بیانیه‌ی جمعی از کاریکاتوریست‌های ایرانی: خندیدن و خنداندن، امروز دور از مسئولیت است
۱۳۸۸ مرداد ۱۲, دوشنبه
بیش از یک صد تن از کاریکاتوریست‌های مطرح ایران، به نشانه‌ی پشتیبانی از اعتراضات گسترده‌ی مردم، در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که در نهمین دوسالانه‌ی بین المللی کاریکاتور تهران، شرکت نخواهند کرد. در این بیانیه، ضمن انتقاد از رخدادهای پس از انتخابات دهمین دوره‌ی ریاست جمهوری در ایران، آمده است: «روند اتفاقات اخیر به گونه‌ای است که هیچ انسان آزاده ای نمی تواند چشمان خود را بر آن ببندد و دم برنیاورد.»
"بی‌مهری" به مردم
این امضاکنندگان هنرمند، در بیانیه‌ی خود ضمن اشاره به "اتفاقات ناگوار" پس از انتخابات یادآور شده‌اند: «کاریکاتوریست‌ها که همواره در کنار مردم، سعی در به‌تصویر کشیدن رنج‌ها، انتقاد از کاستی‌ها، نکوهش خشونت و ترویج روح عدالت‌طلبانه داشته و همواره ندای صلح‌طلبی سرداده‌اند، در شرایط حاضر، هم‌چون گذشته، خود را در کنار مردمی می‌بینند که این گونه مورد بی‌مهری واقع شده‌اند.»
در این بیانیه، هم‌چنین در رابطه با وظیفه‌ای که هنرمندان کاریکاتوریست برای خود قائل بوده‌اند، آمده است: «ما همواره تلاش کرده‌ایم با آثارمان، مردم افسرده از انبوه فشار و رنج را بخندانیم.» امضا کنندگان بیانیه، سپس این پرسش را مطرح کرده‌اند: «اما چگونه می‌توان کشته‌شدن برادران و خواهران بی‌گناهمان را دید و باز هم خندید و خنداند؟»
فضای سوگواری
این هنرمندان کاریکاتوریست، در پایان بیانیه یادآور شده‌اند: «از آن‌جا که نشاط فرهنگی در جامعه پس از رخدادهای اخیر از میان رفته است، ما لزوم برگزاری چنین دوسالانه‌ای را به مصلحت ندانسته، خندیدن و خنداندن در فضای کنونی را به دور از احساس مسئولیت می‌دانیم.»
در میان امضاکنندگان این بیانیه، نام‌های آشنایی چون آروین، فیروزه مظفری، هادی حیدری، یحیی تدین، بزرگمهر حسین‌پور، بیژن اسدی‌پور، جمال رحمتی، مانا نیستانی، جواد علیزاده، کیوان زرگری، محمود جوادی و فائز علیدوستی به چشم می‌خورد.
دوسالانه‌ی بین‌المللی کاریکاتور، زیر نظر مستقیم وزارت ارشاد و از طرف دولت برگزار می‌شود و "خانه کاریکاتور تهران" به عنوان دبیرخانه دائمی دوسالانه، مسئول اجرای این مسابقه‌ی بین‌المللی است.
دویچه وله با یکی از امضاکنندگان این بیانیه، هادی حیدری، مدیر سایت اینترنتی "پرشین کارتون" گفت‌وگو کرده است:
دویچه‌وله: آقای حیدری، تدوین وصدور این بیانیه چه مراحلی را طی کرده است؟
هادی حیدری: از مرحله‌ی تصمیم به انتشار تا زمان انتشار این بیانیه، ۱۲ روز طول کشید. اول در یک جمع ۲ نفره مطرح شد و سپس کار تصمیم‌گیری و نوشتن و جمع‌آوری امضا در یک جمع ۱۲ نفره صورت گرفت.
به‌نظر می‌رسد کاریکاتوریست‌ها، اندکی دیرتر از نویسندگان و سینماگران نسبت به رویدادهای اخبر واکنش نشان دادند، چرا؟
- اطلاع قطعی دارم که سینماگران و نویسندگان تا کنون این‌گونه و به شکل رسمی، بیانیه‌ای در تحریم یکی از رویدادهای مهم حوزه حرفه‌ای خود در اعتراض به اتفاقات پس از انتخابات ریاست جمهوری صادر نکرده‌اند. مثلا انتظار می‌رود سینماگران در یک حرکت اعتراضی، جشنواره فیلم فجر را تحریم کنند که تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است. کاریکاتوریست‌ها اولین گروهی از هنرمندان بودند که در این قالب به تحریم مهم‌ترین اتفاق بین‌المللی در حوزه کاریکاتور که زیر نظر دولت است، پرداختند.
فکر می‌کنید، مقامات مربوطه چه "واکنشی" در قبال امضاکنندگان این بیانیه نشان می‌دهند؟
- هنوز چیزی معلوم نیست. اما پیش از انتشار رسمی بیانیه تماس‌هایی از سوی گردانندگان و مسئولین دوسالانه با برخی از افراد فعال در این قضیه صورت گرفت و تلاش آن‌ها برای انصراف برخی از امضا کنندگان بیانیه بود که البته چون موضوع این اعتراض، جنبه حقوق بشری و انسان دوستانه دارد، کارتونیست‌ها پای امضای خود ایستادند. به هر حال هنوز واکنشی از سوی مسئولین به طور رسمی صورت نگرفته است.
اصولاً نهادی به شکل "اتحادیه" یا "شبکه"ی کاریکاتوریستی در داخل کشور وجود دارد؟
- در ایران متاسفانه علیرغم انگیزه‌ی بالا برای تاسیس انجمن صنفی کاریکاتوریست‌های ایران، موانعی بر سر راه آمد تا این اتفاق مهم تا کنون به سرانجام نرسد. ولی امیدوارم پس از این اتفاق که عاملی برای اتحاد بسیاری از کاریکاتوریست‌های ایرانی شد، بتوانیم انجمنی مستقل و یا اتحادیه‌ای متشکل از کاریکاتوریست‌های ایرانی راه اندازی کنیم.
عدم شرکت در این دوسالانه‌ی بین‌المللی چه تأثیری خواهد داشت؟
- حداقل تاثیر آن رساندن پیام همدردی ما با مردم مصیبت‌زده از حوادث پس از انتخابات ایران به گوش جهانیان است. امیدواریم که کاریکاتوریست‌های خارجی که پیش تر در دوسالانه‌های گذشته شرکت می‌کردند، به این حرکت انسانی بپیوندند و نهمین دوسالانه‌ی بین المللی کاریکاتور تهران را تحریم کنند. درفقدان حضور رسانه برای کارتونیست‌ها، اعتراض در قالب تحریم یک دوسالانه بین‌المللی، تاثیر فراوانی خواهد داشت.
تدارک برگزاری نهمین سالانه تا کجا پیش رفته است؟
- تا جایی که اطلاع دارم پس از اولین جلسه‌ی شورای سیاستگذاری دوسالانه، در سال گذشته که موضوع دوسالانه مشخص شد، در حال حاضر فراخوان آن منتشر شده است که نمی‌دانم چه میزان اثر تاکنون به دبیرخانه دوسالانه رسیده، اما مهلت نهایی ارسال آثار تا شهریورماه امسال بود.
مصاحبه‌گر: فهیمه فرسایی
تحریریه: عباس کوشک جلالی