ظریف در هند؛ همکاری با شرکای سنتی و گلایه از اروپا
۱۳۹۷ دی ۱۸, سه‌شنبه
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران که شامگاه گذشته در رأس یک هیات بلندپایه سیاسی ـ اقتصادی وارد دهلی نو شد، امروز سه‌شنبه ۱۸ دی (هشتم ژانویه) تأکید کرد که جمهوری اسلامی به همکاری خود با اروپایی‌ها بر سر ساز و کار ویژه مالی (SPV) ادامه خواهد داد، اما "منتظر" آنها نمانده و با "شرکای سنتی خود برای تأمین منافع مردم ایران" رایزنی خواهد کرد.
ظریف پس از دیدار با وزیر حمل و نقل این کشور در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «در حوزه بانکی خیلی خوشحال هستیم که uco بانک هند و بانک پاسارگاد ایران همکاری خود را در زمینه تجارت آغاز کرده‌اند. ما امیدواریم که به رغم تحریم‌های آمریکا، ایران و هند در زمینه همکاری بیشتر و در راستای منافع مردم دو کشور همکاری‌های بیشتری داشته باشند.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گزارش ایسنا، وزیر خارجه ایران همچنین در پاسخ به پرسشی در مورد "درخواست هند برای گاز ارزان‌تر و راه‌اندازی صنایع در چابهار" گفت: «ما برای گفت‌وگو با هند آمادگی داریم تا این که آنها بتوانند سرمایه‌گذاری در چابهار از جمله پتروشیمی را آغاز کنند.»
ظریف ادامه داد: «من نمی‌توانم جلو رسانه‌ها مذاکره کنم، ولی ما آمادگی مذاکره داریم.»
موافقت‌نامه ترانزیتی سه‌جانبه ایران، هند و افغانستان باهدف "تسریع، تسهیل و ارتقای ترانزیت چابهار"، اتصال هند و افغانستان به کشورهای آسیای میانه از طریق این بندر، "توسعه صادرات سه کشور و ایجاد کریدور بین‌المللی" میان این سه کشور در خردادماه سال ۱۳۹۵ به امضای روسای جمهوری ایران و افغانستان و نخست‌وزیر هند رسید.
بندر چابهار که نزدیک‌ترین راه دسترسی افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان به آب‌های آزاد است، اهمیت زیادی در گسترش مبادلات تجاری کشورهای منطقه دارد. بندر چابهار قرار است با اجرای این توافق‌نامه، به مرکز ترانزیت، انرژی و تجارت منطقه تبدیل شود.
مجوز تأسیس شعبه یک بانک ایرانی در بمبئی
نیتین گادکاری، وزیر حمل و نقل هند نیز در حاشیه دیدار خود با وزیر خارجه ایران از جمله گفت: «دیدار خوبی داشتیم. در خصوص بندر چابهار، تسهیلات مالی آماده است. مشکلات دیگری وجود دارند، اما ما مشکلات را حل می‌کنیم.»
گادکاری همچنین افزود که «دولت هند به بانک ایرانی مجوز داده تا شعبه‌ای طی سه ماه در بمبئی تاسیس شود تا تبادل مالی راحت‌تری صورت گیرد.»
وزیر حمل و نقل هند ضمن ابراز اطمینان از دستیابی دو طرف به "دستاوردهایی در گذر زمان" و با اشاره به اهمیت بالای بندر چابهار برای این کشور، گفت: «طرف ایرانی برخی از مشکلاتی که وجود دارد را حل خواهد کرد و از طرف ما هم فرایند در حال اجرا است. من مطمئن هستم که ما در مقطعی هستیم که چابهار کارکرد کامل خود را هر چه زودتر آغاز کند.»
دولت هند از روز گذشته مدیریت بخشی از بندر راهبردی چابهار در استان سیستان و بلوچستان ایران را برعهده گرفت. وزارت کشتیرانی این کشور هم‌زمان در بیانیه‌ای اعلام کرد که عملیات تجاری خود در بندر چابهار را رسما با ورود یک کشتی قبرسی حامل ذرت آغاز کرده است. به گزارش تایمز هند، این نخستین باری است که این کشور مدیریت یک بندر را در خارج از مرزهای خود برعهده می‌گیرد.
گفته می‌شود بندر چابهار که قرار است هند را از طریق ایران به افغانستان و از آن طریق به آسیای میانه وصل کند، هنوز از رونق اقتصادی بالایی برخوردار نیست. هند نیز که قرار است سرمایه‌گذار اصلی برای توسعه بندر چابهار باشد و ۵۰۰ میلیون دلار در این راه هزینه کند، انتظارات ایران را کاملا برآورده نکرده است. از سوی دیگر رونق این بندر به وضعیت امنیتی افغانستان نیز بستگی دارد که بخش عظیمی از خاک آن هنوز در کنترل طالبان است.
پیشرفت اروپا "در حد انتظار" ایران نیست
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران نیز در بخش دیگری از سخنان امروزش، در پاسخ به پرسشی در خصوص میزان پیشرفت ساز و کار ویژه مالی اروپا برای معامله با جمهوری اسلامی گفت: «اروپایی‌ها تلاش کرده‌اند، اما در حد انتظار ما نتوانستند پیشرفت کنند. ما همکاری خود را از طریق کانال‌های مختلف مثل مورد هند گسترش می‌دهیم.»
ظریف ادامه داد: «ما با اروپا در تماس هستیم، اما منتظر آنها نمی‌مانیم، ما حوزه‌های همکاری خود را از طریق کانال‌های مختلف مانند هند گسترش می‌دهیم.». او همچنین گفت: «در حالی که با اروپا و همکاری در خصوص SPV ادامه می‌دهیم، اما منتظر آنها نمی‌مانیم. ما با شرکای سنتی خود کار می‌کنیم مثل چین، هند و روسیه تا این که بتوانیم در راستای منافع مردم‌مان همکاری کنیم.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در حالی مجددا از کندی پیشرفت کانال مالی ویژه اروپا برای معامله با ایران گلایه می‌کند که مایا کوچیانچیک، سخنگوی فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از پیشرفت آن خبر داده و گفته است که این ساز و کار "به زودی" راه‌اندازی می‌شود.
"عملیاتی" شدن کانال مالی اروپا "در هفته‌های آینده"
خانم کوچیانچیک روز گذشته با اشاره به اینکه روند این کانال مالی "به خوبی در حال پیشرفت است" در کنفرانس خبری خود در بروکسل پیش‌بینی کرد که این ساز و کار "در هفته‌های آینده" برای معاملات تجاری با ایران "عملیاتی" شود.
سخنگوی موگرینی همچنین گفت: «این بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر اتحادیه اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران تا زمانی است که این کشور نیز به تعهدات مرتبط هسته‌ای‌اش عمل کند.»
فدریکا موگرینی پیش‌تر از راه‌اندازی این ساز و کار تا پایان سال گذشته میلادی (۲۰۱۸) خبر داده بود. اتحادیه اروپا اعلام کرده است که برای نجات توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی موسوم به برجام، در پی ایجاد یک ساز و کار ویژه مالی برای تسهیل معاملات غیردلاری با ایران است. مقام‌های جمهوری اسلامی، از جمله محمدجواد ظریف، بارها نارضایتی خود را از به عقب افتادن ایجاد چنین کانالی اعلام کرده‌اند.
در این میان برخی منتقدان این "تعلل" نیز خواستار "واکنش" ایران شده بودند. مدیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی اما جمعه گذشته "واکنش عملی" ایران را "به صلاح" ندانسته و گفته بود، چنانچه آمریکا به اهداف اعلام‌شده خود دست یافته و صادرات نفت ایران را به صفر برساند و راه مبادلات تجاری را کاملا ببندد «می‌توان خروج جمهوری اسلامی از برجام را بررسی کرد، اما در شرایط کنونی این کار ضرورتی ندارد».
با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی و نیز به‌خصوص تا زمان برقرار شدن ساز و کار ویژه اروپا، ایران در رابطه با صادرات نفت و مبادلات مالی با تنگناهای بسیاری روبه‌رو بوده و برای حفظ مشتریان اصلی خود مجبور است دست‌کم بخشی از مطالبات خود را به پول ملی کشورهای واردکننده دریافت کند.
سفیر پیشین هند در تهران پنجشنبه گذشته گفته بود که بر اساس توافق با این کشور و جمهوری اسلامی، قرار شده که ۵۰ درصد از پول حاصل از صادرات نفت به هند به روپیه و ۵۰ درصد دیگر به یورو به یک حساب بانکی واریز شود. به گفته این دیپلمات هندی، در مورد واردات محصولات پتروشیمی نیز قرار شده است که "تمام مبالغ به روپیه" پرداخت شود و «ایران می‌تواند این مبالغ را در هند تبدیل به یورو کرده و سپس از کشور خارج کند.»