دولت جدید لبنان و سود و زیان ایران

«موفقيت ميقاتی؛ شكست توطئه‌های غرب در صحنه سياسی لبنان» این عبارت، تیتر اول خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا بعد از انتخاب نجیب میقاتی به نخست‌وزیری لبنان بود. شاید همین جمله برای نشان دادن خشنودی دولتمردان جمهوری اسلامی از انتخاب نخست‌وزیر لبنان کافی باشد.

دو هفته بعد از سقوط دولت سعد حریری با استعفای اعضای حزب‌الله از کابینه، نجیب میقاتی سیاستمدار ۵۵ ساله لبنانی مسئول تشکیل کابینه جدید در لبنان شد. وی از حمایت کامل شیعیان حزب‌الله برخوردار است. از زمان اعلام این خبر، مناطق سنی‌نشین لبنان صحنه‌ی اعتراض به این انتخاب و ناآرامی‌های شدید شده است.

شیخ حسن نصرالله رهبر حزب‌الله لبنان، متحد قدیمی دولت ایران، روز سه‌شنبه پنجم بهمن در سخنرانی خود اعلام کرد: «ما از نامزدی میقاتی حمایت کردیم اما این دولت، دولت حزب‌الله نیست و حزب‌الله آن را رهبری نمی‌کند».

اما این موضع‌گیری، ظاهرا نگرانی غرب و متحدان سعد حریری را برطرف نکرده است. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا پس از اعلام خبر نخست‌وزیری میقاتی گفت: «دولتی که از جانب حزب‌الله کنترل شود می‌تواند مشخصا روابط دوجانبه ما را تحت تاثیر قرار دهد».

غرب از چه چیزی نگران است؟ از نزدیکی احتمالی دولت میقاتی به جمهوری اسلامی؟ آیا صرف انتخاب نخست‌وزیری که مورد تایید حزب‌الله لبنان است، می‌تواند موجب این نگرانی باشد و آیا به واقع نفوذ جمهوری اسلامی بر دولت جدید لبنان افزایش خواهد یافت؟

مهرداد خوانساری رئیس مرکز مطالعات جهان عرب در لندن معتقد است این مسئله که نفوذ جمهوری اسلامی ایران روی دولت جدید لبنان زیادتر خواهد بود، مسئله‌ی قابل بحثی‌ست و در شرایط فعلی به‌هیچ‌عنوان معلوم نیست. اما انچه که به نظر وی مسلم است این است که ترکیب دولت فعلی بیش‌تر در جهت تأمین خواسته‌های جمهوری اسلامی است.

آقای خوانساری از سوی دیگر به خوشنام بودن میقاتی در صحنه سیاست لبنان اشاره می‌کند و می‌گوید: «من تصور نمی‌کنم که نخست وزیر فعلی شخصی باشد که بخواهد خودش را کاملاً در اختیار سوریه یا ایران قرار دهد. نباید فراموش کرد که او در سال ۲۰۰۵ به مدت سه ماه پست نخست وزیری را به صورت موقت اداره می‌کرد. او دارای یک شهرت است و علاقه‌مند است که این شهرت را حفظ کند و این شهرت در اطاعت از ایران و سوریه، علی‌رغم روابط نزدیکی که با آن‌ها دارد، ختم نمی‌شود».

سرنوشت لبنان با دادگاه رفیق حریری گره خورده است

مئیر جاودان‌فر روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی مقیم تل‌آویو از منظر دیگری به حمایت جمهوری اسلامی از نخست‌وزیر جدید لبنان نگاه می‌کند. به عقیده‌ی وی مخالفت نجیب میقاتی با دادگاه رفیق حریری یکی از دلایل اصلی حمایت حزب‌الله و جمهوری اسلامی از اوست: «تا آنجایی که واضح است، یکی از بزرگترین دلایلی که نصرالله و نبیه بری از میقاتی حمایت کردند، این است که ایشان موضع ضد دادگاه حریری دارند و به نظر می‌آید طبق اظهارات خودشان و طبق موضع‌شان، تا الان آقای میقاتی بر ضد این دادگاه باشند و اجازه ندهند که این دادگاه جلو رود».

مهرداد خوانساری نیز می‌گوید که میقاتی از مخالفان دادگاه رفیق حریری است اما به عقیده‌ی وی شاید بودن او در کرسی ریاست دولت لبنان بهتر از ماندن فرزند رفیق حریری در این سمت باشد: «چه بسا برای دولت سعد حریری خیلی بهتر است در زمانی که رأی محکمه صادر می‌شود، خود او در رأس دولت قرار نداشته باشد و ضمنا نباید فراموش کرد که انتخابات لبنان دو سال دیگر برگزار می‌شود و این اتفاقاتی که الان رخ داده، می‌تواند زمینه را فراهم کند که سعد حریری و فراکسیون او با قدرت بیش‌تری در دو سال دیگر به صحنه‌ی سیاسی برگردند».

در هر صورت دلیل حمایت جمهوری اسلامی از نخست‌وزیر جدید لبنان هرچه که باشد باید دید آیا می‌تواند توازن قوا در لبنان را به نفع دولت ایران تغییر دهد؟

پاسخ آقای خوانساری به این پرسش منفی است: «به‌هرحال اگر سیاست جمهوری اسلامی در درازمدت این باشد که برای پیشبرد نفوذش بخواهد از حزب‌الله به‌عنوان یک عامل استفاده کند، این در درازمدت جواب نخواهد داد. چون به‌هرحال حزب‌الله تبدیل به یک جریان سیاسی لبنانی شده و باید مقاصد و منافع مردم لبنان را رعایت کند. هرچه قدر هم که از نظر ایدئولوژیک با ایران اسلامی انقلابی نزدیک باشد، به‌هرحال حد و حدودی دارد. در شرایط فعلی من تصور نمی‌کنم که توازن عوض شده باشد. دولتی که در لبنان است در دیدگاه‌هایی که امروز دارد به دولت ایران نزدیک‌تر است، ولی این دیدگاه‌ها می‌تواند خیلی زود تغییر پیدا کند».

اسرائيل: نگران اما امیدوار

اظهار خشنودی دولتمردان ایران از انتخاب نجیب میقاتی به نخست‌وزیری لبنان، موجبات نگرانی اسرائیل را نیز فراهم کرده است. دولت اسرائیل بیشتر نگران قدرتمندتر شدن حزب‌الله و تبدیل آن از یک نیروی صرفا نظامی به یک وزنه تعیین‌کننده سیاسی است. این قدرتمندتر شدن احتمالی حزب‌الله، نفوذ ایران را به مرزهای شمالی اسرائیل نزدیک‌تر می‌کند.

مئیر جاودان‌فر روزنامه‌نگار مقیم اسرائیل می‌گوید: «یکی از دلایلی که نجیب میقاتی انتخاب شد، این بود که حزب‌الله از دولت سعید حریری بیرون آمد و آن را ترک کرد و باعث متلاشی شدن آن دولت شد و این به دولت اسراییل نشان می‌دهد که الان حزب‌الله فقط یک قدرت نظامی نیست و یک قدرت سیاسی است و این که حزب‌الله توانست تحولات سیاسی لبنان را دیکته کند، منطقی‌است که باید برای دولت اسراییل نگران‌کننده باشد. مخصوصاً وقتی که آقای نصرالله خودشان دو روز پیش اظهار کردند که هدف ما مسائل داخلی لبنان نیست، هدف ما اسراییل است و ما برای این مسئله داریم تمرینات می‌بینیم».

اما آقای جاودان‌فر هم همانند آقای خوانساری معتقد است باید منتظر ماند و در آینده دید که چه اتفاقاتی می‌افتد. وی معتقد است انتخاب نجیب میقاتی در درازمدت حتی می‌تواند به نفع دولت اسرائیل باشد: «میقاتی هم به حزب‌الله نزدیک است و هم به بعضی از طرفداران سعد حریری. نباید فراموش کنیم که ایشان نماینده‌ی شهر طرابلس بودند، شهری که اکثریت ساکنانش اهل سنت هستند و ایشان یک چهره متعادل‌تری دارند و به نظر من شاید در آینده این انتخاب باعث کاهش اغتشاشات سیاسی و لفظی مخصوصاً بین اسراییل و لبنان شود».

میترا شجاعی

تحریریه: فرید وحیدی