ویوین مایر، عکاس مرموزی که هنرمندانه "جاسوسی" می‌کرد

ویوین مایر که بود؟ داستان زندگی زنی عجیب با شیفتگی باورنکردنی برای عکاسی از زندگی روزمره در خیابان‌های نیویورک و شیکاگو به همان اندازه هیجان‌انگیز است که پیدا شدن عکس‌هایش در چند جعبه و چمدان. ویوین مایر عادت داشت به کسانی که در مورد شغلش از او می‌پرسیدند، جواب دهد: «من به نوعی کارم جاسوسی است.»

ویوین مایر سال ۱۹۲۶ در نیویورک متولد شد. او کودکی‌اش را در اروپا و ایالات متحده گذراند. در سال ۱۹۵۱ در آمریکا اقامت گزید و به پرستاری از بچه‌ها روی آورد. او در طول ۴۰ سالی که از بچه‌ها پرستاری می‌کرد، برای خانواده‌های مختلفی کار کرد.

مایر عادت داشت بچه‌هایی را که از آنها مراقبت می‌کرد، با خودش به نقاط شلوغ و پررفت‌وآمد نیویورک و بعدها به مناطق نه چندان مناسب شیکاگو ببرد و از آنچه در اطرافش می‌بیند، عکاسی کند. او همچنین تنهایی به کشورهای دورافتاده‌ای در آمریکای جنوبی، خاورمیانه، آفریقا و آسیا سفر کرد. دوربین رولی‌فلکسی که مایر همیشه دور گردن‌اش می‌انداخت، به جزئی جدایی‌ناپذیر از او بدل شده بود.

مایر عکس‌هایش را به کسی نشان نمی‌داد و در اتاق شخصی‌اش در خانه کارفرماهایش را همیشه قفل می‌کرد. او در تمام آن سال‌ها همه عکس‌هایش را پیش خودش نگه داشته بود؛ بیش از صد هزار نگاتیو و مجموعه‌ای از فیلم‌های مستند و نوارهای صوتی که مایر خودش همه را ساخته بود. او همچنین کوهی از بریده‌های روزنامه‌ها و اشیایی داشت که در خیابان پیدا کرده بود. همه این وسایل در انبار نگهداری می‌شدند.

ویون مایر در اواخر عمرش از پس پرداخت اجاره انبارها بر نمی‌آید و به همین خاطر عکس‌هایش به حراج گذاشته شدند. سال ۲۰۰۷ جان ملوف که در کار املاک بود و به خرید اسباب قدیمی از حراجی‌ها علاقه داشت، جعبه‌ای شامل ۳۰ هزار نگاتیو مایر را به قیمت ۴۰۰ دلار خرید. او در تلاش بود تا عکس‌های قدیمی برای کتابی در مورد شیکاگو پیدا کند، اما هرچه گشت نتوانست ردی از کسی که این عکس‌ها را گرفته بود بیابد.

هرچند ویوین مایر اینک به عنوان یکی از معروفترین عکاسان خیابانی جهان شناخته می‌شود، اما در طول حیاتش نتوانست از این شهرت بهره‌ای ببرد. او سال‌های آخر عمر را در فقر بسر برد و حتی این خطر هم وجود داشت که از آپارتمان ارزان قیمتش هم بیرون انداخته شود. یکی از خانواده‌هایی که او در دهه ۷۰ برایشان کار می‌کرد، او را از بی‌خانمانی نجات داد. مایر سال ۲۰۰۹ در ۸۳ سالگی درگذشت.

سرانجام پس از درگذشت مایر تلاش‌های ملوف جواب داد و او توانست آگهی ترحیم او را در اینترنت پیدا کند. این کشف کمک کرد تا ملوف بتواند کسانی که زمانی مایر را می‌شناختند، پیدا کند و با آنها در مورد این هنرمند ناشناخته حرف بزند. او برخی از عکس‌های مایر را در فلیکر منتشر کرد که به سرعت دست به دست شدند. از این پس کار اصلی ملوف آغاز شد و او با انتشار عکس‌های مایر، این عکاس نکته‌سنج را به جهان معرفی کرد.

ملوف تصمیم گرفت تا از جستجوهایش برای یافتن ویوین مایر فیلم مستندی تهیه کند و دریابد چرا یک پرستار بچه ساده به گرفتن این عکس‌ها علاقه داشته است. فیلم "در جستجوی ویوین مایر" چندین جایزه برد و حتی نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم مستند شد.

البته این فیلم بدون حاشیه هم نبود. ملوف درگیر پرونده‌ای حقوقی شد. او که یکی از مالکان حقوقی عمده این عکس‌هاست (به همراه جفری گلداستین) توانست با یکی از خویشاوندان مایر در فرانسه به توافق برسد و حق کپی‌رایت این آثار را کسب کند. با این حال از سال ۲۰۱۴ کسان دیگری هم پیدا شده‌اند که ادعای مالکیت این آثار را دارند. در ژوئن ۲۰۱۸ تعداد این مالکان ۱۰ نفر برآورد شد که همگی از خویشاوندان دور مایر هستند.

تعیین تکلیف حق کپی‌رایت آثار مایر ممکن است سال‌ها به طول انجامد. با این حال تا آن زمان علاقمندان عکس‌های این زن عجیب و منحصربه‌فرد از لذت تماشای آثار او محروم‌ نشده‌اند. عکس‌های مایر تا کنون در نقاط مختلف جهان به نمایش گذاشته شده‌اند. از روز ۲۵ سپتامبر تا ۶ ژانویه ۲۰۱۹ علاقمندان می‌توانند در خانه فرهنگی "ویلی برانت" در برلین از تماشای این آثار هنرمندانه سر ذوق بیایند.