چرا روسیه از محکمه بین‌المللی جزایی خارج می‌شود؟
۱۳۹۵ آبان ۲۸, جمعه
وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که "محکمه بین المللی جزایی نتوانست انتظارات جامعه بین المللی را برآورده کند". این وزارت روند کاری محکمه مذکور را "یکجانبه و ناکارآمد" خواند.
این وزارت افزوده است: «این قابل توجه است که محکمه بین المللی جزایی در ۱۴ سال کارش فقط چهار حکم صادر کرده و بیش از یک میلیارد دالر را مصرف نموده است».
خبر تصمیم روسیه به بازگشتش از عضویت در این محکمه بین المللی دو روز پس از آن نشر شد که این محکمه اعلام کرد که پیگرد اتهام جنایت جنگی را در جریان الحاق شبه جزیره کریمیای اوکراین توسط روسیه که برابر با یک منازعه مسلحانه بین المللی است را آغاز کرده است. براساس گفته های این محکمه، وضعیت در این شبه جزیره به طور واضح به یک اشغال کامل می ماند. در آغاز سال جاری نیز این محکمه تایید کرد که تحقیق در مورد هر جنایتی را در جریان جنگ کوتاه میان روسیه و گرجستان در سال ۲۰۰۸ صورت گرفته باشد، انجام می دهد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت که روسیه این تصمیم را به خاطر "منافع ملی" اتخاذ کرده است. وی همچنان در جریان یک کنفرانس خبری، موضع گیری این محکمه را در قبال قضیه کریمیا تقبیح کرد و گفت: «این فرمول بندی در تضاد کامل با واقعیت است، کاملا و بدون قید و شرط. همچنان در تضاد با موضع ماست و مهمتر از همه در تضاد با نظر شهروندان کریمیا است که در همه پرسی به الحاق کریمیا به فدراسیون روسیه رای دادند».
همزمان وی گفت که تصمیم روسیه برای بازگشت از موضعش برای پیوستن به این محکمه بین المللی، به این موضوع ربطی ندارد: «شما می دانید که روسیه هیچ وقت در هیئت منصفه این محکمه نبوده است. این فقط حرکتی به سوی رسمی کردن بود، چون پیمان را امضا کرده بود، اما هرگز تصویبش نکرده بود».
پایان "دوره توهم"
روز چهارشنبه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه اعلام کرد که کشورش "تصمیم گرفته یکی از اشتراک کنندگان" این محکمه بین المللی نباشد و اضافه کرد وزارت خارجه روسیه، موضع کشورش را در این زمینه به دبیرکل سازمان ملل متحد اعلام کرده است. پوتین گفت که این حکم بلافاصله قابل اجرا می باشد.
میخاییل ایمیلانوف، حقوق دان روسی می گوید که این بزرگترین محکمه بین المللی خودش را در چشم جهانیان بی اعتبار کرده و تصمیمش هیچ تاثیر حقوقی عمده ای بر روسیه نخواهد داشت.
وی افزود که تعهدات اعمال شده در "زمان توهم" در سال های ۱۹۹۰ دیگر گذشته است: «ما در حال آزاد کردن خود از تعهداتی هستیم که در حال محدود کردن حق حاکمیت روسیه اند و غیرمفید می باشند».
خطر برای ولادیمیر پوتین
اما برای اوتو لوخترهانت، رئیس سابق دانشگاه هامبورگ این تصمیم روسیه تعجب آور نیست. وی در مصاحبه با دویچه وله گفت: «این تصمیم گامی در جهتی است که در حال حاضر به نوعی دیگر اعلام شده است». وی سال ۲۰۱۵ را به یاد می آورد که محکمه قانون اساسی روسیه گفته بود احکام محکمه حقوق بشر اروپا در اشتراسبورگ را زمانی می پذیرد که در تناقض با قوانین روسیه نباشند. وی همچنان اضافه کرد که روسیه همواره علیه تصامیم بین المللی موضع می گیرد، موضع گیری که با "افزایش رد" همراه است.
لوخترهانت می گوید که روسیه با مداخله خشونت بار در اوکرایین و الحاق کریمیا به فدراسیون روسیه، براساس مفاد اساسنامه محکمه بین المللی جزایی خودش را مقصر ساخت. به گفته وی این مورد در سال ۲۰۱۰ در اساسنامه این محکمه در روم جرم شناخته شده و از سال ۲۰۱۷ به اجرا در می آید: «به هر حال در اوکرایین اتفاقاتی افتاد که نیاز به یک ارزیابی حقوقی هدفمند به عنوان تحقیق در مورد تجاوز توسط فدراسیون روسیه دارد».
همزمان با این پیتر تایل بورگر، رئیس انستیتوت حافظ صلح و حقوق بشردوستانه به این باور است که تصمیم روسیه برای عقبگرد از پذیرفتن محکمه بین المللی جزایی یک تصمیم سیاسی است و "واقعا اهمیت قانونی" ندارد.
روسیه در سال ۲۰۰۰ اساسنامه محکمه بین المللی جزایی را امضا کرد، اما هرگز توافقنامه عضویت به این سازمان را تصویب نکرد. ایالات متحده امریکا نیز اساسنامه این محکمه را امضا کرده، اما به آن وارد نشده است.
همزمان با این چندین کشور افریقایی نیز در حال بررسی خروج از این محکمه اند، چراکه آنها نیز این محکمه بین المللی را به تضاد با افریقایی ها و حمایت از غربی ها متهم می کنند.
Rsh/Rg/dj/sms (AP, AFP, dpa, Interfax)