همبستگی زنان مقیم آلمان با جنبش زنان ایران در روز جهانی زن

شهر بوخوم واقع در غرب آلمان، روز هشتم مارس میزبان ایرانیان و آلمانی‌هایی بود که قصد داشتند همبستگی خود را با جنبش زنان در ایران به نمایش بگذارند. سالنی کوچک با امکاناتی محدود اما برنامه‌ای متنوع، پذیرای بیش از یک‌صد نفر از این افراد بود. کمپین جمع‌آوری یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز در دوسلدورف، مبتکر این برنامه بود.

دکتر «فون رنسه» نماینده سابق پارلمان آلمان اولین سخنران این مراسم بود. وی با اشاره به موقعیت کنونی زنان در اروپای مرکزی و آلمان، خاطرنشان کرد که برابری زن و مرد هنوز هم به طور کامل در اروپا وجود ندارد. رنسه همچنین تلاش ‌زنان آلمانی به خصوص در دوران بعد از جنگ جهانی دوم برای رسیدن به حقوق برابر را یادآور شد و گفت که تا صد سال پیش در آلمان نیز زنان و دختران به اندازه مردان اعتبار نداشتند.

فون رنسه قدرت باروری زنان را تنها تفاوت زن و مرد برشمرد و گفت: «اجازه ندهیم که این امتیازی که طبیعت به ما زن‌ها داده ‌است تبدیل به یک نقطه منفی برای ما شود. این یک خاصیت فیزیولوژیکی است که در ما وجود دارد ولی در مردان نیست و این خاصیت را به یک نکته منفی برای ما تبدیل کرده‌اند تا از طریق آن، ما را از حقوق کمتری برخوردار کنند».

علی طایفی جامعه‌شناس مقیم سوئد، سخنران بعدی مراسم هشت مارس در شهر بوخوم بود. وی با ذکر آمار و ارقام سعی کرد تصویری از وضعیت جامعه‌شناختی زنان در ایران ترسیم کند. از جمله او به میانگین سن ازدواج زنان در ایران اشاره کرد که ۲۳ سال است و یا اینکه ۲۰ درصد از دختران زیر هجده سال ایرانی، تن به ازدواج اجباری می‌دهند. وی همچنین اظهار داشت که در حال حاضر ۲۵ هزار دختر زیر هجده سال در ایران از شوهران خود طلاق گرفته و ۱۲ هزار نفر نیز شوهرانشان را در اثر فوت از دست داده‌اند.

علی طایفی، ازدواج اجباری را یکی از اصلی‌ترین عوامل خشونت‌های خانگی دانست و گفت: «طبیعی‌ست که در چنین فضایی که ازدواج‌ها ازدواج‌هایی ناخواسته و اجباری‌ست، نه تنها دختران ما بلکه حتا زنان بزرگسال هم به همین ترتیب، با مشکلات عجیب و غریبی روبه‌رو هستند از جمله خشونت‌های خانگی. واکنش زنان در نهاد خانواده و در زندگی‌های زناشویی اجباری به شکل‌های متفاوت بروز پیدا می‌کند، از جمله یکی از این واکنش‌ها پدیده‌ی خودکشی یا خودسوزی ا‌ست».

وی خاطرنشان کرد که ۹۳ درصد از زنانی که طی سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ اقدام به خودکشی کرده‌اند، کمتر از ۱۷ سال داشته‌اند.

طایفی سپس به گزارش جدیدی از ایران اشاره کرد و گفت: «همین امروز گزارشی ازایران آمده بود که نشان می‌داد برخی از این ازدواج‌ها اساسا یک نوع اغوای اجتماعی‌ست و افرادی که قصد سوءاستفاده دارند، این دختران را تحت عنوان ازدواج، برای تن‌فروشی به‌کار می‌گیرند».

به گفته‌ی وی در حال حاضر طبق آمار ثبت‌شده، تنها در شهر تهران ۳۰۰ هزار زن به تن‌فروشی مشغولند. وی این رقم را در کل کشور ۸۰۰ هزار نفر عنوان کرد.

بنا بر آمار ارائه‌ شده توسط علی طایفی، یک میلیون و هفتصد هزار زن سرپرست خانواده در ایران وجود دارند که به گفته‌ی وی با مشکلات زیادی روبرو هستند. طایفی برخی از این مشکلات را چنین عنوان کرد: «قریب یک میلیون و هفتصد هزار نفر زنانی هستند که سرپرست خانواده هستند. اینها با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند، از جمله از بابت امکانات اقتصادی به دلیل این که امکانات یا مهارت‌های آموزشی و شغلی لازم را ندارند، اغلب اینها تحت پوشش کمیته‌ی امداد، بنیاد مستضعفان، به ویژه بنیاد شهدا و همین طور وابستگان افراد مشاغل آزاد هستند که گاه ناگزیر می‌شوند به دلیل تأمین معیشت زندگی یا حداقل‌ها، تن به تن‌فروشی ‌دهند که این البته به ندرت پیش می‌آید».

طایفی در پایان سخنانش به نقش مردان در تبعیضات اعمال‌شده علیه زنان اشاره کرد و گفت: «بعد از روی کارآمدن نظام اسلامی در ایران که این قید و بندها را بیش از پیش به جامعه ایرانیان و به خصوص زنان ایرانی تحمیل کرد، به نظر می‌رسد حجم سنگینی از تضییقات و محدودیت‌ها بر زنان تحمیل می‌شود که من فکر می‌کنم بخش بزرگی از اینها بدون یاری مردان به عنوان برادران، پدران و همسران عملی نمی‌شود و به شخصه بعنوان یک مرد، در این جامعه با همه‌ی وضعیت و تواضعی که دارم در این مسیر تلاش می‌کنم و به نوبه‌ی خودم در این روز هشت مارس از مردان نیز برای این جنبش کمک می‌طلبم».

چگونگی شکل‌گیری کمپین یک میلیون امضا در ایران

آخرین سخنران مراسم هشتم مارس در شهر بوخوم آلمان، رضوان مقدم از اعضای اولیه‌ی کمپین یک میلیون امضا در ایران بود. وی که چند ماهی است در آلمان به سر می‌برد، در مورد زمینه‌های پیدایش و شکل‌گیری کمپین یک میلیون امضا در ایران به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی پیروزی اصلاح‌طلبان در سال ۱۳۷۶ و روی کار آمدن دولت خاتمی را فرصتی برای تشکل‌های غیردولتی زنان دانست که توانستند از فضای نسبتا باز سیاسی آن دوره برای فعالیت اجتماعی‌شان استفاده کنند.

رضوان مقدم اعطای جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی در سال ۲۰۰۳ میلادی را نقطه عطفی در حوزه‌ی مبارزات زنان ایرانی نامید که باعث همبستگی بین گروه‌های مختلف زنان شد. به گفته‌ی وی «جمع هم‌اندیشی زنان» با حضور نمایندگان بیش از ۴۰ سازمان غیردولتی زنان، پس از این واقعه شکل گرفت.

مقدم در توصیف "جمع هم‌اندیشی زنان" چنین گفت: «مدیریت به صورت گروهی و غیرمتمرکز بود. ما تصمیم گرفته بودیم صرفنظر از اختلاف سلیقه‌ها و دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی باهم کار کنیم. همه‌ی ما یک هدف داشتیم: تشکیل قدرتی یگانه برای بهبود وضعیت زنان. در مباحثی که در جلسات مختلف مطرح می‌شد و وقتی تجارب‌مان را باهم درمیان می‌گذاشتیم به این نتیجه رسیدیم که وجود قوانین تبعیض‌آمیز، اساسی‌ترین مشکل زنان جامعه است».

به گفته‌ی رضوان مقدم، جمع هم‌اندیشی زنان در ابتدا به این نتیجه رسید که مشکل اصلی زنان، قانون اساسی جمهوری اسلامی است و از این رو شعار اصلی تجمع ۲۲ خرداد ۱۳۸۴ مقابل دانشگاه تهران را تغییر قانون اساسی انتخاب کردند.

مقدم این تجمع را بزرگترین تجمع زنان بعد از تظاهرات ۸ مارس سال ۱۳۵۷ عنوان کرد و گفت تجمع ۲۲ خرداد سال ۸۵ حرکت بعدی این گروه بود که با سرکوب شدید نیروهای امنیتی و دستگیری ۷۰ نفر روبرو شد.

وی خواسته‌ی زنان در این تجمع را گامی به عقب نامید و گفت: «خواسته‌های ما در تجمع میدان هفت تیر در خرداد ۸۵ گامی عقب‌تر از خرداد ۸۴ بود و ما خواستار تغییر قوانین در چارچوب قانون اساسی شدیم، در حالی که قانون اساسی بسیاری از حقوق شهروندی زنان را نادیده می‌گیرد».

به گفته‌ی مقدم سرکوب تجمع میدان هفت تیر باعث شد تا زنان شیوه‌ی کار خود را تغییر دهند و به این ترتیب ایده‌ی کمپین شکل گرفت. او گفت: «کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز در حقیقت اقتباسی ا‌ست از کمپین‌هایی در کشورهای دیگر و ازجمله مراکش که پیش از این انجام شده بود. با این تفاوت که در مراکش، زنان حمایت مالی پادشاه مراکش را داشتند، ولی در ایران احتمال بروز مخالفت‌هایی از طرف حکومت پیش‌بینی می‌شد. تفاوت عمده‌ی دیگر، آموزش چهره ‌به چهره‌ی مسایل حقوقی مربوط به زنان بود».

رضوان مقدم، «جمع هم‌اندیشی زنان» را مادر چندین فرزند خواند که برومندترین آنان، کمپین یک میلیون امضاست: «در حقیقت جمع هم‌اندیشی زنان مادر چند فرزند است. یکی از فرزندهای برومند این هم‌اندیشی که بسیار در جامعه تأثیرگذار بوده، کمپین یک میلیون امضاست که فکر می‌کنم اکنون، صدای ما زنان ایرانی بوسیله‌ی کمپین به همه‌جای دنیا رسیده است. جمع‌های دیگری هم از این جمع هم‌اندیشی بیرون آمد که ازجمله آنها کمپین ضدسنگسار، کمپین ضداعدام، گروه مادران صلح و گروه منشور است. اینها فعالیت‌هایی‌ است که زنان در ایران دارند انجام می‌دهند و همه‌ی اینها در حقیقت از آن جمع اولیه‌ی هم‌اندیشی بیرون آمده است».

پروین اردلان یکی دیگر از اعضای اولیه کمپین یک میلیون امضا نیز به این مراسم دعوت شده بود که به علت ممنوعیت خروج از کشور نتوانست در آنجا حضور پیدا کند. وی از طریق ارتباط اینترنتی پیامش را به مناسبت روز جهانی زن برای حاضران در مراسم قرائت کرد. اردلان در بخشی از این پیام گفت: «خیلی سخت است که در ایران باشی و بخواهی روز زن را به سایر زنان تبریک بگویی در حالی که حداقل سه زن فعال در حال حاضر در زندان به سر می‌برند و تعداد زیاد دیگری نیز منتظر اجرای احکام زندان و شلاق هستند». وی در پایان آرزوی روزی را کرد که زنان ایرانی نیز مانند سایر زنان در کشورهای آزاد بتوانند فارغ از فشارهای حکومتی این روز را جشن بگیرند.

مراسم روز جهانی زن در بوخوم با اجرای ترانه رپ «ما مرد نیستیم» توسط شاهین نجفی خواننده رپ ایرانی مقیم آلمان به پایان رسید.

بزرگداشت روز زن در شهر آخن

به مناسبت روز جهانی زن، کانون "رهاورد" شهر آخن آلمان به همراه چند انجمن آلمانی نیز مراسمی را در این شهر برگزار کرد. در این مراسم، دلارام علی، یکی از فعالان جنبش زنان ايران و از نخستين اعضای کمپين يک ميليون امضا به ایراد سخنرانی پرداخت.

به گزارش خبرنگار دویچه‌وله از آخن، دلارام علی ضمن شرح چگونگی تشکیل این کمپین و انگیزه‌ی فعالیت خود در آن، از حاضران و نمایندگان رسانه‌ها خواست با زنان مبارز ایران، به‌ویژه با کسانی که اکنون در زندان هستند، همبستگی خود را اعلام کنند. او از جمله از "هم‌‌پرونده‌ای" خود، عالیه اقدام دوست نام برد که ناگزیر است «امسال روز ۸ مارس را در زندان جمهوری اسلامی در سلولی انفرادی به‌سر برد.» دلارام علی اظهار امیدواری کرد که «با ابراز همبستگی و فعالیت ایرانیان و غیرایرانیان خارج از کشور» عالیه اقدام‌دوست به‌زودی آزاد شود.

هيلده شايت، شهردار زن شهر آخن نیز بر همبستگی «تک تک آلمانی‌ها با زنانی که مورد تضییق و زیر فشار واقع می‌شوند» تأکید کرد. شايت پیش از سفر دلارام علی، برای خروج او از ایران و دریافت روادید از سفارت آلمان در تهران، تلاش‌های پی‌گیرانه‌ای کرده ‌بود. این شهردار که عضو حزب سبزهاست، در سخنرانی خود خاطر نشان ساخت که او و همکارانش آماده‌اند در صورتی که دلارام علی، در بازگشت به ایران دچار مشکل شود، از او حمایت کنند.

در بخش دیگری از مراسم روز زن در شهر آخن، دکتر ثريا موکت، جامعه‌شناس مراکشی‌تبار ساکن آلمان که از سوی "انجمن زنان مراکشی" آخن دعوت شده بود، نیز شرکت داشت. ثريا موکت در ابتدای این مراسم، سخنانی در باره‌ی تلاش‌های تاريخی زنان مراکشی در راه احقاق حقوق سياسی و اجتماعی خود و اصلاحات سال‌های اخير شاه محمد چهارم، پادشاه مراکش ایراد کرد.

مراسم روز جهانی زن در شهر آخن، با اجرای رقص‌های عربی و محلی ایرانی به پایان رسید.