گزینه‌های ترامپ برای مهار کردن پاکستان چیست؟

به دنبال اولین پیام تهدید آمیز تویتری ترامپ علیه پاکستان در نخستین روز ۲۰۱۸، اسلام آباد به گونه خشمگین واکنش نشان داده است. ترامپ در این پیام خود پاکستان را به "دروغ و فریب" متهم کرده و نوشته است :«ایالات متحده احمقانه بیش از ۳۳ میلیارد دالر امریکایی را در ۱۵ سال گذشته برای پاکستان کمک کرده است ولی آنان در برابر این پول جز "دروغ و نیرنگ" چیزی پس نداده اند. آنان فکر می کنند که رهبران ما احمق هستند. آنان پناهگاه های امن برای تروریستانی را فراهم کرده اند که ما با کمک اندک در افغانستان شکار شان می کنیم. بس است دیگر!».

وزارت خارجه پاکستان سفیر ایالات متحده امریکا را در اسلام آباد فراخوانده و اعتراض خود را در برابر موضعگیری اخیر ترامپ ابراز کرده است. خواجه آصف، وزیر خارجه پاکستان در گفتگو با رسانه ها اظهار کرده است که پاکستان برای ایالات متحده به حد کافی کارهایی را انجام داده است. در اظهارات خواجه آصف آمده است: «ما قبلا برای ایالات متحده گفته ایم که بیش از این برای آنان کاری نمی کنیم. پس این اظهارات ترامپ هیچ اهمیتی ندارد».

ترامپ با چه راهکارهای می تواند پاکستان را تحت فشار قرار بدهد؟

کاهش کمک نظامی

اداره دونالد ترامپ پیش از این در فراهم آوری کمک های نظامی برای پاکستان کاهشی را رونما کرده بود. روز دوشنبه قصر سفید اعلام کرد که در تعلیق نگهداشتن ۲۵۵ میلیون دالر کمک مالی در بخش نظامی برای پاکستان را همچنان ادامه می دهد. اداره ترامپ دلیل این اقدام را بی میلی پاکستان برای مبارزه و از بین بردن شبکه های تروریستی در قلمرو این کشور عنوان کرده است. در ماه آگست سال گذشته اداره دونالد ترامپ به گونه موقتی پول تصویب شده یک میلیارد دالری را که از طرف کنگره ایالات متحده برای پاکستان به تصویب رسیده بود نیز به تعلیق در آورد.

یک سخنگوی شورای امنیت امریکا روز دوشنبه گفت :«ایالات متحده در نظر ندارد که ۲۵۵ میلیون دالر سال مالی ۲۰۱۶ را در بخش همکاری نظامی خارجی برای پاکستان در حال حاضر هزینه کند». این سخنگو همچنان تاکید کرد: "رئیس جمهور روشن ساخت که ایالات متحده از پاکستان متوقع است که اقدام سازنده را در برابر تروریستان و نظامیان در خاک خود روی دست بگیرد و اقدامات پاکستان در حمایت از راهبرد آسیای جنوبی در نهایت مسیر روابط ما شامل همکاری های امنیتی را مشخص خواهد ساخت".

اما اعجاز اعوان، آگاه امور دفاعی و یک مقام نظامی پیشین پاکستانی در گفتگو با دویچه وله افزود که کاهش همکاری های نظامی پاکستان را مجبور می سازد که متحدین تازه مانند روسیه پیدا کند. اعوان گفت: «گزینه ها برای پاکستان باز اند. روسیه می خواهد که طالبان را در برابر "دولت اسلامی" حمایت کند. مسکو همچنان در نظر دارد که نفوذ ایالات متحده را در جنوب آسیا محدود بسازد. این در مورد پاکستان خوب صدق می کند. ایالات متحده در افغانستان به ناکامی مواجه است و حالا این کشور می خواهد که مسئولیت ناکامی خود را بر دوش پاکستان بیاندازد».

فشار اقتصادی

ساحه دیگری که پاکستان را می تواند زمینگیر کند، فشارهای اقتصادی ایالات متحده خواهد بود. اسلام آباد به گونه چشمگیری وابسته به سازمان های بین المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین المللی پول می باشد که هر دو زیر تاثیر ایالات متحده قرار دارند. ترامپ می تواند از این دو مجرا در نهایت گام هایی را به نفع خود در برابر پاکستان بردارد. اداره ایالات متحده در موقفی قرار دارد که با اعمال فشارهای مالی بر پاکستان اهداف سیاسی خود را دنبال کند.

اشرف جهانگیر قاضی، سفیر پیشین پاکستان در ایالات متحده به دویچه وله گفت: «ایالات متحده می تواند که موقف متحد غیرناتو را از پاکستان بگیرد. اسلام آباد همچنان نیاز به کمک های مالی دارد و واشنگتن هم نفوذ چشمگیری بر سازمان های بین المللی پولی دارد. واشنگتن می تواند از آنها بخواهد که به اسلام آباد وام ندهند».

از سویی هم گفته می شود که چین به گونه فزاینده به عنوان بخشی از ابتکار «کمربند و جاده»، بالای زیربناهای پاکستان سرمایه گذاری می کند. همکاری های نظامی چین به هیچ وجه نزدیک به آنچه که ایالات متحده از دهه ها به این طرف فراهم می کند، نخواهد بود.

وضع تحریم بر افراد

با آنکه به نظر نمی رسد که وضعیت به حدی برسد که تحریم هایی علیه برخی سیاستمداران پاکستان اعمال گردد، اما اگر دونالد ترامپ از این گزینه استفاده نماید، می تواند به گونه قابل ملاحظه نهادهای پاکستان را متاثر بسازد.

تصمیم اخیر دونالد ترامپ در پیوند به ممنوعیت سفر شمار زیادی از کشورهای اسلامی از سوی دادگاه عالی ایالات متحده به تصویب رسیده است. این اقدام شهروندان کشورهای ایران، لیبیا، سوریه، یمن، سومالیا، چاد، کوریای شمالی و شماری از مقام های مشخص حکومت ونزویلا را در بر می گیرد. زمانی که ترامپ این تصمیم را در سال ۲۰۱۷  اعلام کرد، بسیاری آگاهان تعجب کردند که چرا پاکستان و عربستان سعودی شامل این فهرست نیستند. ایالات متحده می تواند پاکستان را هم شامل این فهرست نماید که در واقع با عملی شدن این طرح، اسلام آباد در تنگنا قرار خواهد گرفت. در حال حاضر صدها هزار پاکستانی در ایالات متحده زندگی می کنند که حضور آنان در این کشور کمک بزرگ برای اقتصاد کشورشان تلقی می شود.

افزایش حملات هواپیماهای بی سرنشین

حملات هواپیماهای بدون سرنشین در مناطق مرزی میان پاکستان و افغانستان یکی از سیاست های اساسی مبارزه با تروریستم برای بارک اوباما، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده در قلمرو افغانستان و پاکستان پنداشته می شد. اوباما با مقام های پاکستان به گونه دیپلوماتیک وارد عمل می شد و حملات هوایی این چنینی را در مناطق قبایلی و در موارد ضروری در خاک پاکستان تشدید می بخشید.

کارزار حملات هوایی طیاره های بی سرنشین نتایجی را از جمله شکار فرماندهان ارشد شبکه های تروریستی مانند ملا اختر منصور رهبر پیشین طالبان در ماه می سال ۲۰۱۶ به همراه بود.

در ۲۶ دسمبر سال ۲۰۱۷، نیروهای ایالات متحده توانستند یکی از شورشیان دیگر به اسم جامع الدین را که گفته می شود با شبکه حقانی مرتبط بود از بین ببرند. واشنتگن معتقد است که این فرد از حمایت اسلام آباد برخوردار بوده است.

با این حال اداره ترامپ خواهد توانست حملات بیشتر هوایی را نه تنها در مناطق مرزی میان افغانستان و پاکستان از سر بگیرد، بلکه می تواند کارزار این چنینی را در قلمرو اصلی این کشور گسترش دهد.

دولت حامی تروریسم

در نهایت، هرچند بسیار سخت است که حکومت ترامپ بتواند در ملل متحد پاکستان را به عنوان «دولت حامی تروریسم» درجه بندی کند، اما به صورت یکجانبه می تواند چنین کاری را بکند. ایران، کوریای شمالی، سودان و سوریه در شرایط کنونی در فهرست این چنینی اداره ایالات متحده قرار دارند.

در گزارش کنگره امریکا که در ماه جولای ۲۰۱۷ به نشر رسید، ایالات متحده پاکستان را در میان کشورها و مناطقی جا داده بود که برای تروریستان "پناهگاه امن" فراهم می کند. این گزارش همچنان بیان داشته بود که گروه های تروریستی لشکر طیبه و جیش محمد فعالیت های عملیاتی، آموزشی، سازماندهی و تامینات مالی خود را در خاک پاکستان انجام می دهند.

با این همه، پاکستان چه خواهد بود؟

با وجود نبود اعتماد میان اسلام آباد و واشتگتن، به نظر نمی رسد که روابط این دو کشور به گونه کامل از بین برود. تاریخ نشان می دهد که مقام های پاکستانی در سطح حد اقلی همکاری خود را با واشنگتن داشته اند. اداره بارک اوباما، همکاری اسلام آباد را در ساحات امنیتی به ویژه شکست دادن القاعده در افغانستان و پاکستان تصدیق کرده بود.

بر بنیاد یافته های خبرگزاری رویترز، پیش از این حکومت پاکستان گام هایی را برای زدودن نگرانی هایی ایالات متحده برداشته بود. این خبرگزاری روز دوشنبه گزارش داده بود که اسلام آباد در نظر دارد که سازمان های خیریه مرتبط به حافظ سعید را کنترول کند. ایالات متحده در سال گذشته حافظ سعید را به عنوان تروریست معرفی کرده بود. هندوستان هم مدعی شده بود که حافظ سعید طراح اصلی حمله تروریستی سال ۲۰۰۸ در شهر ممبئی بود که در نیتجه این حمله ۱۶۹ تن جان باخته بودند اما پاکستان هرگونه دست داشتن سعید را در این حمله رد کرده بود.

با این همه، آگاهان می گویند که هر گونه اقدام دونالد ترامپ در برابر پاکستان بدون در نظر گیری نگرانی های اسلام آباد در برابر هندوستان موفقیتی را به همراه نخواهد داشت.