فرار مردم از مناطق تحت کنترول طالبان در بدخشان

یک باشنده ولسوالی زیباک که به فیض‌آباد، مرکز ولایت بدخشان آمده است، وضعیت مناطق زیر کنترول طالبان را شدیداَ وخیم گزارش می‌دهد. این فعال مدنی که به دلایل امنیتی نخواست نامش را در گزارش ذکر کنیم، گفت: «در ولسوالی وردوج علاوه بر این که عشر و ذکات می‌گیرند، بلکه مردم مجبور ساخته می‌شوند تا مصارف روزانه طالبان را بپردازند. مثلاَ باید برای طالبان نان و مواد خوراکه تهیه کنند.» او افزود: «در صورتی که کسی نتواند مصارف خود و خانواده‌اش را تهیه کند، چگونه می‌تواند ده یا پانزده جنگجوی طالبان را نان بدهد؟»

این باشنده ولایت بدخشان می‌گوید رنجی که مردم از دست طالبان می‌کشند، به این هم خلاصه نمی‌شود: «علاوه بر آن، طالبان از کسانی که به مناطق تحت کنترول دولت سفر می‌کنند، خواستار اطلاعات می‌شوند که وضعیت نیروهای دولتی چگونه است؟ آیا تمویل و تجهیز شده اند یا نه؟»

این وضعیت باعث شده است که شماری از مردم مناطق زیر کنترول طالبان خانه و کاشانه خود را رها کرده و به مناطق امن‌تر و حتی ولایات همجوار آواره شوند. این فعال مدنی گفت که شماری زیادی از باشندگان ولسوالی کران و منجان به پنجشیر رفته اند.

نیک محمد نظری، سخنگوی والی بدخشان به دویچه وله گفت در ولسوالی‌هایی که طالبان حضور داشته باشند، به نفع خود هر کاری می‌کنند. او گفت که مردم از ولسوالی‌های یمگان و وردوج که تحت کنترول طالبان است، به دلیل ظلم و فشار طالبان خانه‌هایشان را ترک کرده و به ولسوالی‌های بهارک و جرم رفته اند.

حضور و کنترول در ۱۲ ولسوالی؟

سخنگوی والی بدخشان گفت که ولسوالی‌های وردوج و یمگان کلاَ زیر کنترول طالبان است و ولسوالی‌های جرم، ارغنجخواه، تگاپ، کران و منجان دچار تهدید کم امنیتی است و نیروهای امنیتی از این ولسوالی‌ها دفاع می‌کنند.

احمد جاوید راغی، منشی شورای ولایتی بدخشان می‌گوید حدود ۴۰ تا ۷۰ درصد خاک ۱۲ ولسوالی این ولایت زیر کنترول طالبان قرار دارند.

راغی انتقاد می‌کند که عملیات گسترده‌ای برای عقب زدن شورشیان در این مناطق انجام نشده است، اما سخنگوی والی می‌گوید وقتی عملیات‌های تصفیوی شروع می‌شود، طالبان از مناطق مسکونی و از خانه‌های مردم استفاده کرده و در آن‌ها سنگر می‌گیرند و به همین دلیل عملیات‌ها به کندی رو به رو می‌شود.

جنگجویان خارجی در بدخشان

نظری، سخنگوی والی گفت که تا ۲۵۰ جنگجوی خارجی به شمول اویغورهای چین، تاجیکستانی‌ها و عرب‌ها در بدخشان حضور دارند و معمولا طالبان داخلی را آموزش می‌دهند.

اما جاوید راغی از شورای ولایتی شمار جنگجویان خارجی در این ولایت را حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ نفر ارزیابی کرد که در مناطق تحت تصرف طالبان حضور دارند. او ادعا کرد که این خارجی‌ها شامل اویغورهای چین و جنگجویانی از کشورهای ازبکستان، قزاقستان، پاکستان و تاجیکستان اند.

به گفته او مخالفین محلی در این ولایت شمارشان به حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ تن می‌رسد: «طالبان با جنگجویان خارجی همکارند و در کل عملیات‌ها در بدخشان را جنگجویان خارجی پلان می‌کنند و در جنگ عملا حضور دارند.»

چرا بدخشان؟

بدخشان در شمال شرق افغانستان موقعیت دارد و با کشورهای پاکستان، چین و تاجیکستان هم مرز است. بدخشان علاوه بر اینکه منابع طبیعی و ثروت غنی زیرزمینی دارد، یک منطقه استراتژیک بوده و برای جنگ‌های چریکی مساعد است. به گفته جاوید راغی، منشی شورای ولایتی بدخشان، این ولایت «برای انجام جنگ‌های استخباراتی، نقاط پیچیده و مهم جنگی دارد. به این اساس طالبان یک مرکزیت جنگی را انتخاب کرده اند.»

سخنگوی والی بدخشان می‌گوید چون این ولایت مرز مشترک با پاکستان دارد و جغرافیای بدخشان بسیار وسیع و پیچیده است، طالبان می‌توانند در اینجا فعالیت‌هایشان را به خوبی انجام دهند. از اینجا می‌توانند سربازگیری کنند و آموزش بدهند و جنگ در ولایت‌های همجوار را رهبری کنند.»

راغی گفت شاید طالبان اهداف درازمدتی از حضور در بدخشان داشته باشند. شاید از این مسیر می‌خواهند به کشورهای همسایه نفوذ کنند و آنها را ناامن بسازند.

 سخنگوی والی بدخشان می گوید جنگجویان خارجی به صورت مخفیانه از کشورهایشان خارج می‌شوند وطبعا جلوگیری از ورود آن‌ها به بدخشان کار مشکلی است.

منبع تجهیز و تمویل شورشیان

طالبان در بیش از یک دهه اخیر برعلاوه پول کوکنار از استخراج غیرقانونی برخی از معادن در افغانستان نفع برده اند. جاوید راغی، عضو شورای ولایتی بدخشان مدعی است که طالبان خودشان معادن را عملاَ استخراج نمی‌کنند، اما در استخراج غیرقانونی سهم دارند و از مردم حق می‌گیرند.

او افزود: «لاجورد بدخشان نرخ اش پایین است، اما باز هم منبع بزرگ عایداتی برای طالبان است. از معدن طلا در راغستان سود می‌برند. مخالفین تمویل و تجهیز می‌شوند. در ولسوالی کوهستان معدن طلا است. در ولسوالی یفتل بالا، معدن لاجورد وجود دارد و در کران و منجان هم عایدات دارند.»

اما سخنگوی والی بدخشان می گوید که معمولا تمویل و تجهیز جنگجویان از کشور همسایه پاکستان صورت می‌گیرد؛ اتهامی که مقام‌های افغان همواره تکرار و پاکستان آن را تکذیب می‌کنند.

سخنگوی والی گفت: «از منابع طبیعی بدخشان ما دو معدن داریم. معدن طلا و لاجورد که فعلا نه از طرف دولت و نه از طرف هیچ گروهی استخراج نمی‌شود و کار استخراج به طور کل متوقف است.»

برخلاف این ادعای سخنگوی والی، فعال مدنی نامبرده گفت: «اکنون طالبان معدن لاجورد را زیر تصرف خود دارند و از آنجا استخراج می‌کنند. در پهلوی این که طالبان در استخراج معادن از مردم ملکی کار می‌گیرند و استثمارشان می‌کنند، شماری نیز به خاطر درآمد به آنجا می‌روند و مزد هم می‌گیرند.»

نگرانی از گسترش داعش در بدخشان

جنگجویان داعش در بخشی هایی از ولایت‌های شرقی ننگرهار و کنر حضور دارند. بدخشان از جنوب با ولایت های کنر، لغمان و کاپیسا و از غرب با ولایت تخار هم مرز است.

جاوید راغی، منشی شورای ولایتی بدخشان می گوید: «بدخشان از مسیر کران و منجان به کنر و نورستان هم مرز است. ما جدا نگران هستیم که اگر علاوه بر طالبان، از مسیر کنر و نورستان داعش به بدخشان نفوذ کند، یک فاجعه کلان در بدخشان اتفاق می‌افتد.»

سخنگوی والی نیز سرایت احتمالی داعش از ولایات همجوار به بدخشان را یک «نگرانی» عنوان کرد.

پ.ع/ ع ف