«ایران، بخشی از مشکل و راه حل در سوریه»

ایالات متحده امریکا و روسیه از چندین ماه به این سو رهبری آمادگی ها برای کنفرانس صلح سوریه را به پیش می برند. تاریخ برگزاری این کنفرانس همواره به تعویق افتاده است زیرا یا حکومت سوریه و یا شورشیان با این، یا با آن پیش شرط های مطرح شده موافق نبوده و تهدید می کردند که در آن شرکت نمی کنند.

حالا قرار است به تاریخ 22 ماه جاری میلادی این کنفرانس در شهر مونتروی سویس برگزار شود. هدف اصلی این کنفرانس پایان دادن به جنگ داخلی سوریه است که تا حالا بیش از 120 هزار کشته به جا گذاشته است. در فهرست اشتراک کنندگان این کنفرانس که از سوی الاخضر ابراهیمی، فرستاده ویژه ملل متحد برای سوریه، ارائه شده است، هیچ هیئتی از تهران دیده نمی شود. زیرا بسیاری کشورها مخالف حضور ایران در این کنفرانس اند.

تجهیزات و افراد ایرانی در جنگ سوریه

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران یکی از نقش پردازان اصلی در جنگ میان رییس جمهور بشار اسد و شورشیان است. گونتر مایر، رییس مرکز مطالعات جهان عرب در دانشگاه ماینز آلمان، از نقش کلیدی ایران در جنگ داخلی سوریه صحبت می کند. او به دویچه وله می گوید: «بدون حمایت های ایران، بشار اسد شانس این را نداشت که برای مدت طولانی در قدرت بماند».

دلیل حمایت ایران از سوریه مشارکت استراتژیک میان دو کشور است. دو کشور در سال 2006 یک پیمان کمک های دوجانبه نظامی امضا کردند و از آن به بعد همدیگر را در بحران ها کمک کرده اند. به گفته رییس مرکز مطالعات جهان عرب در دانشگاه ماینز، ایران «از همه منابع استفاده می کند تا بشار اسد را در قدرت نگهدارد».

براساس معلومات سازمان های استخباراتی ایالات متحده امریکا، ایران از طریق هوایی به سربازان اسد سلاح می فرستد. گونتر مایر می گوید هنوز واضح نیست که آیا سربازان ایرانی در سوریه می جنگند یا نه، اما چنین پنداشته می شود که حکومت تهران سربازان ویژه "سپاه پاسداران انقلاب اسلامی" را به سوریه فرستاده است تا سربازان بشار اسد را در جنگ علیه شورشیان آموزش بدهند. برعلاوه شواهدی وجود دارد که ایران آن سربازان عراقی را آموزش می دهد که در کنار بشار اسد علیه شورشیان سوریه می جنگند.

ایران «بخشی از راه حل است»

فولکر پیردیس، کارشناس مسایل خاور میانه و رییس بنیاد علم و سیاست در آلمان می گوید: «ایران بخشی از مشکل در سوریه است و نفوذ آشکاری بر حکومت دمشق دارد». او می گوید که به همین دلیل مهم است تا هیئتی از ایران در کنفرانس صلح سوریه اشتراک داشته باشد. فولکر می گوید: «وقتی آدم بخواهد کسی را که بخشی از مشکل است به بخشی از راه حل تبدیل کند، باید او را با خود داشته باشد. شرکت ایران برای موفقیت چنین کنفرانسی مهم است».

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در تهران گفت: «حکومت ایران نیز به قضیه چنین می بیند که خودش میانجیگری در جنگ سوریه را پیشنهاد کرده است. اگر همه جوانب علاقمند یک راه حل واقع بینانه باشند، باید ایران در این کنفرانس اشتراک کند».

حکومت سوریه نیز خواستار اشتراک ایران در کنفرانس طرح ریزی شده شده است. به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سنا)، ولید المعلم وزیر خارجه این کشور گفته است که سهم ندادن به ایران در این کنفرانس غیرمنطقی است.

مخالفت عربستان سعودی با اشتراک ایران در کنفرانس

پیش از همه کشور عربستان سعودی مخالف اشتراک ایران در کنفرانس صلح سوریه اند. فولکر پیردیس می گوید: «عربستان سعودی کاملاً مصمم است که اسد را سرنگون کند». گونتر مایر نیز می گوید که به همین دلیل عربستان سعودی بزرگ ترین حامی اپوزیسیون سوریه است.

عربستان سعودی مانند ایران در منازعه سوریه در تلاش تقویت مواضع خود در خاور میانه است. تا حالا چنین به نظر می رسد که عربستان سعودی به عنوان بزرگ ترین قدرت سنی مذهب در منطقه و ایران به عنوان قدرت منطقه یی شیعی جنگ نیابتی را در سوریه به پیش می برند.

امریکا کوتاه می آید؟

ایالات متحده امریکا نیز مخالف حضور ایران در کنفرانس صلح سوریه است. فولکر پیردیس احتمال می دهد که ایالات متحده امریکا در اصول مخالف اشتراک ایران در این کنفرانس نباشد، بلکه هنوز زمینه ای برای گفتگو در این رابطه وجود دارد.

این احتمال با توجه به این مساله قوت می گیرد که حسن روحانی، رییس جمهور ایران بعد از سه دهه روابط کشورش را با ایالات متحده امریکا بهبود بخشیده است. گونتر مایر می گوید بارک اوباما «از تمام قدرت خود برای پیدا کردن یک راه حل صلح آمیز» استفاده خواهد کرد.

حمایت ملل متحد از شرکت ایران

ایران در گفتگوها بر سر اشتراک در کنفرانس صلح سوریه واسطه های قدرتمندی دارد. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد شخصاً از اشتراک ایران حمایت می کند: «ایران می تواند نقش مهمی بازی کند، این کشور یک قدرت مهم منطقه یی است». به گفته بان کی مون، به همین دلیل اشتراک ایران در این کنفرانس «منطقی، واقع بینانه و عمل گرایانه است».

هر دو کارشناس مسایل خاور میانه، گونتر مایر و فولکر پیردیس، به این باورند که با وجود همه اختلاف ها میان ایران و کشورهای شرکت کننده کنفرانس، این علاقمندی مشترک رو به افزایش است که گروه های افراطی اسلامی در سوریه نباید تقویت گردند. از این لحاظ، کشورهای ایران، عربستان سعودی، ایالات متحده امریکا، روسیه و همچنان اروپا حریف مشترک دارند. این مساله می تواند شانس ایران به اشتراک در کنفرانس صلح سوریه را افزایش دهد.