1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

۳ فوریه ۱۴۶۸: یار کتاب و رقیب قلم

اسکندر آبادی۱۳۹۴ بهمن ۱۴, چهارشنبه

۳ فوریه ۱۴۶۸: ۵۴۸ سال پیش در چنین روزی یوهانس گوتنبرگ مخترع دستگاه چاپ در ماینس در مرکز آلمان درگذشت. همه روزه در این بخش یکی از شخصیت‌ها یا رویدادهای مهم سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی آلمان را معرفی می‌کنیم.

https://p.dw.com/p/1HnAp
عکس: picture-alliance/akg-images

از زندگی شخصی یوهانس گوتنبرگ (Johannes Gutenberg) اطلاع زیادی در دست نیست. حتا تصویری که از او به یادگار مانده را صد سال پس از مرگش کشیده‌اند.

می‌گویند نام او یوهانس گنزفلایش (Gensfleisch) بوده که کمابیش به معنای "گوشت غاز" در زبان آلمانی است. شاید به این خاطر که دودمان او اهل پرورش غاز بوده‌اند. در پرونده‌های دادگستری دهه ۱۴۳۰ شهر استراسبورگ آمده که دختری او را کلاهبردار خوانده و از او شکایت کرده که قول زناشویی به او داده اما نقض عهد کرده است.

نوشته‌اند که او سپس کارخانه آینه‌سازی تاسیس کرده و "آینه زیارت" می‌فروخته است که از آن برای بهتر دیدن اسباب و اشیایی استفاده می‌کرده‌اند که آن‌ها را بازمانده‌های وسایل عیسی مسیح قلمداد می‌کرده و در بازارهای شهر آخن به نمایش می‌گذاشته‌اند. باز در پرونده‌ها آمده که یکی از کارمندان کارخانه او تلف شده و خانواده قربانی گوتنبرگ را مسئول دانسته و از او شکایت کرده است.

هم‌عصرانش نوشته‌اند که نخستین بار یوهانس گوتنبرگ در دهه ۱۴۴۰ حروف الفبا را از آلیاژ سرب و قلع ساخت، جوهری از دوده، روغن نباتی و کتیرا تهیه کرد و با دستگاهی که خود ساخته بود، اولین کتاب یعنی کتاب مقدس مسیحیان را در ۱۴۹۱ صفحه نخست روی پوست بز و گوسفند و سپس بر کاغذ چاپ و منتشر کرد. او ظرف دو سال توانست ۱۸۰ نسخه از این کتاب تهیه کند که هم اکنون ۴۹ نسخه از آن "کتاب مقدس" در سراسر جهان هست ولی تنها دو نسخه کامل آن در موزه گوتنبرگ در ماینس نگهداری می‌شود.

یوهانس گوتنبرگ پس از "کتاب مقدس" یک کتاب گرامر لاتین چاپ کرد و سپس به پیشنهاد کلیسا چندصدهزار "نامه بخشودگی" به چاپ داد که کلیسا آن را با پول به مردم می‌فروخت با این ادعا که آنها را از گناه بری می‌کند. این همان نامه‌ایست که مارتین لوتر به خاطر آن به ریاکاری کلیسا اعتراض کرد و مذهب پروتستان یعنی معترضان را پایه ریخت.

بر خلاف آنچه تا چند دهه پیش گمان می‌رفت، گوتنبرگ در اواخر عمر به خاطر یک دعوای دیگر حقوقی به فقر دچار نشد بلکه در آسایش و رفاه کامل در زادگاه خود درگذشت.

در سال ۱۹۹۹ آمریکایی‌ها یک هیئت ژوری را مامور جستجوی برجسته‌ترین انسان هزاره دوم میلادی کردند و آن هیئت یوهانس گوتنبرگ را برای این عنوان برگزید.