نگاه غرب به راهی که حکومت ایران می‌رود
۱۳۸۸ دی ۵, شنبه
روزنامه "نیویورک تایمز" در مقاله‌ای با عنوان "تغییر در برداشت از جاه‌طلبی اتمی ایران در پی قدرت‌گیری تندروها" که در شماره روز ۲۵ دسامبر آن چاپ شده، می‌نویسد که تا پیش از بحران سیاسی کنونی در ایران، اغلب کارشناسان مسائل ایران فکر می‌کردند، جمهوری اسلامی درصدد بالا بردن توانایی خود برای ساخت سلاح اتمی است، بی‌آنکه واقعا به تولید چنین سلاح‌هایی اقدام کند. اما اینک برخی از کارشناسان به این قضیه به گونه‌ای دیگر می‌نگرند.
علت اصلی این تغییر عقیده را "نیویورک تایمز" از سویی تبدیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مهم‌ترین قدرت تصمیم‌گیری در ایران می‌داند و از سوی دیگر ناشی از دعوای سیاسی میان نخبگانی که در باب تصمیم‌گیری در زمینه برنامه اتمی تغییر رویه داده‌اند، صدای کسانی را که عملگرا هستند خاموش ساخته‌اند و کسی را که از همکاری اتمی با غرب پشتیبانی کند، به تسلیم در برابر غرب متهم می‌کنند.
"نیویورک تایمز" می‌نویسد، چنین روندی که نشانگر قدرت‌گیری بیش از پیش اقتدارگرایان در ایران است، باعث شده که طرح باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، برای بازکردن در گفت‌وگو با رهبری ایران ناکام بماند. این نشریه اشاره می‌کند به اینکه آمریکا و متحدان غربی‌اش به ایران تا پایان سال جاری میلادی برای همکاری مهلت داده‌اند، وگرنه از در اعمال تحریم وارد خواهند شد؛ راهی که به عقیده برخی تحلیلگران سیاسی، موجب میشود اقتدارگرایان در ایران قدرت را دست‌کم برای مدتی در انحصار خود بگیرند.
رسول نفیسی، پژوهشگری که درباره سپاه پاسداران گزارشی تحقیقی تهیه کرده، به "نیویورک تایمز" گفته است، حکومتی که در آن سپاه پاسداران قدرت اصلی را در دست داشته باشد، یعنی حکومتی که غرب از زمان انتخابات با آن سر و کار دارد، بسیار خشن است و موضعگیری‌هایش با مواضع تاکنونی جمهوری اسلامی متفاوت. از این رو، به عقیده نفیسی، بایستی پیش از اعمال تحریم بیشتر علیه ایران، با احتیاط در مورد واکنش‌های احتمالی چنین حکومتی اندیشید.
"نیویورک تایمز" گمان نمی‌کند که منظور در اینجا واکنشی چون خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی باشد، مثل کاری که کره شمالی کرد؛ اگر چه حسین شریعتمداری، سردبیر کیهان، این اقدام را مناسب دانسته است. نظر کارشناسانی نقل میشود که خروج از این پیمان را باعث این می‌دانند که ادعای ایران مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه اتمی‌اش زیر سؤال برود، در قصد چین و روسیه برای پشتیبانی از ایران در شورای امنیت تزلزل ایجاد شود و اسرائیل برای اقدامی نظامی علیه ایران تشویق گردد.
تاثیر احتمالی تحریم بر مسئله قدرت سیاسی
مفسر "نیویورک تایمز" می‌نویسد که برخی تحلیلگران معتقدند، تحریم‌های جدید باعث میشود که رهبری ایران بیشتر و سریع‌تر به سمت میلیتاریزه و رادیکالیزه شدن برود. یک دیپلمات اروپایی که می‌خواهد ناشناس بماند، به "نیویورک تایمز" گفته است، باید دید تحریم‌ها تغییری در سیاست ایران ایجاد می‌کند یا نه. این دیپلمات افزود که به گمان او، تحریم‌های جدید بیشتر ایران را از حکومتی مقتدر و بدگمان به سمت حکومتی سرکوبگر و تندرو سوق خواهد داد. و در این میان به عقیده ناظران سیاسی، مشکل‌های داخلی ایران است که نقشی اساسی ایفا می‌کند، این مشکل‌ها ترس حکومت را از اینکه قدرت خود را از دست دهد افزایش داده است.
محمد سهیمی، کارشناس مسائل ایران، در مصاحبه با "نیویورک تایمز" می‌گوید، نتیجه انتخابات حکومت را منزوی کرده، آنها زیر فشار داخلی و خارجی‌اند و نمی‌دانند در صورت حمله نظامی به کشور، مردم از آنها حمایت خواهند کرد یا نه.
اختلاف در صف رهبران حکومت بر سر برنامه اتمی
"نیویورک تایمز" می‌نویسد که در گذشته تصمیم‌های مهم، در خفا توسط رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای و نزدیکانش در میان نخبگان سیاسی گرفته می‌شد، اما از زمان بحران سیاسی، برخی چهره‌های قدرتمند از این عرصه کنار گذاشته شده‌اند، از جمله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، و حتی محمود احمدی‌نژاد.
به نظر "نیویورک تایمز" محمود احمدی‌نژاد از پس از انتخابات تبدیل به سیاستمداری عملگرا شده، در حالی که علی لاریجانی و حتی میرحسین موسوی، با امضای توافق‌نامه‌ای با غرب که در پاییز مورد بحث بود، مخالفت کرده‌اند. هم اکنون به احمدی‌نژاد همان انتقادهایی را می‌کنند، که خود او زمانی به مخالفان سیاسی‌اش می‌کرد.
به عقیده یک کارشناس مسائل ایران در واشنگتن، اختلافی که بر سر مسئله اتمی میان رهبری ایران افتاده، برای ایجاد شکاف میان سران حکومت مؤثرتر بوده تا اعتراض‌های خیابانی.
در پایان تفسیر "نیویورک تایمز" آمده است که در گذشته برداشت از موضع‌گیری‌های دوگانه ایران این بود که می‌خواهد میان غرب و روسیه و چین تفرقه بیندازد. اما هم اکنون این بحث مطرح است که ناروشنی‌ها و دوگانگی‌ها می‌تواند نشانگر ناتوانی حکومتی شکست‌خورده باشد که قادر به تصمیم‌گیری قاطع در باره موضوعی مشخص نیست.
نفیسی در این مورد به "نیویورک تایمز" می‌گوید، بیشتر تحلیلگران معتقدند که ایران دوست دارد آمادگی ساختن بمب اتمی را داشته باشد، اما این وضعیت سیاسی ایران است که تعیین خواهد کرد آیا ایران دست به ساختن بمب اتمی می‌زند یا نه.