گزارش تصویری؛ ۳۲۷ اثر دیده نشده در موزه جدید شهر اصفهان

موزه ملی هنرهای اصفهان، پنجشنبه گذشته (۱۴ بهمن) با ۳۲۷ اثر دیده نشده از هزاره‌های پیش از تاریخ تا دوران معاصر، با حضور رئیس بنیاد مستضعفان، به‌صورت رسمی افتتاح شد.

احسان بختیاری، رئیس موزه هنرهای ملی اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های داخلی گفته است که احیاء، مرمت و بازسازی این بنا به منظور برپایی موزه کمی بیش از ۵ ماه زمان برده است. خود این بنای قاجار-پهلوی که به عمارت دایره اسقفی عباس‌آباد مشهور است هم سرگذشتی شنیدنی دارد.

این بنا که اکنون کاربری موزه پیدا کرده در محله عباس‌آباد اصفهان واقع شده. عباس آباد یکی از خیابان‌های اعیان‌نشین و گران‌قیمت این شهر است که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. عمارت تاریخی "دایره اسقفی" اصفهان، میراثی باقیمانده از اواخر دوره قاجار است که به گفته مسئولان با هزینه چهار میلیارد تومان بازسازی شده‌است. این خانه که در سال ۱۳۵۸ مصادره شد، محل زندگی اسقف کلیسای اسقفی، دفتر و محل کار کلیسا بود.

رئیس بنیاد مستضعفان در روز افتتاح گفت: «ارزش این ملک بسیار بالاست و می‎‌توانستیم برایش کارکرد اداری یا مسکونی تعریف کنیم. اما ملک را رایگان آوردیم و هزینه‌ای که برای تبدیلش به موزه پرداختیم، در مقابل ارزش ملک ناچیز بود.» او همچنین افزود: «ما فعلا روی این مود هستیم! هر جا از این ساختمان‌ها دارید، بدهید برایتان راه‌اندازی و احیا کنیم.»

ظروف تزئینی و کاربردی که نقش و نگار هنرمندان در اعصار گوناگون بر تن آنها حک شده است.

اما از خبر افتتاح موزه جدید و سرگذشت این عمارت که بگذریم، اصفهان در کنار عمارت‌ها و مکان‌های تاریخی نام‌آشنایش، موزه کم ندارد. تا پیش از گشایش موزه جدید، "موزه مردم‌شناسی ارامنه جلفای نو" و "گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو" در این شهر در صدر موزه‌های معروف اصفهان ایستاده بودند. (تصویر کلیسای وانک در محله جلفا در اصفهان)

دیوارنگاره شام آخر بر روى دیوار داخلى کلیسای وانک اصفهان که در حدود سال ١۶۶۴ میلادى کشیده شده است.

از آثار به نمایش داده شده در موزه مردم‌شناسی ارامنه می‌توان به پوشاک مردمان عادی و روحانیون مسیحی در این کلیسا اشاره کرد. از ارزشمندترین گنجینه‌های این موزه اما باید به کتاب‌ها و نسخه‌های خطی که بیش از ۷۰۰ جلد هستند اشاره کرد که شامل حدود ۲۰۰ جلد کتاب مقدس است که به زبان ارمنی روی پوست و کاغذ نوشته شده‌اند.

کاخ چهل‌ستون یکی از زیباترین موزه‌های به جا مانده از دوره صفویان در اصفهان است. افزون بر بنای این کاخ و معماری زیبایش، اشیایی از حوزه مردم‌شناسی، باستان‌شناسی و همچنین ظروف تزیینی و کاربردی از دوره اسلامی در آن به نمایش گذاشته شده‌اند.

جنگ چالدران، نبرد ایران و عثمانی به رهبری شاه اسماعیل اول؛ صحنه‌هایی که به دست نقاشان در اعصار پیش، بر دیوار کاخ چهلستون در اصفهان ابدی شده‌اند.

ساخت کاخ چهل‌ستون در باغی به مساحت ۶۷ هزار متر مربع در دوره شاه عباس اول آغاز شد.

عمارت‌ها و کاخ‌های باقی مانده از صدها سال پیش در اصفهان با معماری‌ زیبایشان و دیوارنگاره‌های این بناها خود موزه‌هایی هستند درگشوده به روی بازدیدکنندگان و گردشگرانی که به این شهر می‌روند. یکی از این کاخ‌ها، هشت بهشت است که در پارک وسیعی با همین نام واقع شده است.

در کاخ هشت بهشت نه تنها می‌توان به تحسین معماری و هنر و دیوارنگاره نشست که همزمان می‌توان انگشت حیرت به دهان گرفت از تلاش‌هایی که به ویژه در سال‌های اولیه انقلاب صورت گرفت برای تخریب دیوارنگاره‌های کاخ‌های اصفهان به خصوص آنهایی که زن را به تصویر می‌کشیدند یا نوش و طرب را!

عکسی قدیمی از کاخ عالی‌قاپو در میدان نقش جهان اصفهان

این عمارت‌ها خود موزه‌اند: در میدان نقش جهان، روبروی مسجد شیخ لطف‌الله کاخ عالی‌ قاپو با ارتفاع ۴۸ متر در ۶ طبقه بنا شده. این کاخ به خاطر مینیاتورهایش مشهور است؛ مینیاتورهای هنرمندان مشهور دوره صفوی و گچ‌بری‌های بالاترین طبقه کاخ که تالار آن "اتاق موسیقی" نام دارد.

کاخ عالی‌قاپو ۶ طبقه دارد که با راه‌پله‌های مارپیچ باریک می‌توان به این طبقه‌ها رسید. بسیاری از نقش‌های روی دیوار یا به مرور زمان تخریب شده‌اند یا به دست انقلابیون: برخی از تصاویر و هنرهای حک شده بر روی دیوارهای این کاخ آنجا که پای زن و طرب و موسیقی به میان بود، تراشیده شدند یا با نصب تخته‌ای از دید عموم پنهان ماندند. در سال‌های گذشته گام‌هایی برای مرمت این آثار برداشته شد.

از دیگر ساخت‌های به جا مانده از دوران صفوی که اکنون موزه مردم شناسی اصفهان شده، حمام علیقلی‌خان است. قدمت این حمام به سال ۱۰۹۱ هجری شمسی می‌رسد و توسط علیقلی‌خان، از درباریان دوران صفوی ساخته شده است.

این حمام از دو حمام کوچک و بزرگ و فضای چال حوض تشکیل شده. هنگام ورود به این موزه، بازدیدکننده، گنبدی بر فراز سرش می‌بیند که روی ۸ ستون سنگی قرار گرفته است.