تبصره: سه پیشنهاد برای تقویت آزادی مطبوعات

ممنوعیت فعالیت رسانه‌ها، از بین بردن بنیادهای اقتصادی مطبوعات و زندانی کردن خبرنگاران از دیر زمانی به عنوان شاخصه‌های رفتار دولت‌های سرکوبگر شناخته می‌شود که از آن به هدف سرکوب آزادی بیان در کشورهایشان استفاده میکنند.

در این میان خطراتی به میان آمده است که نمی توان به سادگی آنها را تشخیص داد. به خصوص در ساختار اینترنت که مسایل به زودی به صورت گسترده دست به دست می‌شود. برخی‌اشخاص و گروه‌ها و همچنین روبات‌های اینترنتی دروغ را انتشار می دهند و ویدیوهای جعلی و عکس های هدفمند دستکاری شده را گسترش می دهند. اخبار دروغین، کمپاین های منفی در رسانه های اجتماعی، تهمیت بستن و تهدیدها در اینترنت تبدیل به یک مساله عادی روزمره شده است. در اینجا به صورت فزاینده رسانه‌های ارتباطی واقعی دست دارند. به گونه مثال می توان از رسانه روسی (آر تی) یا "روسیه تودی" و متاسفانه الجزیره نام برد. فعالیت‌های ارتباطی آنها دوستانه به نظر می‌رسد، گاهی اوقات خنده دار و زیرکانه است. در دنیای پیچیده امروزی، آنها از این طریق کاربران را به خود جذب می کنند. علاوه بر این، به صورت فزاینده دولت ها در تلاش تبدیل کردن اینترنت آزاد جهانی به یک اینترانت سانسور شده در کشورهای شان هستند. ما این مساله را در ایران، چین، همچنین در روسیه و ترکیه مشاهده می کنیم.

در برابر این همه تنها یک پاسخ وجود دارد: مردم باید یاد بگیرند که دروغ را از حقیقت تمیز بدهند؛ این توانایی رسانه ای باید بخشی جدایی ناپذیر سیستم تدریسی مکاتب باشد و مطالبی که در رسانه ها عرضه می گردد باید برای بزرگسالان جذاب باشد. مطالبی حاوی این نکته که در نهایت نه تنها آزادی مطبوعات در معرض خطر قرار دارد، بلکه بالقوه آزادی ابراز نظر در فضای «خصوصی» بدون ترس و هراس نیز در معرض چنین تهدیدی قرار دارد.

سیاستمداران باید مسئولیت شان را برآورده سازند

سیاستمداران دموکرات از سراسر جهان، از جمله کشورهای اروپایی و همچنین آلمان، تلاش می کنند در تعامل با چین از تاکید روی آزادی بیان و مطبوعات چشمپوشی کنند. مهم نیست که آزادی مطبوعات در این کشور وجود ندارد و رسانه های آزاد خارجی چون دویچه وله در این کشور بلاک شده اند. نمایندگان بخش اقتصاد در تعامل شان با چین بیشتر به تعاملات بزرگ اقتصادی تمرکز می کنند تا حقوق بشر.

در ایران نیز در مورد فرصت های اقتصادی بحث می گردد و نه روی بیش از ۲۰ خبرنگاری که در زندان ها مورد شکنجه سپاه پاسداران قرار دارند. در بنگله دیش و پاکستان، وبلاگ نویسان زمانی که از اسلامگرایی رو به رشد در کشورشان گزارش می دهند، زندگی خود را به خطر می اندازند. پشتیبانی جدی از خارج از کشور نهایت محدود است. جهان از شاهزاده سعودی به دلیل اینکه برای زنان اجازه رفتن به سینما و استدیوم های ورزشی را داده است و حتی حالا زنان اجازه دارند رانندگی کنند، استقبال می کنند. اما از رائف بدوی، وبلاگ نویسی که هنوز در زندان سعودی به سر می برد، دیگر حرفی زده نمی شود.

فهرست چنین مثال ها طولانی است و این یک فهرست غم انگیز است. اما امروز، یک روز خوب است تا سیاستمداران را براساس اقدامات شان در برابر حملات رو به رشد بالای آزادی مطبوعات مورد سنجش قرار بدهیم. آیا سیاستمدران به وضوح برای دیکتاتورها نشان می دهند که ارزش های ما چیست؟ اگر این ارزش ها به طور آشکار نقض شوند، آیا آماده هستند از تجارت و معاملات صرف نظر کنند؟ آیا آنها کمک های توسعه ای شان را با وضعیت حقوق بشر و آزادی مطبوعات در کشورها مرتبط کرده می توانند؟

خبرنگاران، عامل تعیین کننده

آزادی مطبوعات البته تنها از بالا اعطا نمی شود. چارچوب قانونی یک طرف مساله است، رویکرد درونی هر خبرنگار، طرف دیگر مساله است. به ویژه خبرنگاران از کشورهایی با سیستم های رسانه ای لیبرال یا آزاد باید برای آن همکاران شان که در شرایط دشوار کار می کنند، الگو باشند.

برای من خبرنگاری بدان معنی است که همیشه به اعتقادات خود و یا همتایان خود انتقادی نظر اندازیم و همواره پرسش مطرح سازیم. و بله، نباید از این ترس داشت که مورد استقبال طرف های اشتباه قرار بگیریم. به عنوان مثال، من به این بحث که آیا ما (خبرنگاران) با سیاستمداران راستگرای چون حزب "بدیل برای آلمان" صحبت کنیم یا خیر، با بسیار نگرانی نظر می اندازم. اگر ما تمام گروه های سیاسی یا سیاستمداران ناخوشایند یا دیگر چهره های مشهور را که با دیدگاه ما مطابقت ندارند، نادیده بگیرم، ما خلائی را به جا می گذاریم که توسط دیگران پر خواهد شد. با این کار، ما به آزادی مطبوعات، که ما امروز می خواهیم آن را جشن بگیریم، آسیب می رسانیم.

nka, af (Ires Pohl)