بحران کرونا: چرا جهانیان به مرکل نگاه می کنند؟

در آلمان به سیاستمدارانی که فکر نامزد شدن مجدد خود در انتخابات را ندارند، به اصطلاح «مرغابی خسته» خطاب می کنند. این سیاستمداران، تضعیف شده محسوب می شوند و پایان دوره کاری شان نیز روشن است. 

از چند سال به اینسو ناظران سیاسی انگلا مرکل را نیز در همین شمار حساب می کردند و هر بار، پس از کاهش آرای حزب اتحاد دموکرات مسیحی آلمان، طور مثال  در انتخابات سراسری این کشور در سال ۲۰۱۷، حین کنار رفتن مرکل از رهبری این حزب در سال ۲۰۱۸ و امثال این رویدادها، منتقدان بیشتر به پایان کار خانم مرکل توجه داشتند. 

حتی در میان شماری از هم حزبی هایش در مورد کنار رفتن او از صدارت در اواسط سال ۲۰۱۹ صحبت می شد. 

از اسرائیل گرفته تا نیوزیلند، تانزانیا و ارجنتاین

در حال حاضر شهرت و اعتبار مرکل به طور بی نظیری در داخل آلمان و بیشتر از آن در سطح جهان درخشش یافته است. امیشای شتاین، خبرنگار مسایل سیاسی شبکه تلویزیونی رسمی اسرائیل «ک ای ان» در مورد مطرح بودن مرکل در رسانه های اسرائیل گفت: «او را به عنوان یکی از قدرتمندترین شخصیت های سطح رهبری در سرتاسر جهان می بینند.»

به گفته او مردم اسرائیل خیلی به آلمان توجه دارند، و اکنون حین بحران کرونا، همین توجه گسترده اسرائیلی ها به مرکل به عنوان یک رهبر سیاسی سمت و سو یافته است. رهبری که به گفته اشتاین «برای مردم وضعیت را به وضاحت توضیح می دهد و این فضا را به روشنی به مردم تفهیم می نماید.» 

 اما آیا این ارزیابی خبرنگاران اسرائیلی، مشابه به تبصره ها و ارزیابی های سیاسی در سرتاسر جهان و همچنان بحث های شبکه های اجتماعی است؟ در همین ماه مارچ سال روان روزنامه «نیوزیلند هیرالد»با عنوان درشتی نوشت: «رهبری آلمان حتی با وجود تضعیف روز تا روز قدرت اش، حین این بحران می درخشد.»

در این روزنامه مرکل و آلمان در قطار «فاتحان» محسوب شده و در استراتژی یا راهبرد مبارزه با پاندمی کرونا به عنوان «الگو» به شمار رفته اند. 

به همین گونه از تانزانیا نیز فلیبرت جاناتان کاینشامبی یک تن از خبرنگاران این کشور در تویترش نوشته است که رئیس حکومت آلمان «در عصر کرونا نبض زمان را شناخته است».

در روزنامه «کلارین» که یکی از روزنامه های خیلی پرطرفدار و معتبر امریکای لاتین است، در وسط هفته گذشته تبصره ای از ریکاردو روا منتشر شد که در آن در مورد سیاست خانم مرکل آمده است: «دکتور فزیک ۶۵ ساله، دختر یک اسقف پروتستانت که مادرش معلم زبان لاتین بود، در آلمان شرقی بزرگ شده است و زنی که توانست در ۱۵ سال اخیر یک کشور قدرتمند جهان را رهبری کند و اما رفتارش مثل یک انسان عادی است»، حتی در زمان کرونا. در ادامه این تبصره آمده است که مرکل از جمله نادر سیاستمداران جهان است که در تلاش «نجات» خود نیست بلکه «رهبری» می کند. به گفته نویسنده این تبصره، «مرکل بر مبنای سختگیرانه علمی بحث می کند، آرامش را انتقال می دهد و تشنج را رفع می کند.»

این مبصر در کنار برشمردن دیگر خصوصیات مرکل مانند اقدام های مشخص و هماهنگ سازی گام های سیاسی، برای توصیف «متانت و قاطعیت» رهبری او «که تلاش می کند مشکلات را حل کند، اما در پی استفاده سیاسی از این مشکلات نیست»، به زبان اسپانیایی ترکیب «مرکلینا» را ایجاد کرده است.

«حساس غیرمعمول»

تحسین و تمجیدی که از مرکل صورت می گیرد، نه ناشی از مبارزه سیاسی است که در این پانزده سال مردم از آن خسته شده اند، بلکه بیش از همه ناشی از رهبری مرکل حین بحران است؛ تحسین شیوه کاری ای که در حال حاضر در سطح رهبران جهان، به شمول ایالات متحده و بریتانیا نیز خیلی به ندرت دیده می شود.

اگر کسی نشرات اخیر «د اتلانتیک»، «فاربیس» و یا «نیویارک تایمز» را خوانده باشد، به نکات تمجید آمیزی در مورد مرکل بر می خورد که در واقعیت امر تحت چنین لفافه هایی ترامپ مورد انتقاد قرار می گیرد.

در یک گزارش مفصل «اتلانتیک» آمده است: «صدراعظم آلمان، از هفته ها به اینسو با استفاده از عقلانیت مختص به کاراکتر خودش و با حساسیت غیرمعمول به این معضل می پردازد.»

از لندن نیز، به گفته خبرنگاران، تقریباً در هر نشست مطبوعاتی حکومت بریتانیا مورد پرسش قرار می گیرد که چرا با الگوگیری از آلمان عمل نمی کند؟ این درحالیست که در آلمان بیش از همه به زمان بعد از مرکل فکر می شود.

مرکل درست ۲۰ سال قبل رهبری حزب دموکرات مسیحی آلمان را به عهده گرفت، زمانی که دیگر کمتر کسی آن را به خاطر دارد. اما اکنون حین بحران کرونا در یک نظرسنجی که توسط شبکه تلویزیون «ا آر دی» صورت گرفته است، مرکل بلندترین میزان رضایت مردم را نسبت به خودش کسب کرده است، آنچه که از سال ۲۰۱۷ تا اکنون نظیر ندارد. این رضایت بیشتر از همه ناشی از حضور مداوم رسانه ای خانم مرکل به ویژه در صفحات تلویزیون های این کشور حین مدیریت بحران کرونا می باشد.

مرکل بدون ماسک

در تمام هفته های اخیر که آلمان درگیر معضل کرونا است، مرکل هیچگاهی با پوشیدن ماسک در برابر رسانه ها و مجامع عامه ظاهر نشده است. مرکل در نهایت، خود شخص مرکل است و شاید هم هیچگاهی مثل حالا در عرصه سیاست به عنوان دانشمند علوم طبیعی فعالیت نداشته است. او در بحران کرونا همواره شواهد و پنداشت ها را بر پایه علمی بررسی می کند و با این کارش در جلو قرار دارد، چیزی که در دیگر موارد برای آلمانی ها خسته کن است.

این درحالیست که به تاریخ اول ماه جولای، خانم مرکل برای شش ماه دیگر مسؤلیت یکی از پُست های دیگر را در اتحادیه اروپا نیز به عهده می گیرد، یعنی ریاست شورای این اتحادیه را. یک سال قبل کم نبودند شمار سیاستمداران اتحاد احزاب سوسیال و دموکرات مسیحی آلمان که فکر می کردند مرکل تا فرا رسیدن زمان ریاست این شورا در قدرت نخواهد بود. اکنون به گمان غالب هیچ کسی مخالفت نخواهد داشت که خانم مرکل حین ریاست شورای اتحادیه اروپا، همچنان در پُست صدارت آلمان فدرال باقی بماند.

و بعد از آن؟

اما با وصف همه و با وجود تمام این هیجان ها، شمار زیادی به فکر زمان بعد از مرکل اند. طور مثال، در بحث کرونا در آلمان که در یکی از شماره های اخیر روزنامه «ساندی تایمز» منتشر شده است، بحث مرکل مطرح نیست. در این روزنامه تصویر مشترکی از مرکل و مارکوس زودر، نخست وزیر ایالت بایرن منتشر شده است و در زیر نویس آن در مورد زودر نوشته شده است: «قیصر کرونا که با سرعت عمل برای احزار کرسی صدارتِ پس از مرکل در تلاش است.»

همچنان امیشای اشتاین از اسرائیل نیز وقتی از توانمندی های مرکل سخن می گوید، از او به عنوان رهبر و انسانی سخن می گوید که قادر است وضعیت را شفاف و روشن توضیح بدهد. او می گوید که بعد از او آنچه در سطح بین المللی مورد توجه همه قرار دارد، این است که چه کسی جانشین وی خواهد شد.

این سوال مدتی همچنان لاجواب باقی می ماند.

کرستوف اشترک/ ن. ف.