نگرانی فعال برنده جایزه نوبل از مواجه شدن با سرنوشت خاشقچی

توکل کرمان، فعال حقوق بشر از یمن که در سال ۲۰۰۱ برنده جایزه صلح نوبل شد، نگران به نظر می رسد. او روز دوشنبه در تویتر نوشت که در رسانه های عربستان سعودی و دیگر کشورها آماج کمپاین گسترده نفرت و تبلیغات منفی قرار گرفته است. او ابراز امیدواری کرده است از اره ای که جسد جمال خاشقچی با آن تکه تکه شده بود، در امان بماند.

جمال خاشقچی خبرنگار منتقد عربستان سعودی در اکتوبر ۲۰۱۸ در قونسلگری عربستان سعودی در استانبول به قتل رسانده شد. عاملان این قتل کارمندان سازمان استخبارات عربستان سعودی بودند.

در واقع هم موجی از کمپاین  های انتقادی علیه خانم کرمان به راه افتاده اند. او در تویت هایی به زبان عربی و انگلیسی با کلماتی چون «تروریست» و حتی «ماده سگی از قطر» مورد فحاشی قرار گرفته است. این بلوا پس از آن به راه افتاد که کرمان در کمیسیون نظارتی فیس بوک گماشته شد. اواسط هفته گذشته فیس بوک نخستین ۲۰ عضو این کمیسیون را معرفی کرد. این غول رسانه های اجتماعی گفته است که این کمیسیون به مثال «محکمه عالی» این شبکه مجازی عمل می کند. اعضای این کمیسیون موظف اند که مطابقت محتوای نشر شده در فیس بوک را با قواعد این شبکه مجازی بررسی کنند. علاوه بر این، این کمیسیون باید در زمینه حفظ آزادی بیان در چهارچوب استندردهای حقوق بشر بین المللی فعالیت کند.

اتهام وارده بر خانم کرمان: نزدیکی به اخوان المسلمین

اندکی بعد از این که عضویت خانم کرمان در این کمیسیون فیس بوک اعلام شد، رسانه های چندین کشور شرق میانه که حکومت های مستبد دارند، واکنش نشان دادند. این رسانه ها اتهام نزدیکی به گروه اخوان المسلمین را به خانم کرمان وارد کرده اند. اخوان المسلمین در مصر به عنوان گروه تروریستی درجه بندی شده است و کشورهای عربستان سعودی و امارات متحده عربی این گروه را رقیب خود برای نفوذ در منطقه می بینند و علیه آن مبارزه می کنند.

روزنامه «گلف نیوز» که در دبی نشر می شود، نوشته است: «کارشناسان افراط گرایی به این باورند که فیس بوک با تعیین کرمان در یک منصب پرنفوذ، وابستگی حمایت ایدیولوژیکی از اخوان المسلمین با فعالیت های افراط گرایانه را درک نکرده است.»

گونتر مایر از مرکز تحقیقات جهان عرب در دانشگاه ماینس آلمان این همه انتقاد از توظیف خانم کرمان در این کمیسیون را نامناسب می داند: «فیس بوک یک فعال حقوق بشر بسیار مشهور و دارنده جایزه صلح نوبل را توظیف کرده است.» او می گوید که کرمان سازمان مهم «خبرنگاران بدون زنجیر» را ایجاد کرده است که برای آزادی بیان و حقوق دموکراتیک به خصوص برای زنان در جهان عرب فعالیت می کند. او تاکید می کند که عضویت این خانم در کمیسیون نظارتی فیس بوک «مطلقاً موجه است.»

برخی منتقدان خانم کرمان عضویت او در حزب «اصلاح» نزدیک به اخوان المسلمین را که دو سال پیش پایان یافت، به عنوان دلیل این اتهام خود مطرح کرده اند. مایر این اتهام را سطحی می بیند و می گوید: «او تا ۲۰۱۸ عضو این حزب بود. در آن زمان ائتلاف زیر رهبری عربستان سعودی و امارات متحده عربی به شدت علیه یمن و مردم آن عمل می کردند. در آن زمان حزب اصلاح در تلاش نزدیکی به عربستان سعودی بود. همین که کرمان عربستان سعودی را شدیداً مورد انتقاد قرار داد، این حزب به عضویت او پایان داد.»

انتقاد از حاکمان کشورهای خلیج

دلیل این که توکل کرمان در نزد بسیاری حاکمان کشورهای عربی غیرمحبوب است انتقادهای او از این حاکمان می باشد. او در سال ۲۰۱۱ در تظاهرات علیه علی عبدالله صالح رئيس جمهور آن زمان یمن شامل بود.

بعدتر کامران به منتقد عربستان سعودی و امارات متحده عربی به دلیل عملیات نظامی شان در یمن تبدیل گردید. روزنامه «العربیته الجدید» که از سوی قطر، رقیب عربستان سعودی تمویل می شود، در سال ۲۰۱۸ به نقل از کرمان نوشت که عربستان سعودی و امارات متحده عربی در پی «اشغال بسیار نفرت انگیز و کسب نفوذ نفرت انگیزتر» در یمن اند.

گونتر مایر توضیح می دهد: «علاوه بر این او (کرمان) ولیعد عربستان سعودی محمد بن سلمان و ولیعهد ابوظبی محمد بن زیاد را مجرم قلمداد کرده که باید در برابر محکمه بین المللی جزایی در دنهاگ قرار بگیرند. این نیز بیانگر دلیل مقاومت این دو حکومت علیه تعیین او [در کمیسیون فیس بوک] است.»

درخواست آنلاین از قاهره

اعتراض به تقرری خانم کرمان در قاهره نیز شدید است. اسلام عباس، وکیل ساکن قاهره، در صفحه دادخواهی اینترنتی (change.org) ابتکاری را راه اندازی کرده است تا فیس بوک وادار به انصراف از تعیین خانم کرمان در این کمیسیون گردد. او خودش در تویتر برای این ابتکار خود کمپاین می کند.

در مصر نیز اتهام نزدیکی به اخوان المسلین بر این خانم وارد می شود. منتقدان اظهارات او بعد از سقوط محمد مرسی از ریاست جمهوری را دلیل می آورند. او در سال ۲۰۱۳ به بی بی سی گفته بود: «اخوان المسلمین و هواداران اش که در برابر حاکمیت نظامیان مقاومت می کنند، انقلاب را با خون خود، مقاومت قاطعانه و اعتقادات خود دوباره به مسیر درست آن سوق خواهند داد.»

 

اما گونتر مایر می گوید که دلیل مخاصمت علیه او در مصر در جای دیگری نهفته است. او می گوید بعد از سقوط محمد مرسی وضعیت حقوق بشر در مصر بسیار وخیم شده است: «هزاران عضو اخوان المسلمین که به صورت عمومی تروریست عنوان می شوند، سال هاست که زندانی اند و برخی از آن ها بدون محاکمه در زندان به سر می برند. کرمان به صورت واضح به دفاع از این زندانیان اقدام کرده است. این توضیح نشان می دهد که چرا او در قاهره زیر انتقاد قرار دارد.»

ابراز حمایت در شبکه های مجازی

مایر می گوید که این همه تبلیغات منفی علیه خانم کرمان در رسانه های عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر مایه تعجب نیست. به گفته او هر سه کشور نامبرده مشهور به این اند که «کنترول گسترده بر رسانه ها» دارند.

در این میان، تعدادی از کاربران رسانه های اجتماعی به حمایت از این برنده جایزه صلح نوبل پرداخته اند.

سمیر النمیری، خبرنگار یمنی و هم وطن توکل کرمان می گوید: «انتقادها علیه توکل کرمان از حلقات آن رژیم هایی صورت می گیرد که با اقدامات و تلاش های شهروندان مخالف اند.» او می گوید که این رژیم ها در جریان بهار عربی حرکت های «ضد انقلاب» را رهبری می کردند و یک هرج و مرج و «جنگ غمبار» را در یمن به بار آورده اند.

 

کریستین کنیپ،‌اسماعیل عظام/ ع. ف./ن.ف