کیسه پلاستیک؛ سلطان بازار

سالانه ۲۵۰هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود. نایلون آمده تا زندگی روزمره شهرنشینان را ساده‌تر کند. سفره، کیسه فریزر، کیسه زباله، رومیزی... بسیاری از خانواده‌ها برای تمیز نگاهداشتن ریشه‌های فرش، نوارهای نایلونی چسبی روی ریشه‌ها می‌کشند. فرش دست‌باف کجا و نایلون شیمیایی کجا؟

نان قوت روزانه و غذای اصلی مردم است. نان داغ از تنور در آمده در کیسه‌های پلاستیکی عرق می‌کند و آزاد شدن مواد شیمیایی نایلون، نان را در حد سرطان‌زایی، ناسالم می‌کند. ظاهرا هدف از بسته بندی نان در نایلون، بهداشتی‌تر کردن آن در فرآیند نگاهداری، فروش و حمل است اما نان و نایلون از یک خانواده نیستند.

در گذشته‌های نه چندان دور، نان در سفره‌های پارچه‌ای و در گذشته دور، در دیگ نگاه‌داری می‌شد. نان در کیسه پلاستیکی زودتر بیات می‌شود و کیفیت‌اش نیز پایین می‌آید. ضمنا رطوبت و حرارت درون کیسه موجب کپک‌زدگی زودرس نان می‌شود. تازه بسیاری از نانوایی‌ها پول کیسه پلاستیک را روی قیمت نان می‌کشند.

در رستوران‌ها و آلاچیق‌های دربند، سربند یا فرحزاد، به هوای سهولت و رعایت بهداشت، از سفره‌های یک بار مصرف استفاده می‌کنند. هر پذیرایی به معنای دور انداخته شدن یک سفره دو متری و تعدادی لیوان یک بار مصرف است. کسی فکر می‌کند دورریز سورچرانی‌‌های پلاستیکی کجا می‌رود؟

آش و حلیم لذیذ سید مهدی در میدان تجریش، روزانه میزبان هزاران مشتری است. غذای همه، اعم از عارف و عامی در ظروف پلاستیکی سرو می‌شود. حتی قاشق‌ها هم پلاستیکی و کائوچویی‌اند. توجیه استفاده از ظروف یک بار مصرف، تمیزی و سهولت است. خریدار راضی، فروشنده راضی، محیط زیستی ناراضی...

دهه اول ماه محرم، منحنی استفاده از ظروف یک بار مصرف در ایران به اوج می‌رسد. این ظرف‌ها و لیوان‌های پلاستیکی که در آنها شربت و شیرکاکائوی نذری می‌دهند، می‌توانند علاوه بر زباله‌ساز، سرطان‌زا نیز باشند. پسماندهای پلاستیکی هیئت‌های نذری در محوطه‌های اطراف، جولان‌گاهی برای گربه‌ها، موش‌ها و سگ‌های گرسنه فراهم می‌کند.

بساطی‌ها و دستفروش‌ها، دار و ندارشان را در کیسه‌های بزرگ زباله جابجا می‌کنند که ضخامت و پایداری بیشتری دارند. اما ترکیبات شیمیایی‌ این کیسه‌ها زیان‌بارتر است زیرا بر پایه پلی اتیلن سنگین تولید می‌شوند. این کیسه‌ها را نباید برای حمل و نقل مواد بهداشتی، پوشاکی یا غذایی استفاده کرد.

چند سال است که برخی از گروه‌های حامی محیط زیست در ایران برای جایگزین کردن کیسه‌های پارچه‌ای با کیسه پلاستیک کوشش می‌کنند. جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست، انجمن طرح سرزمین، انجمن حفظ کوهستان سبز یا گروه رفتگران طبیعت از جمله این تشکل‌ها هستند. برخی مغازه‌ها هم با روش‌های ابتکاری به مشتری گوشزد می‌کنند که خرید کردن بدون نایلون پسندیده‌تر است.

انبوهی از دورریزهای پلاستیکی و نایلونی در حاشیه‌های اطراف شهرها رها می‌شوند. این زباله‌ها در غیاب چراگاه‌های طبیعی، سفره بزها و گوسفندهایی می‌شوند که گوشت‌شان بعدا از آش و آبگوشت و خورشت خانوارها سر در می‌آورد. یک چرخه معیوب در سوءمدیریت مصرف، بهداشت و حفظ محیط.

کوچه‌ای در محله سعادت آباد تهران. ذبح در ملاءعام و فروش در کیسه‌های پلاستیک حاوی نخاله‌های ساختمانی که در کنجی رها شده‌اند. آیا این گوسفند از همان زباله‌های پلاستیکی تغذیه کرده بود؟