جای خالی یازده میلیون ایرانی بر سر سفره عقد

براساس آمار سازمان ثبت احوال، از ۲۳ میلیون نفر جوان ایرانی که "دم بخت" هستند و در سن ازدواج قرار دارند، ۱۱ میلیون نفر هرگز ازدواج نکرده‌اند.

افزایش شمار مجرد‌ها در جامعه ایران قطعا به معنی ‌کاهش روابط بین دو جنس نیست. به‌نظر می‌رسد شکل سنتی روابط زن و مرد که در جامعه ایران که در "ازدواج" خلاصه می‌شد دچار تغییر و تحول شده باشد.

در تمام تحلیل‌های اقشار سنتی و محافظه‌کار که خود در بیش از سه دهه گذشته ارکان و اهرم‌های سیاسی، اقتصادی و اخلاقی جامعه را هم در دست داشته‌اند، موانع اقتصادی بر سر راه تشکیل خانواده و ازدواج جوانان عمده انگاشته می‌شوند.

در ایران موانع اقتصادی همچون بیکاری، گرانی، بالابودن هزینه ازدواج و تعیین مهریه‌های نجومی بخشی از عوامل بازدارنده جوانان از ازدواج است.

استدلال موانع اقتصادی هنگامی پایش چوبین می‌شود که به وضعیت ازدواج در بین جوانان "دم‌بخت" در کشورهای پیشرفته و مرفه نگاهی بیاندازیم. در این کشورها هم جوانان تمایلی به "محضری" کردن روابط خود ندارند.

به‌نظر می‌رسد سبک زندگی بخش‌های وسیعی از جامعه ایران وارد تغییرات بدون بازگشت شده است. اگر قدیمی‌ها "دختر ۱۰ – ۱۲ ساله" و "پسر ۱۸ – ۱۹ ساله" را دم بخت می‌دانستند، حالا دیگر تغییر سبک زندگی این "سیستم فکری" را به تاریخ سپرده است.

زندگی نسل جوان در ایران بر روی "محور زمان" دچار تحول شده است. تحصیلات ابتدایی، متوسطه و عالی و البته برای پسران با احتساب خدمت نظام وظیفه باعث شده است تا جوان ایرانی تازه با سن ۲۵ تا ۲۷ سالگی وارد بازار کار و دارای استقلال اقتصادی بشود.

در جوامع سنتی، انسان‌ها مجبور به تمکین در مقابل هنجارها هستند. مدرنیته اما دژهای پولادین هنجارها را متزلزل می‌کند. انسان از مفهوم عام به فرد تبدیل و فرد از طریق شناخت دارای هویت می‌شود. این هویت با حق تفسیراز پدیده‌ها همراه است.

اگر در گذشته خانواده‌ها برای جوانان در زمینه همسریابی و ازدواج تصمیم می‌گرفتند، اکنون دیگر نه هر دختر جوانی، هر پسری را می‌پسندد و نه هر پسری با ازدواج با هر دختری راضی است.

ازدواج و تشکیل خانواده زمانی جزیی از هنجارهای اجتماعی بودند. اما اکنون سئوال "برای چی باید ازدواج بکنم؟" وارد حیطه خصوصی فرد شده است و تا زمانی که خود او نیز جوابی برای آن نیابد، از تصمیم در این زمینه سر باز می‌زند.

اکنون این تغییرات درسبک زندگی خود را به شکل آمار یازده میلیون نفری تعداد مجردها به نمایش گذارده است.

اقشار سنتی تغییرات اجتماعی را همواره به‌عنوان یک تهدید ارزیابی می‌کنند. وبسایت اصول‌گرای جوان آنلاین هشدار می‌دهد که «مجرد بودن و مجرد ماندن چنین جمعیتی به آسیب‌های اجتماعی دامن می‌زند». برخی از تغییرات اجتماعی می‌توانند فرصت و شانسی برای پیشرفت باشند.

جوان آنلاین ادامه می‌دهد: «با توجه به آنکه ۴۸ درصد این افراد را زنان تشکیل می‌دهند، حدود ۵ میلیون و ۲۸۰ هزار نفر از چرخه فرزندآوری خارج می‌شوند». آیا "فرزندآوری" رسالت زن جوان و تحصیل کرده امروزین است؟

سعید پیوندی استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه پاریس در گفت‌وگو با دویچه وله به وقوع یک انقلاب خاموش جمعیتی در ایران اشاره می‌‌کند و می‌گوید جوانان ایرانی به سرعت از سبک زندگی سنتی در چارچوب خانواده در حال فاصله گرفتن هستند.

درحالی که از سویی ساختارهای عرفی و فقهی سرسختانه بر روابط سنتی بین زن و مرد پافشاری‌ می‌کنند اکنون شاهد پدیده افزایش زندگی بدون ازدواج جوانان در زیر یک سقف نیز هستیم.