آزمایشی که به فاجعه انجامید

قرار بود آزمایش از کار افتادن برق راکتور قبل از شروع به کار در ماه دسامبر سال ۱۹۸۳ انجام شود. اما تصمیم بر این شد تا این آزمایش در شیفت شب ۲۵ آوریل سال ۱۹۸۶ برگزار شود.

متخصصان با انجام آزمایش قطع کامل برق می‌خواستند اثبات کنند که انرژی باقی مانده در توربین‌ها تا هنگام روشن شدن ژنراتورهای اضطراری کفایت می‌کند.

این آزمایش با ترکیبی از ناتوانی و عدم آگاهی متخصصان، واکنش‌های زنجیره‌ای و ناکارآمدی تدابیر امنیتی به فاجعه انجامید. ساعت یک و ۲۳ دقیقه بامداد بلوک شماره ۴ نیروگاه اتمی چرنوبیل منفجر شد.

سئوالاتی که هنوز هم بی جواب مانده‌اند

هنوز کسی نمی‌داند چه مقدار مواد رادیو اکتیو پس از انفجار در فضا منتشر شده است. رهبران اتحاد شوروی سابق همه تلاش خود را برای مسکوت نگه‌داشتن فاجعه به خرج دادند. هیچ خبری اجازه انتشاردر زمینه فاجعه اتمی را نداشت.

نیکلای فومین یکی از ساکنان شهر پریپیات می‌گوید: «تا سه روز پس از فاجعه اتمی هنوز ۴۵ هزار نفر از ساکنان شهر از آن بی خبر بودند و تازه پس از آن بود که شهر را تخلیه کردند».

روز ۲۸ آوریل آزمایش‌ها در سوئد نشان دادند که میزان رادیو اکتیو در هوا افزایش یافته است. از این روز دیگر امکان مخفی نگه‌داشتن فاجعه وجود نداشت و خبر "حادثه جدی" در نیروگاه چرنوبیل به سراسر جهان مخابره شد.

در حالی که صدها هزار نفر بی خبر از همه چیز در کیف در مراسم رسمی اول ماه مه شرکت کرده و مشغول راهپیمایی بودند، هزاران نفر از ماموران آتش‌نشانی و سربازان ارتش بدون هیچ تجهیزات ایمنی برای خاموش کردن راکتور در حال تلاش بودند.

۲۵ سال بعد از این فاجعه هنوز هم ابعاد آن مشخص نیست. آژانس انرژی اتمی بعدها آمار کشته‌شدگان را از ۴ هزار نفر به ۹ هزار نفر تصحیح کرد. سازمان "گرین‌پیس" تعداد افرادی را که در اوکرائین، روسیه و بلاروس به سرطان مبتلا شده‌اند، ۹۰ هزار نفر اعلام کرده است.

مهندسان اتحاد شوروی پس از آنکه نتوانستند تشعشعات اتمی ناشی از انفجار را تحت کنترل خود درآورند، تصمیم گرفتند راکتور را با بلوک سیمانی بپوشانند. این محفظه اما پس از ۲۵ سال ترک برداشته و تعمیر آن بیش از یک میلیارد یورو هزینه به همراه دارد.

MA/MM