رای گیری برای انتخاب دومین رئیس جمهور در ازبکستان

رای گیری در این کشور آسیای میانه با اکثریت نفوس مسلمان ساعت ۹:۳۰ به وقت محلی آغاز شد و انتظار می رود تا ساعت سه بعد از چاشت ادامه یابد. رای گیری در ازبکستان همانند گذشته رقابتی نیست.

شوکت میرزایوف که در سال ۲۰۰۳ به عنوان نخست وزیر گماشته شد، پس از مرگ کریموف در سن ۷۸ سالگی در ماه سپتمبر سال روان، به عنوان رئیس جمهور موقت تعیین گردید. حکومت ۲۷ ساله کریموف در سال ۱۹۸۹ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آغاز گردید. کریموف به خاطر نقض حقوق بشر همواره زیر انتقاد شدید نهادهای جهانی قرار داشت.

میرزایوف که از "حزب لیبرال دموکرات" نمایندگی می کند در واقع به سه چالش دیگر برای رسیدن به یک ریاست جمهوری روبرو است. در انتخابات سال ۲۰۱۵، کریموف نیز از نشانی همین حزب وارد کارزار شده بود.

اما تحلیلگران می گویند که دیگر نامزدان چندان منتقد کریموف و رژیم این کشور که با افغانستان هم مرز است، نیستند؛ کشوری که چین، روسیه و امریکا سعی می کنند نفوذ خود را در آن حفظ کنند. کمال الدین ربیموف، تحلیلگر سیاسی ازبک در فرانسه می گوید: «چارچوب انتخابات ازبکستان پس از مرگ کریموف تغییر نکرده است، چون رژیم وقت آن را نداشته است تا به چیزی غیر آن فکر کند».

ربیموف به خبرگزاری فرانسه گفت: «تلاش هایی که برای اطمینان به دیگر نامزدان شده، مبهم است چون ابهت میرزایوف در بین مردم مانند کریموف نیست». او در ادامه توضیح داد: «ازبکستان گام ویژه خود را به سوی دموکراسی دارد. اینجا هیچ چیز شگفت آوری رخ نمی دهد، مانند آنچه در امریکا با آمدن ترامپ رخ داد».

در همین حال، انتظار می رود که یک گروه از ناظران به رهبری "سازمان امنیت و همکاری اروپا" (OSCE) روز دوشنبه به ازبکستان برسند. از آنجایی که میرزایوف ۵۹ ساله مدت طولانی در حکومت کریموف کار کرده است، انتظار نمی رود که او در صورت قدرت گرفتن، دست به تغییرات سیاسی جدی در ازبکستان بزند. اما به هرحال از هنگامی که او به ساختار قدرت وارد شد، میرزایوف حداقل به یک زندانی سیاسی روی خوش نشان داد و اصلاحاتی را در این کشور اقتصادی پیشکش کرد.

اسکات رادنیتس، یک کارشناس منطقوی در دانشگاه واشنگتن می گوید: «بر اساس آنچه تاکنون انجام داده، می توانم بگویم که میرزایوف تلاش می کند تا ساختار سخت سیستم کریموف را نرم بسازد». او به خبرگزاری فرانسه گفت که سیستم "سختگیری سیاسی و اقتصاد نرم" را دنبال می کند. رادنیتس می گوید: «سیستم برای بقای ساختار قدرت کار می کند و اگر رشد اقتصادی کمی ایجاد شود، در سوی دیگر مردم عادی زیر خفقان قرار می گیرند».

در کنار رستم عزیزوف، نخست وزیر کنونی و گلناره کریموفا دختر بزرگ کریموف، میرزایوف به عنوان کسی که ۱۳ سال نخست وزیر بوده، همواره به عنوان جانشین بالقوه کریموف نگریسته می شد.

اما گلناره، زن تجارت پیشه و ستاره پاپ که ۴۴ سال سن دارد، به نظر می رسد که از سال ۲۰۱۴ با مادر و خواهر کوچک خود لولا، به دلیل دشمنی آشکار در حبس خانگی به سر می برد. نه خانم کریموفا و نه دو فرزند او در مراسم خاکسپاری کریموف در سوم سپتمبر سال روان شرکت نکردند.

مشخص نیست که خانم کریموفا در چه وضعیتی در بازداشت خانگی به سر می برد اما پسر بزرگ کریموف در مصاحبه اخیر خود با رسانه "بی. بی. سی" از مقامات ازبکستان خواست تا اطمینان حاصل کنند که خواهر او زنده و سالم است. خانم کریموفا همچنان متهم به فساد مالی چندین ساله است. بازرسان امریکایی و اروپایی می گویند که شرکت مخابراتی "تله کام" میلیاردها دالر رشوت به کریموفا پرداخته است تا توانسته به بازار ملی ازبکستان وارد شود.

در زمان حاکمیت کریموف، ازبکستان غالبا روابط صمیمی و دوستانه با قدرت های خارجی فعال در منطقه داشت اما همزمان کشورهای کوچک همسایه مانند قرغزیستان را تهدید می کرد. این کشور که بزرگترین اردوی منطقه را دارد در سال ۲۰۱۲ یک اتحاد امنیتی را با مسکو تشکیل داد. در سال ۲۰۰۵ ازبکستان یک پایگاه هوایی امریکایی را که برای عملیات در افغانستان از آن استفاده می شد، پس از انتقادات غرب از وضعیت حقوق بشر، تعطیل کرد.

میرزایوف پس از مرگ کریموف به سرعت با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه دیدار کرد و ماه گذشته نیز میزبان رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه بود. ربیموف می گوید: «سیاست عدم اشتراک در اتحاد نظامی و میزبانی پایگاه ها باقی می ماند، اما من فکر می کنم که ازبکستان بیش از پیش در فعالیت های بین المللی اشتراک خواهد کرد. میرزایوف می داند که این کشور در انزوا نمی تواند نجات یابد».

Ah/rsh (AFP)