ترس و تمنا؛ رابطه مصر با کشورهای عربی

نزدیکی میان مصر و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در واقع بیانگر یک آغاز جدید است. با وجود آن که مصر تقریباً همواره روابط خیلی خوب با کشورهای خلیج - به ویژه در زمان حسنی مبارک داشت- اما روابط میان این کشورها زمان های سردی را نیز تجربه کرده است.

در شش سال اخیر و به خصوص اندکی قبل از "بهار عربی"، دو محور سیاسی میان کشورهای عربی شکل گرفت: محور مصر و عربستان سعودی از یک طرف و سوریه و قطر از جانب دیگر. بعد از سقوط حسنی مبارک، در این دو محور تغییر رخ داد؛ چون قطر از جنبش مصر و سوریه حمایت کرد؛ در حالی که عربستان سعودی تا پایان به حمایت از حسنی مبارک ادامه داد.

واقعیت این است که روابط مصر با کشورهای خلیج فارس بر یک محاسبه دقیق به خصوص از سه دید استوار است: رقابت منطقه ای میان مصر و عربستان سعودی، منافع اقتصادی و منافع سیاسی در تمام منطقه خاورمیانه.

اعتماد یا سوء اعتماد متقابل؟

در رابطه با تغییرات و تحولات اخیر، این سوال مطرح می شود که در آینده در روابط میان مصر با کشورهای خلیج چه تغییراتی رونما خواهد شد؟

حزب اخوان المسلمین در مصر با گروه های اخوان المسلمین در دیگر کشورهای عربی و اسلامی همکاری دارد. این گروه ها در هوای به دست گرفتن قدرت سیاسی در کشورشان هستند و این امر کشورهای خلیج به ویژه عربستان سعودی را نسبت به گروه های حزب اخوان المسلمین نامطمئن ساخته است. این درحالی است که وهابی ها که مرکز فعالیت شان در عربستان سعودی است، هیچ حرکت فکری و سیاسی اسلامی دیگر را در کنار خود تحمل نمی کنند.

سوء اعتماد میان کشورهای خلیج و قدرت سیاسی جدید در مصر، روابط میان آن ها را در آغاز به بن بست مواجه ساخت. عبدالخالق عبدالله، پروفیسور و استاد در رشته علوم سیاسی در دانشگاه امارات متحده عربی از دیدگاه کشورهای خلیج فارس دفاع کرده، می گوید: "بعد از سقوط حسنی مبارک، برای رهبران کشورهای خلیج روشن نبود که کدام بدیل سیاسی در مصر به قدرت می رسد. این که این بدیل، یک جنبش اسلامی بود، این کشورها را نامطمئن ساخت. به هر صورت روشن نبود که کدام حرکت سیاسی از حکومت جدید نمایندگی خواهد کرد. به این دلیل، روابط در آغاز دست پاچگی هایی را تجربه نمود".

محمد عبدل قادر، پژوهشگر در مرکز الاهرام برای مطالعات سیاسی و استراتیژی در مورد روابط میان مصر و کشورهای خلیج توضیح می دهد: "چون بعضی از کشورهای خلیج از به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در مصر هراس داشتند، من فکر می کنم که روابط در آغاز تشنجاتی را به همراه داشت و بعد ثبات یافت".

دلایل مصر برای بهبودی روابط با کشورهای خلیج

اخوان المسلمین در مصر وظیفه اساسی خود را در ثبات بخشیدن به وضع اقتصادی مصر می بیند. توانایی های سیاسی این حزب قبل از همه، با رشد و پیشرفت اقتصادی کشور ارزیابی خواهد شد. با در نظرداشت وضعیت بد کنونی اقتصادی، رهبری مصر هیچ علاقه ای ندارد تا رهبران کشورهای خلیج را از خود ناراضی کند.

مصر به حمایت مالی کشورهای خلیج فارس نیازمند است و این کشورها درعوض از اخوان المسلمین می خواهند تا تضمین دهد که انقلاب را به کشورهای عربی صادر نمی کند. محمد عبدل قادر، پژوهشگر در مرکز الاهرام برای مطالعات سیاسی و استراتیژی می گوید: "این اظهارات رییس جمهور مرسی که گفته است مصر هوای آن را ندارد تا انقلاب را در کشورهای عربی صادر کند، برای بعضی از کشورهای خلیج آرامشبخش بود، به خصوص برای امارات متحده عربی و عربستان سعودی".

فواد الواد / مبلغ

ویراستار: عاصف حسینی