آلمان، میزبان سخت‌گیر پناهندگان
۱۳۸۸ شهریور ۱۳, جمعه
حدود ۴۲ میلیون نفر در سراسر جهان در حال فرارند؛ از جنگ، به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی علیه دولت‌های غیردموکراتیک، از قحطی و گرسنگی، به دلیل تبعیض نژادی، مذهبی، ملیتی... این آمار در ماه ژوئن امسال از سوی كميته‌ی كمک به پناهندگان سازمان ملل منتشر شده است.
در حال حاضر ۸۰ درصد این پناهجویان در کشورهای در حال رشد زندگی می‌کنند. تنها بخش اندکی از آنان موفق می‌شوند، به مرزهای کشورهای اروپایی برسند. کشورهای هم‌جوار با دریای مدیترانه در سال ۲۰۰۸ حدود ۶۵ هزار پناهنده پذیرفته است. شمار پناهندگان به آلمان در همین سال، به حدود ۲۲ هزار تن می‌رسد.
پناهندگی در قانون اساسی آلمان
موافق اصل ۱۶ قانون اساسی آلمان، دولت موظف است به تقاضای پناهندگی افرادی که به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی در کشور خود تحت تعقیب قرار گرفته‌اند، پاسخ مثبت دهد. دلایلی چون فقر، جنگ داخلی، بلایای طبیعی و بیکاری از جمله‌‌ی شرایط پذیرش پناهندگی نیستند.
شمار پناهجویان به آلمان که تا دهه‌ی هشتاد چندان چشم‌گیر نبود، در دهه‌ی ۹۰، هم‌زمان با جنگ داخلی در یوگسلاوی افزایش یافت. بین‌سال‌های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۲، حدود ۹۰۰ هزار تقاضای پناهندگی به مراکز مربوطه ارائه شد. افزایش شمار پناهندگان سبب شد که نمایندگان برخی از احزاب و بخشی از مردم آلمان، این شرایط را "غیرقابل تحمل" ارزیابی کردند و فریاد "ظرفیت تکمیل است" سر دادند. در نظرسنجی‌ای که در این رابطه از سوی مؤسسه‌ی معتبر امنید صورت گرفت، ۷۴ درصد از پرسش‌شوندگان، خواستار تغییر قانون اساسی برای محدود کردن شمار پناهجویان شده بودند.
شرایط جدید پناهندگی
درپی بحث‌های شدید پیرامون تغییر اصل ۱۶ قانون اساسی، سرانجام نمایندگان وقت احزاب چهارگانه‌ی آلمان در مجلس، بر سر دشوارتر کردن شرایط پذیرش پناهندگان، به توافق رسیدند. این قانون دولت را موظف کرده است، تقاضای پناه‌جویانی که هرچند در کشور خود مورد تعقیب هستند، ولی از طریق "کشور امنی" موسوم به "کشور سوم" به آلمان وارد می‌شوند، بدون رسیدگی‌ماهوی رد کند و خود تقاضاکننده را به کشور امن بازپس بفرستد.
هم‌زمان باتغییر اصل ۱۶، تمام کشورهای هم‌جوار آلمان، کشورهای امن نامیده شدند. به این ترتیب شمار پناهجویان به آلمان، پس از به مرحله‌ی اجرا گذاشتن این قانون در سال ۱۹۹۳، به‌گونه‌ای چشم‌گیر کاهش یافت: در سال ۱۹۹۵ تنها ۱۵۰ هزار تقاضا به ادارات پناهندگی آلمان ارائه شد. این رقم تا سال ۲۰۰۳، به ۵۰ هزار درخواست تنزل کرد. در سال ۲۰۰۸، تنها ۲۲ هزار و ۸۵ نفر تقاضای پناهندگی دادند. اکثر پناهجویان از ترکیه، یوگسلاوی سابق، عراق و افغانستان گریخته‌بودند.
بررسی تقاضاها
تقاضاهای پناهندگی از سوی "اداره‌ی فدرال مهاجرت و پناهندگی آلمان" بررسی می‌شود. حدود یک سوم این تقاضاها، به دلیل این‌که پناهجویان از طریق "کشور سوم" وارد آلمان شده‌اند، اصولاً مورد توجه قرار نمی‌گیرند. تنها ۵ تا ۸ درصد از تقاضاکنندگان پناهندگی، پذیرفته می‌شوند یا بر اساس "کنوانسیون ژنو" از بازپس فرستاده شدن به کشور خود در امان می‌مانند.
آلمان در سال ۱۹۵۱ با پیوستن به این کنوانسیون، خود را موظف ساخته از کسانی که از بلایای جنگ فرار می‌کنند یا به‌خاطر عقاید مذهبی و ملی خود مورد تعقیب واقع می‌شوند، حمایت کند. حتی، هنگامی که تقاضای پناهندگی این افراد رد شود، دولت مجاز به بازپس فرستادن فوری آنان نیست.
مطابق مفاد کنوانسیون ژنو، این افراد در صورت بیماری، عدم داشتن پاسپورت یا وخیم‌بودن اوضاع میهن خود، می‌توانند از حق دریافت "اقامت موقت" برخوردار شوند. دارندگان "اقامت موقت" تا زمانی‌‌که دلایل کسب آن، از میان برداشته‌نشده، به کشور خود بازپس فرستاده نمی‌شوند. این امر، در عمل، سال‌ها به طول می‌انجامد. معمولاً افرادی که طبق کنوانسیون ژنو در آلمان اجازه‌ی اقامت کسب می‌کنند، پس از چند سال، به دریافت اجازه‌ی اقامت دائم نیز نائل می‌آیند.