باد بهار عربی در عربستان سعودی هم می وزد

توماس بیرینگر هنوز هم آغاز انقلاب یاسمنی در تونس و واکنش کشورهای منطقه خلیج به آن را کاملاً به یاد دارد. بیرنگر که ریاست برنامه منطقه یی کشورهای خلیج در موسسه کونراد ادناور را - که مرکز آن در ابوظبی است - به عهده دارد، می دید که بسیاری مردم در امارات متحده عربی حوادث تونس را چنان می پنداشتند که گویا در یک کشور بسیار دور اتفاق می افتد.

پس از آن اعتراضات توده یی در مصر به راه افتاد و ترس حکومتگران هنگامی افزایش یافت که حسنی مبارک از مقامش برکنار شد. "با درنظرداشت اینکه مردم در مصر به طور ناگهانی و یکدست، چنانکه سابقه نداشت، علیه فرمانروایی قیام کردند که درسالهای 80 عمرش بود و 50 سال در قدرت قرار داشت، این کشور حکم جرقه آغازین را یافت".

به نظر بیرینگر، فرمانروایان خودکامه در منطقه خلیج در آن وقت حوادث مصر را محصول دسیسه قدرتهای نامرئی و بیگانگان می پنداشتند و تا امروز در موقعیتی نیستند تا نگرانی های نسل جوان کشورهایشان را دریابند.

مبارزه علیه بیکاری جوانان

علیرغم این، اصلاحات به راه افتاد. به ویژه درعربستان سعودی جهت پایین آوردن میزان بیکاری جوانان، طرح "سعودی سازی" اقتصاد روی دست گرفته شد. این برای آن بود که از مدتها پیش بدینسو انتقادات شدید داخلی علیه شمار بسیار بلند کارگران خارجی درعربستان سعودی وجود داشت. اندریاس هرگن روتهر، نماینده اقتصاد آلمان برای عربستان سعودی که مرکز آن در شهر ریاض می باشد، توضیح می دهد که این "سعودی سازی" چه نوع کارکردی دارد:

"عربستان سعودی 28 میلیون جمعیت دارد که ازاین جمله 7 میلیون آن خارجیها هستند ونسبتاً یک رقم بلند بیکاری جوانان در این کشور وجود دارد که بنابر گزارش سازمان بین المللی کار، در حال حاضر 31 درصد می باشد. این "سعودی سازی" شرایطی را مطرح می سازد تا تصدیها ارقام را در نظر گیرند. در بخش کارهای ساختمانی 5 درصد سعودی، در بخش تولیدات و مونتاژ 15 درصد، دربخش خدمات 30 درصد و دربانکها و بیمه حتا تا 50 درصد سعودی ها حضور دارند".

برای تصدی ها و شرکت هایی که درعربستان سعودی کارمی کنند، این کار وظیفه ساده ای نیست. بسیاری شرکت های خارجی در پی این اقدامات از این شکایت دارند که غالباً عرب های جوانان کار زیاد را برای سعودی ها شایسته نمی دانند.

در کشورهای خلیج به استثنای بحرین کدام مشکل اجتماعی قابل ذکری وجود ندارد. توماس بیرینگر، رییس بخش منطقه یی کشورهای خلیج در موسسه کونراد ادناور بر این نظر است که "اکنون ما در کشورهای خلیج نیز خود آگاهی جدید نسل جوان را می بینیم که می خواهند معضلات شان را بیان دارند".

برای بیرینگر، به دلیل جمعیت بیشتر درعربستان سعودی، مقام سلطنت نمی تواند به اصلاحات بی اعتنایی کند. او می گوید: "هرگاه بخواهند که این کشور را به صورت پایداری با ثبات گردانند، اصلاحات ضروری می باشد. هرگاه این اصلاحات صورت نگیرند و یا اینکه به سرعت به راه نیفتند، در آن صورت ثبات این کشور واقعاً با خطر مواجه می گردد".

بیرینگر علاوه می کند که درعربستان سعودی بخش اعظم مردم نهایت محافظه کارند، ازینرو عاقلانه آن خواهد بود که شاه عربستان سعودی محتاطانه رفتار کند. با این هم فشارهای سیاسی داخلی از جانب ناراضیان در عربستان سعودی که با رونق بازار فروش نفت نادیده گرفته شده بود، به چشم می آیند و دیگر به نظرمی رسد که اصلاحات سرعت می طلبد و تا ابد فرصت برای اصلاحات باقی نمی ماند.

تلاش برای ارتقای تعلیم و تربیت

تنها به دلیل افزایش جمعیت، عربستان سعودی باید آنچه را در حیطه امکان دارد به خرج دهد تا جمعیت جوانانی را که کارآموزی خوبی ندیده اند، آموزش دهد و سطح تعلیم و تربیت را بهبود بخشد. این مطلب را اندریاس هرگن روتهر، نماینده اقتصادی آلمان برای عربستان سعودی می گوید. "26 درصد بودجه دولتی در بخش تعلیم و تربیت خرج می شود که این قریب 40 میلیارد دالر امریکایی می شود". پول در عربستان سعودی تقریباً نقشی ندارد. اما هنگامی که موضوع مشارکت در قدرت در میان باشد، درعربستان سعودی زودتر از سایر مناطق شبه جزیره توقف به عمل می آید. کسی نمی داند که پس از پادشاه بیمار عربستان سعودی چه اتفاقی خواهد افتاد، آیا کسی از جانبداران اصلاحات روی کار می آید و یا شخصی از جناح محافظه کاران تندرو. توماس بیرنگر می گوید: "با وضع صحی پادشاه عربستان سعودی همچون یک راز دولتی برخورد می شود. در رسانه ها همیشه دیده می شود که بعد از اقامت به دلیل بیماری در خارج دوباره برگشته است. او خودش هیچگاه در مجامع ظاهر نمی شود".

سال گذشته ملک عبدالله به طور غیر مترقبه ای از مراکش هنگامی برگشت که بهار کشورهای عربی پیوسته در حال گسترش بود. در آن وقت در خورجین پادشاه به صورت نمادین پول وجود داشت تا برای رعایایش بخشش کند. اما باد بهار عرب در عربستان سعودی هم می وزد. با این وضع، بسیاری از ناظران به این شک دارند که صِرف پول بتواند ثبات را در آینده عربستان سعودی تضمین کند. این برای آن است که جوانان در کشورهای خلیج انکشافات اوضاع را در کشورهای همسایه عربی به دقت دنبال می کنند. علاوه بر این، هر سال میلیون ها نفر از زایران حج، افکار بهار عربی را با خود به این دارالسلطنه وهابی می آوردند.

توماس کوهلمان / رسول رحیم
ویراستار: عاصف حسینی