1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
موسیقی

آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • فریدون فروغی

میترا خلعتبری/ اسکندر آبادی۱۳۹۶ تیر ۱۵, پنجشنبه

این هفته ترانه‌ای را با صدای فریدون فروغی به شما معرفی می‌کنیم که نامش با حاشیه‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. ترانه "نیاز" یا "نماز" را اگر هم که شنیده‌اید با داستان دلیل تغییر نام آن در این پادکست آشنا شوید.

https://p.dw.com/p/2fzPY

فريدون فروغی همواره در پی آن بود كه صدايش را برای خواندن ترانه‌های اجتماعی - انتقادی به خدمت بگيرد. 

او در عمر كوتاهش ترانه‌های ماندگاری مانند "يار دبستانی" را خواند اما چون با صدای او اجازه پخش پيدا نكرد با صدای ديگران ضبط و پخش شد. 

فروغی "بچه جنوب" تهران بود و شرايط سخت زندگی در آنجا را كارمايه ترانه‌های خود می‌دانست. او پس از پايان دبيرستان در ۱۸ سالگی به طور جدی به دنبال خودآموزی موسيقی رفت و بدون معلم گيتار، پيانو و چند ساز كوبه‌ای پاپ و راک را به خوبی فرا گرفت. 

پدرش تار می‌نواخت اما خودش شيفته موسيقی آمريكايی به ويژه ترانه‌های رِی چارلز بود. 

از ۱۶ سالگی با دوستان هم‌نوازش در مراسم و محل‌های گوناگون به سبكهای پاپ، راک و بلوز برنامه اجرا می‌كرد. ۲۱ ساله بود كه در فيلم "آدمک" دو ترانه خواند. از آن پس بود كه ديگر به خواندن آثار خودش می‌پرداخت. 

با اينكه در يک گفت‌وگوی تلويزيونی که گوشه‌ای از آن را در این برنامه می‌شنوید، می‌گويد ترانه "آدمک" معروف نشد و اين ترانه‌های بعدی بودند كه او را به شهرت رساندند، در واقع همان دو ترانه اول اين خواننده را بر سر زبان‌ها انداخت. 

فریدون فروغی در چند فيلم مانند "فتنه چكمه‌پوش" و "تنگنا" ترانه‌هايی اجرا كرده كه مشهورترين و ماندگارترينشان ترانه "نماز" يا "نياز" در سال ۱۳۵۲ است. 

در این برنامه برای شما از این می‌گوییم که اسفنديار منفردزاده، آهنگساز اين ترانه شايعه دخالت ساواک برای تغيير كلمه نماز به نياز را رد كرده و معتقد است، اين راديو تلويزيون بودند كه پيشنهاد تغییر کلمه "نیاز" به "نماز" را به خوانندگان اين ترانه داده و آنها هم پذيرفته بودند. 

پرويز خطيبی در كتاب "خاطرات هنرمندان" هم می‌نويسد كه همين كلمه نماز در ترانه "می زده شب" كه خانم مرضيه خوانده بوده را "حضرات به نياز تغيير دادند". 

فروغی ۲۵ ساله بود كه ترانه "سال قحطی" را اجرا كرد و به خاطرآن دو سال "ممنوع الصوت" شد. اين ممنوعيت صدا يک بار ديگر هم در دهه ۱۳۶۰ برای فريدون فروغی پيش آمد. 

فريدون فروغی که متولد ۱۳۲۹ در تهران بود، در ۱۳ مهر ۱۳۸۰ وقتی تنها ۵۰ سال داشت در زادگاهش درگذشت.

ما در پادکست‌های هفتگی ترانه‌ها و آهنگ‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که کم‌تر شنیده‌اید. اگر "دیروزی" هستید با آواهای امروزی و اگر "امروزی" هستید با آواهای دیروزی بیشتر آشنا می‌شوید.