توافق اسلامگرایان و حکومت پاکستان بر سر مسئله "آسیه بی بی"

وقتی که عمران خان در ماه آگست امسال کرسی نخست وزیری را گرفت، انتظار می رفت تا با اسلامگرایان قاطعانه تر برخورد کند؛ به ویژه در روز ۳۱ ماه اکتوبر وقتی که محکمه عالی پاکستان آسیه بی بی را از اتهام کفرگویی تبرئه کرد. در این روز عمران خان به حزب "تحریک لبیک پاکستان" هشدار داد که اقتدار دولت را به چالش نکشند، اما یک روز بعد، نخست وزیر به جای برخورد قاطع با فعالان این حزب رادیکال، به چین سفر کرد. نهایتا حکومت به خواست این حزب تسلیم شد و با آن تبانی کرد.

علاوه بر این، حزب اسلامگرای "تحریک لبیک پاکستان" توانست تا سه روز جاده های شهرهای مهم کشور و مکاتب دولتی و خصوصی را مسدود کند. رهبران این حزب حتا قاضیان محکمه عالی را کافر خواندند و از هواداران خود خواستند تا آنها را به قتل برسانند. "تحریک لبیک پاکستان" حتا از سربازان خواست تا در اردوی پاکستان شورش کنند و جنرال قمر باجوه، رهبر اردو را برکنار نمایند.

بر اساس توافق و تبانی حکومت با "تحریک لبیک پاکستان"، قرار شد تا این حزب تظاهرات در جاده ها را پایان بخشد و در مقابل، حکومت دستگیرشدگان را آزاد کند و اقداماتی را برای جلوگیری از خروج آسیه بی بی از پاکستان روی دست بگیرد. این در حالی است که این زن و خانواده او به طور ممتد تهدید به مرگ می شوند. سیف الملوک، وکیل خانم آسیه بی بی نیز صبح روز شنبه پاکستان را به قصد اروپا ترک کرد و گفت که همسرش زیر تهدید قرار داشت. گزارش های تایید ناشده می گویند که ملوک به بریتانیا رفته است.

پیر اعجاز شاه، سخنگوی حزب "تحریک لبیک پاکستان" به دویچه وله گفت که "حکومت وعده سپرده است تا طی ۱۰۰ روز به توافقنامه عمل کند، در غیر آن هواداران این حزب بار دیگر جاده ها را می گیرند".

"حکم تاریخی"

آسیه بی بی در تابستان سال ۲۰۰۹ هنگامی دستگیر شد که همسایگان او شکایت کردند و گفتند که او سخنان توهین آمیزی درباره محمد، پیامبر مسلمانان به زبان آورده است. یک سال بعد، بی بی بر اساس قانون کفرگویی پاکستان، به مجازات مرگ محکوم شد؛ هرچند که مخالفت شدیدی از سوی گروه های مدافع حقوق بشر در سطح ملی و بین المللی وجود داشت.

مدافعان حقوق بشر و گروه های جامعه مدنی پاکستان از حکم محکمه عالی مبنی بر تبرئه آسیه بی بی استقبال کرده اند. ایوب مالک، تحلیلگر سیاسی در اسلام آباد می گوید: «این یک حکم تاریخی بود که می تواند به رسیدن به توازن مذهبی در پاکستان کمک کند». او در ادامه می گوید که "تبرئه بی بی نشان می دهد که اکثر دوسیه های کفرگویی ساختگی هستند".

فرزانه باری، یک فعال حقوق بشر در اسلام آباد نیز به دویچه وله گفته است: «این یک حکم برجسته است. قاضیان و وکیلان شجاعت زیادی از خود نشان دادند». او در ادامه توضیح داده است: «اما آزمون واقعی کار حکومت حالا شروع می شود، چون آن ها با واکنش شدید افراطیان روبرو می شوند».

تضعیف وجهه دولت

اما "تسلیم شدن" حکومت عمران خان به اسلامگرایان در چنین زمان کوتاهی، لیبرال های پاکستان را سردرگم کرده و ترسانده است. علی چشتی، تحلیلگر امنیتی در کراچی پاکستان می گوید: «وجهه حکومت به سرعت و به شدت تضعیف شد، پس از آن که با "تحریک لبیک پاکستان" توافقنامه امضا کرد. این اقدام بیش از پیش پاکستان را بی ثبات می کند و گروه های زیادتری همانند "تحریک لبیک پاکستان" از دولت باجگیری خواهند کرد».

وقاص احمد گورایا، وبلاگنویس و فعال مقیم هالند که در سال ۲۰۱۷ توسط آژانس های امنیتی پاکستان دستگیر شده بود، به دویچه وله گفته است که دولت به خاطر توافق با اسلامگرایان کاملا "وجهه خود را از دست داده است". گورایا می گوید: «اگر خادم رضوی رهبر "تحریک لبیک پاکستان"، فردا خود را خلیفه اعلام کند و هواداران خود را به جاده ها بیاورد، حکومت پاکستان چطور با آن مقابله خواهد کرد؟» او در ادامه توضیح می دهد: «تمام نهادهای دولتی کوشش کردند تا با معترضان اسلامگرا برخورد نداشته باشند. این تسلیم شدن، اسلامگرایان را قوی تر و منسجم تر می سازد».

آینده بی بی و انزوای بین المللی پاکستان

خالد حامد فاروقی، خبرنگار پاکستانی در بروکسل می گوید هرچند که حکم تبرئه بی بی مورد استقبال اروپایی ها قرار گرفت، با آن هم، توافق حکومت با اسلامگرایان چهره این کشور را خدشه دار کرد.  فاروقی به دویچه وله گفت: «حاکمان پاکستانی باید بدانند که چنین اقداماتی باعث انزوای بیشتر این کشور در عرصه بین المللی می شود. توافق با اسلامگرایان آسیب زیادی زده است». هنوز این سوال باقی است است که آیا حکومت عمران خان نام بی بی را در فهرست ممنوع الخروج ها قرار می دهد و مانع سفر او می گردد؟

زاهد گیشکوری، خبرنگار در اسلام آباد به این باور است که حکومت فقط زمان می خرد و مانع خروج آسیه بی بی از کشور نخواهد شد. او به دویچه وله گفت: «فقط محکمه عالی یا حکومت می تواند نام او را در فهرست ممنوع الخروج ها قرار دهد. من فکر می کنم که عمران خان این کار را نخواهد کرد. همچنان فکر می کنم که محکمه تجدید نظر برگزار نخواهد شد».

چشتی، تحلیلگر پاکستانی می گوید که آینده بی بی نامعلوم است هرچند که "او در یکی از سفارت های دوست منتظر آماده شدن مدارکش است". چشتی هم می گوید که توافق حکومت با اسلامگرایان تاثیری بر سفر آسیه بی بی نخواهد  داشت. او می گوید: «اما این کار زندگی دیگر قربانیان کفرگویی را دشوارتر خواهد کرد». او توضیح می دهد: «حکومت اشتباه کرد و یک بار دیگر به متعصبان تسلیم شد».

کارشناسان می گویند که پاکستان به سوی آشفتگی بیشتر سوق می یابد؛ چرا که مولانا سمیع الحق، "پدر طالبان" نیز روز جمعه از سوی مهاجمان ناشناس به قتل رسید.

شامل شمس / ع. ح.