بازتاب توافق ترکیه و روسیه بر سر ادلب در رسانههای ایران
۱۳۹۸ اسفند ۱۶, جمعه
منطقه پرتنش ادلب در شمال سوریه فعلا آرام است و توافق ترکیه و روسیه برای کاهش تنش‌ها در ادلب، به آتش بس منتهی شده است. ادلب به عنوان کلیدی‌ترین منطقه مورد مناقشه تحت تسلط دولت سوریه و حمایت روسیه، محور مذاکرات دیروز پنجشنبه ۵ مارس (۱۵ اسفند) ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، روسای جمهور روسیه و ترکیه در مسکو بود.
رسانه‌ها رسیدن به این توافق و انتشار بیانیه مربوط به آن بعد از حدود شش ساعت مذاکره را برگ برنده‌ای برای روسیه ارزیابی کردند و ترکیه را بازیگری "مغموم" دانستند.
"راشا تودی" در گزارشی به توافق آتش‌بس، راه‌اندازی گشت‌های مشترک و ایجاد مسیر امن در یکی از جاده‌های کلیدی متصل به ادلب اشاره کرد. ترکیه و روسیه در این توافق همچنین تاکید کردند که به عنوان دو "ضامن آتش‌بس"، همچنان بر تعهدات خود در مورد "حفظ حاکمیت، استقلال، وحدت و یکپارچگی خاک سوریه" پایبند هستند.
پوتین بعد از این توافق در جمع خبرنگاران بر تمایل مسکو به ادامه همکاری‌ها با ترکیه در چارچوب توافق آستانه درباره سوریه تاکید کرد. اردوغان هم با اعلام اینکه آتش‌بس مورد توافق، از نیمه شب پنج شنبه آغاز می‌شود، گفت: «البته نظامیان ترکیه حق واکنش در برابر هر حمله‌ای را خواهند داشت».
هفته گذشته بیش از ۳۰ نفر از نیروهای ترکیه در حملات هوایی نیروهای دولت سوریه و با حمایت نیروهای روسی جان باختند. ترکیه، حامی شورشیان در ادلب هم در واکنش به نیروهای دولتی سوریه حمله کرد. مردم ترکیه به کشته شدن سربازان خود واکنش نشان دادند.
انتقاد رسانههای ایران
روسای جمهور روسیه و ترکیه در حالی در نشست خبری حاضر شدند که به نوشته خبرگزاری مهر، پوتین چهره‌ای "درهم" و اردوغان چهره‌ای "مغموم" داشت. در گزارش‌ها و تحلیل‌های رسانه‌ها در ایران پس از این توافق، رویکرد انتقادی علیه اردوغان به وضوح دیده می‌شود.
سایت مشرق نیوز، در گزارشی با اشاره به کشته شدن بیش از ۳۰ نیروی نظامی ترکیه در حملات هوایی نیروهای دولت سوریه، مردم ترکیه را غمگین و ماتم‌زده از بازگشت اجساد بی‌جان سربازان توصیف کرد و با انتقاد از مواضع دولت اردوغان نوشت که "یاران اردوغان همچنان بر طبل جنگ می‌کوبند".
این سایت اضافه کرد: «حزب عدالت و توسعه و هم‌پیمانان این حزب با استفاده از ماشین تبلیغاتی عظیم خود تلاش می‌کنند تا تنش‌آفرینی‌های ارتش ترکیه در ادلب و در شمال غرب سوریه را به‌مثابه یک ضرورت بزرگ و اقدامی در راستای حفظ امنیت ملی و بقای ترکیه به مردم نشان دهند.»
واکنش اردوغان به این انتقادها در داخل ترکیه اما این جمله بود: «اگر در ادلب کوتاه بیاییم٬ لوله اسلحه‌ها به سمت ما خواهد چرخید.»
برگ برنده پوتین و پایان مهلت اردوغان
خبرگزاری مهر هم در گزارشی که به نظر زاویه‌ای علیه اردوغان دارد، به نقل از عبدالباری عطوان، تحلیلگر مسایل بین‌المللی، نوشت که توافق اردوغان و پوتین دو نکته برجسته داشت اول اینکه اوضاع تغییری نمی‌کند و ارتش سوریه همچنان در مناطق پس گرفته‌شده باقی می‌ماند و دوم، "پایان مهلت اردوغان و درخواستش برای خروج ارتش سوریه" است که نتیجه‌ای برای او نداشته است.
در ادامه این تحلیل که در روزنامه "رای الیوم" منتشر شده است، آقای عطوان توافق اخیر میان کرملین و آنکارا را برای "حفظ آبروی اردوغان" ضروری دانسته و نوشته که این توافق برای "پایین آمدن اردوغان از درخت تهدیدات زیاد" انجام شد و اینکه بداند "یورش نظامی که نامش را سپر بهار نامیده است، ارزشی ندارد".
اما رئیس جمهور روسیه با این توافق به دنبال چیست؟ تحلیلگر روزنامه رای الیوم در این باره نوشت که راهبرد پوتین، "پیشروی نظامی، بازپس‌گیری مناطق بیشتر و تثبیت آنها از طریق توافقات با ترکیه و تشکیل گشت‌های مشترک یا ایجاد مراکز نظارتی ترکیه به منظور خاکستر بر چشم پاشیدن است".
به اعتقاد او، این راهبرد "هوشمندانه"، سیاست و تحرکات ترکیه را برای کشاندن امور به سوی تنش، از بین می‌برد.
ایران، غایب بزرگ توافق
در میانه توافق روسیه و ترکیه، معلوم نیست ایران کجای معادله ایستاده است. قرار بود ایران میزبانی ششمین نشست موسوم به "آستانه" را برعهده بگیرد و روسای جمهور ترکیه و روسیه برای بررسی ابعاد تنش‌ها و درگیری‌های سوریه به تهران بیایند. سایت مشرق نیوز، روز ۱۳ اسفند نوشت که سفیر ایران در مسکو در دیدار با کنستانتین کاساچف، رئیس شورای روابط خارجی فدراسیون روسیه، حامل پیام حسن روحانی برای ولادیمیر پوتین است تا نشست بعدی در چارچوب مذاکرات آستانه در تهران برگزار شود. کرملین اما هنوز به این پیام، جوابی نداده است.
به نظر می‌رسد ایران از معادلات مربوط به سوریه حذف شده است. سرنخ این موضوع در گزارش خبرگزاری تسنیم و مشرق نیوز دیده می‌شود. این رسانه‌ها از "کم‌لطفی ترکیه در حق ایران" انتقاد کرده و با متهم کردن حزب عدالت و توسعه، خبرگزاری رسمی‌آناتولی٬ روزنامه ینی شفق و چند رسانه دیگر نوشتند که این دستگاه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای، با وجود تلاش‌های مسئولان برای ابراز حسن نیت، ایران را به حمایت از تروریسم متهم کرده‌اند.
خبرگزاری تسنیم این اتهام را "ساختگی و دور از آداب حسن همجواری" دانست و با تصریح اینکه ایران همواره آمادگی خود را برای میانجی‌گری بین آنکارا و دمشق اعلام کرده، نوشت: «به‌نظر می‌رسد که فرماندهی جنگ و اتاق فکر حزب عدالت و توسعه در مسیر مدیریت پرونده ادلب٬ دچار خطا شده است و در اقدامی عمل‌گرایانه٬ تلاش می‌کند تا تنش روسی ــ ترکی را به تنش با ایران هدایت کند.»
پیش‌تر، مرکز مستشاری نظامی ایران در بیانیه‌ای ترکیه را به اتخاذ "رفتار عاقلانه" فراخوانده بود. این مرکز از ترکیه خواسته بود مطابق مصلحت مردم کشورش عمل کند.
در بیانیه این مرکز که اول مارس (یازدهم اسفند) منتشر شد گفته شده بود که این مرکز در شمال سوریه مستقر است و مواضعی را در ادلب تصرف کرده که ارتش ترکیه آن را بمباران کرده است.
این مرکز درباره دلیل حضور نیروهای خود در سوریه اعلام کرد که به دنبال درخواست دولت سوریه در آزادسازی مسیر M5 با ارتش این کشور همکاری کرده و نیروهایی از سپاه پاسداران و حزب‌الله لبنان بعد از آزادسازی مسیر به ارائه خدمات به ساکنان مناطق آزاد شده مشغول شدند.
خبرگزاری تسنیم امروز ۱۶ اسفند با انتشار یک تحلیل، با قاطعیت از موقتی بودن توافق‌نامه ترکیه و روسیه خبر داد و نوشت که "هیچ امیدی به تداوم آن وجود ندارد".
به نوشته این خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران، ترکیه با توجه به احتمال شکسته شدن آتش‌بس که "البته حتمی‌به‌نظر می‌رسد"، با آمریکا و اروپا رایزنی می‌کند و در این مسیر، امتیازهایی هم به آنها خواهد داد.