«ما باختیم، دموکراسی باخت»؛ زنان افغان در ترس به سر می‌برند
۱۴۰۰ مرداد ۲۶, سه‌شنبه
«در خانه هستم. یک قدم بیرون از این خانه حس بیگانه‌گی دارم. ما باختیم، دموکراسی باخت و آزادی بیان باخت.» این احساسات زن جوانی است که تا دو روز قبل در شعبه‌ای در ارگ ریاست جمهوری کار می‌کرد.
زنان و دخترانی که در ۲۰ سال اخیر به دست‌آوردهای اجتماعی و حقوقی زیادی دست یافتند و در بخش‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فعالیت می‌کردند، با تصرف قدرت از سوی طالبان سخت نگران آینده شان اند. اکثر زنان هراس دارند که دوره حاکمیت سخت‌گیرانه طالبان از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ تکرار گردد، دوره‌ای که زنان حق آموزش و کار و حتی اجازه بیرون شدن از خانه بدون محرم شرعی مرد را نداشتند.
بیشتر بخوانید: وضع در مناطق تحت کنترول طالبان چگونه است؟
حالا ذهن بسیاری زنان را این سوال به خود مشغول ساخته است که آینده چه می‌شود؟ حکومت آینده چه رویکردی در برابر حقوق زن خواهد داشت؟ «حکومت اسلامی» که طالبان از آن صحبت می‌کنند، چه جایگاهی برای زنان قایل خواهد بود؟
شماری از زنانی که به شرط فاش نشدن نام شان با دویچه وله صحبت کردند، در گام نخست از اشرف غنی خشمگین اند و می‌گویند که او افغانستان و تمامی دست‌آوردها را دو دسته تحویل طالبان کرده و خودش فرار کرد.
یک زن جوان که سال‌ها در ارگ ریاست جمهوری کار کرده است، در حالی که گلویش را بغض گرفته بود، به دوچه وله گفت: «تمام زحمات ۲۰ ساله ما در ظرف یک هفته دود شد و به هوا رفت. ما در این سال‌ها برای آنچه داشتیم، زحمت کشیدیم. ما برای تصویر زیبایی از زن افغان مبارزه کردیم تا به جهان نشان دهیم که ما می‌توانیم. اما تمام آنچه را که داشتیم و برایمان ارزشمند بود، از دست دادیم.»
بیشتر بخوانید: طالبان با اعلام عفو عمومی از مقام‌های حکومتی خواستند سر کار برگردند
او که در یک شعبه دستگاه ریاست جمهوری اشرف غنی کار می‌کرد، مدعی است که غنی برای دفاع از این همه دست‌آوردها هیچ تلاشی نکرد و منحیث یک «چهره منفور» از این کشور فرار کرد.
بسیاری زنان و فعالان حقوق بشر در پی ترک افغانستان هستند، آن هم در وضعیتی که سفارت‌خانه‌ها اکثراً مسدود و پروازهای ملکی متوقف شده اند. تصویر مردم درمانده در میدان هوایی کابل به عنوان صحنه‌های تراژیک در رسانه‌های اجتماعی به دست می‌شود.
یکی از فعالان حقوق زن در مورد تلاش مردم به فرار از افغانستان می‌گوید: «امیدها از بین رفت و مردم با قلب‌های پر از درد، حیران و سرگردان وارد جاده‌ها و میدان هوایی شدند. شاید مردمان بیشتری از این کشور مهاجر شوند.»
تلاش به مبارزه
طالبان اعلام کرده اند که همه کارمندان حکومت به شمول زنان می‌توانند به کار برگردند. این گروه در این روزها به تکرار گفته اند که دختران نیز می‌توانند با رعایت شرایط و حجاب اسلامی به درس و تحصیل ادامه بدهند.
فریحه ایثار، یکی دیگر از فعالان حقوق زنان در کابل نیز خیلی آشفته و پریشان است. او می‌گوید که اعتمادی به این گروه ندارد. او با انتقاد کنایه آمیز از اشرف غنی و دیگر مقامات فراری می‌گوید: «آنانی که از ما نبودند، در دشوار‌ترین روزها، امروز هم در کنار مردم نیستند. متواری اند. فرار ننگین‌شان با خط درشت در تاریخ نوشته خواهد شد و ما این ننگ تاریخی سپردن دودسته‌ی سرنوشت مردم و یک کشور به دست گروه طالبان را هرگز و هرگز فراموش نخواهیم کرد.»
این فعال حقوق زنان خطاب به همه می‌گوید که مبارزه اصلی حالا آغاز می‌شود و آنچه را که زنان و دختران با دادن قربانی در این کشور به دست آورده اند، به آسانی از آن نخواهند گذشت.
او می‌گوید: «وقتی از نسل امروز افغانستان با مباهات و افتخار صحبت می‌کردیم، از افغانستان امروز، ارزش‌ها و ساختار‌ها، از قانون اساسی، آزادی بیان و رسانه‌ها، خطوط سرخ و سبز، جامعه مدنی، پارلمان و ... به عنوان دست‌آورد یاد می‌کردیم، اکنون زمان آن رسیده است که به خاطر حفظ آن بایستیم و مبارزه نماییم.»
هرچند فعلاً زنان مانند دیگر اقشار جامعه در مورد وضعیت آینده در ابهام به سر می‌برند، اما نشانه‌های اندکی از ایستادگی زنان برای دفاع از حقوق شان دیده می شود.
در دو مین روز تصرف کابل از سوی طالبان، تصاویری در صفحات اجتماعی دست به دست می‌شود که نشان می‌دهد شماری از زنان در گوشه‌ای از شهر کابل برای دادخواهی گرد هم آمده اند.
در این تصاویر آنان با سر دادن شعارهایی خطاب به طالبان می‌گویند که زنان در جامعه حضور دارند و نباید حقوق آن‌ها به مثابه نیم پیکره جامعه سلب شود.
بیشتر بخوانید: رئیس جمهور آلمان: تصاویر صحنه‌های درماندگی در میدان هوایی کابل برای غرب شرم‌آور است
از سوی دیگر تصاویری از مجریان و خبرنگاران زن تلویزیون‌های طلوع و آریانانیوز در رسانه‌های اجتماعی نشر شده که به کار آغاز کرده اند. مسئولان تلویزیون‌های طلوع و آریانا نیوز در صفحات توییتر با نشر تصاویر کارمندان شان گفته اند که نشرات شان را با حضور خبرنگاران و مجریان زن آغاز کرده اند.
اما بسیاری زنان به شمول نمایندگان پارلمان، مقام‌های پیشین، خبرنگاران، و فعالان مدنی و حقوق بشر در جستجوی بیرون شدن از این کشور اند و امید و اعتمادی به آینده ندارند.
یکی از فعالان حقوق زنان از هرات به دویچه وله می‌گوید که با وضع محدودیت‌های اخیر در این ولایت، زنان سخت نگران تکرار سناریوی تلخ دوره طالبان اند: «این روزها مالامال از ترس، نگرانی، شایدها و اگرها و اماها است. با تجربه‌ی تلخ و تاریکی که در گذشته از دوره طالبان داشتیم، همه نگران این هستیم که آن سناریوی تلخ و سیاه دوباره تکرار نشود، به‌ویژه ما خانم‌ها نگران‌تر و هراسان‌تر هستیم. [از دست رفتن] آزادی‌های فردی، حق اشتغال، حق تعلیم و تحصیل عمده ترین نگرانی ما است.»