۷ کاهش یافته است (۵۴ درصد). در برابر این تفکر، ۳۷ درصد از پرسش‌شوندگان معتقدند که آلمان می‌تواند و باید پاهجویان را به دلایل انسانی بپذیرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در مجموع شک و تردید به موضوع مهاجرت نسبت به سال ۲۰۱۷ کمی کاهش یافته است. اگرچه هنوز به تأثیرات منفی مهاجرت توجه می‌شود اما این روند نزولی است: ۷۱ درصد مهاجرت را باری برای کشورشان که دولت آن عهده‌دار تأمین خدماتی رایگان در بسیاری حوزه‌هاست، می‌دانند، ۶۹ درصد از رویارویی میان مهاجران و شهروندان آلمان سخن می‌گویند، ۶۴ درصد از ایجاد مشکل در مدرسه‌ها نگران هستند و ۹۰ درصد عدم تسلط مهاجران به زبان آلمانی را مانعی بر سر راه همگرایی با جامعه می‌دانند.
هر چه جوان‌تر، پذیراتر
نویسندگان تحقیق می‌گویند، درست است که آلمان از ده، پانزده سال پیش به جرگه‌ی کشورهای مهاجرپذیر پیوسته است اما فرهنگ پذیرش مهاجر با آغوش باز در این کشور جوان است و نوپا. به نظر یکی از گردآورندگان این تحقیق، در کنار جوان بودن این فرهنگ در آلمان، جوانان آلمانی در مقایسه با گروه‌های سنی دیگر به مراتب نگاه مثبت‌تری به موضوع مهاجرت دارند. پژوهش برتلزمان نشان می‌دهد که نگرش گروه سنی زیر ۳۰ سال به مقوله مهاجر و مهاجرت، با نگاه نسل‌های مسن‌تر تفاروت بسیار زیادی دارد و بیشتر بر روی "فرصت‌ها"یی تمرکز می‌کنند که مهاجرت با خود برای آلمان به ارمغان می‌آورد. در نسل جوان، تماس، برقراری ارتباط و برخورد با تنوع، در مقایسه با نسل‌های دیگر به مراتب "روزمره‌تر" و عادی‌تر است.
اما این تنها جوانان نیستند که نگاه مثبتی به ورود مهاجران به آلمان دارند؛ ۶۷ درصد معتقدند که مهاجرت زندگی را جالب‌تر می‌کند و ۶۴ درصد در آن ابزاری در مقابل پیرشدن جامعه می‌بینند. ۹۰ درصد از پرسش‌شوندگان خواهان سرعت گرفتن تسهیلات و کمک دولتی و اداری برای ورود پناهندگان به بازار کار هستند.