افزایش اهمیت و نقش دویچه وله در ۶۵ سالگی تاسیس آن

۶۵ سال پیش دویچه وله آغاز به نشرات کرد. در آن زمان جنگ سرد دنیا را به دو قطب شرق و غرب تقسیم کرده بود. امروز بسیاری از چالش های آن دوره دوباره مطرح هستند. بیایید نگاهی به گذشته بیاندازیم و آینده را نیز فراموش نکنیم. 

«شنوندگان محترم و عزیز در کشورهای دور...» نخستین برنامه دویچه وله با سخنرانی تئودور هویس، رئیس جمهور آلمان فدرال با این واژه ها به تاریخ ۳ ماه می سال ۱۹۵۳ نشر شد.

در سرآغاز شروع برنامه گفته شد که هدف از تاسیس دویچه وله این است که «شنوندگان در خارج تصویری سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از آلمان داشته باشند». مسئولان دویچه وله که به عنوان یک فرستنده امواج کوتاه رادیویی در شهر کولن آلمان آغاز به نشرات کرد، برای رسیدن به این هدف کارشان را آغاز کردند و نخست با برنامه هایی که فقط به زبان آلمانی نشر می شد، به شنوندگان زیادی در بسیاری از نقاط جهان دست یافتند. از سال ۱۹۵۴ نخستین برنامه ها به زبان های خارجی در دویچه وله نشر شد. در سال ۱۹۹۲ تلویزیون دویچه وله آغاز به کار کرد و مدت زیادی طول نکشید که برنامه های آنلاین نیز به آن اضافه شد. 

پیتر لیمبورگ، رئیس عمومی دویچه وله گفت: «البته کار ما در زمان نشر برنامه رادیویی با امواج کوتاه آسان تر بود و دویچه وله می توانست به هر گوشه ای از جهان دست پیدا کند».

به گفته رئیس عمومی دویچه وله، امروز جلب نظر مخاطبان برای شنیدن یا دیدن برنامه های دویچه وله دشوارتر شده است، اما «همزمان ما از طریق انترنت، شبکه های اجتماعی و شرکای مان این شانس را داریم که در مقایسه با گذشته به شمار بیشتری از مخاطبان دست یابیم».

لیمبورگ در ادامه افزود : «ما مانند همیشه ترکیبی از اخبار و تحلیل و پس‌منظر عرضه می کنیم که البته نحوه ارائه آن مدرن تر و بیشتر مطابق علایق گروه های مورد نظر است که اغلب بسیار جوان هستند». لیمبورگ چهارونیم سال است که ریاست دویچه وله را برعهده دارد و می خواهد اهمیت بین المللی این رسانه را تقویت کند.

روز سه شنبه این هفته دویچه وله به مناسبت شصت و پنجمین سالگرد تاسیس‌اش برنامه‌ای را در پارلمان فدرال آلمان (بوندستاگ) برپا می‌کند که در آن مونیکا گوترس وزیر فرهنگ و تعداد زیادی از نمایندگان از فراکسیون‌های مختلف اشتراک می‌کنند. مهمان ویژه این برنامه خانم انگلا مرکل صدراعظم آلمان است که در این جلسه سخنرانی نیز می‌کند. خانم مرکل همچنین از پروژه‌های کنونی دویچه وله آگاهی می‌یابد، مثلا در یک انیمیشن ویدیویی به زبان روسی مشاهده می‌کند که چگونه می‌توان اخبار جعلی را تشخیص داد. و وزیر فرهنگ بعداَ در بحث‌ها روی آزادی بیان و مطبوعات صحبت می‌کند. 

نقش دویچه وله در عصر جنگ سیستم ها

دویچه وله به چهار زبان برنامه تلویزیونی نشر می کند. افزون بر این مخاطبان می توانند در میان برنامه های شنیداری و اخبار آنلاین به ۳۰ زبان و فعالیت های متنوع در شبکه های اجتماعی، برنامه های مناسب و مورد علاقه شان را انتخاب کنند. برای دستیابی به مخاطبان نقش تیلفون های هوشمند پیوسته برجسته تر می شود. آنهایی که در گذشته شنونده برنامه ها بودند، حالا دنبال کنندگان (فالورهای) برنامه های ما اند.

در آلمان شمار اندکی می دانند که اکادمی دویچه وله، سازمان پیشتاز در بخش آموزش و تکامل رسانه های بین المللی از سال ۱۹۶۵ هزاران نیروی متخصص را در رشته خبرنگاری آموزش داده است. این گونه است که وزیران آلمان فدرال برخی اوقات در خارج از کشور با شخصیت های بلندپایه ای روبرو می شوند که از نقش دویچه وله صحبت می کنند و یا در اکادمی آن آموزش دیده اند. 

در آستانه شصت و پنجمین سالگرد تاسیس دویچه وله، وضعیت از برخی جهات به وضعیت دشوار سیاسی زمان تاسیس این فرستنده شباهت دارد. دوباره صحبت از جنگ سرد است و آزادی عقیده و بیان در سرتاسر جهان به خطر افتاده است.

پتر لیمبورگ، رئیس عمومی دویچه وله گفت: «زمانه دشوارتر شده است و به این ترتیب کار ما نیز بیشتر شده است، ما باید (مردم را) آگاه سازیم، پُلی باشیم میان مردم و بر اهمیت حفظ ارزش ها در جامعه تاکید کنیم». او ادامه داد: «ما به این وضعیت عنوان «جنگ سرد» بدهیم یا آن را نظام چند قطبی جهانی بنامیم، به هر حال چالش های ناشی از پروپاگاندا، اخبار جعلی، مهاجرت، تغییرات اقلیمی و ترور در حال افزایش است». 

لیمبورگ در مورد مسدود و یا فلتر کردن کردن بخشی از برنامه های دویچه وله در کشورهایی مانند چین یا ایران گفت: «این گونه اقدامات ما را نگران می کند، اما همزمان نشان می دهد که کار ما بسیار مهم است». به گفته او، امروز جنگ سیستم ها و ایدیولوژی ها در رقابت سازمان های رسانه ای بین المللی نیز انعکاس پیدا می کند.

«تبادل نظر از طریق فرهنگ ها، مذاهب و سنت ها»

در بیانیه ماموریت دویچه وله آمده است: «کارمندان زن و مرد این سازمان کلید موفقیت دویچه وله هستند».  حدود ۳۴۰۰ تن از ۶۰ ملیت مختلف در دو شهر بُن و برلین برای دویچه وله به کار مشغول هستند. دویچه وله از نظر عرضه این تعداد بی شمار از برنامه های چند فرهنگی در آلمان بی رقیب است. شمار خبرنگاران این فرستنده در افریقا، آسیا و امریکای لاتین رو به افزایش است.

لیمبورگ، رئیس این سازمان گفت: «این تنوع (فرهنگی و زبانی) یک گنج و نقطه قوت دویچه وله است». او ادامه داد: «ما از یکدیگر یاد می گیریم و می بینیم که از طریق تبادل نظر از طریق فرهنگ ها، مذاهب و سنت ها چگونه چیزهای خوب و جدید ایجاد می شود. تمام اقدامات ما براساس قانون اساسی آزادیخواهانه مان انجام می شود. این که من با این همه همکاران متفاوت و الهام بخش کار می کنم، برایم بسیار مسرت بخش است».

او در ادامه گفت: «دویچه وله یک سازمان رسانه یی است که کارمندان اش انعطاف پذیر و آماده آزمایش و تجربه اند.» 

قهوه در زیر درخت هاگنیا

درست است که مردم در آلمان شخصیت های سرشناس دویچه وله را نمی شناسند، اما در «بیرون» از این کشور وضعیت فرق می کند.  ساندرا پترسمن، خبرنگار آلمانی با تجربه درازمدت در مناطق بحران زده، در این زمینه تجربه جالبی در اریتریا داشته است. او در سال ۲۰۰۰ به حیث کارآموز برای دویچه وله با داکتران یک سازمان امدادگر در شاخ افریقا همراه شده بود.

پترسمن می گوید: «ما دیروقت شام از یک قریه کوچک عبور می کردیم که در آن یک گروه ۱۰ یا ۱۲ نفره زیر یک درخت باشکوه هانگیا به دور یک رادیوی باتری دار جمع شده بودند».

خانم پترسمن متوجه شد که آن ها به برنامه های دویچه وله گوش می دهند. او شرح می دهد: «من نمی توانستم این برنامه را که به زبان امهری نشر می شد بفهمم، اما هنگامی که به شنوندگانی که دور رادیو جمع شده بودند، فهماندم که خبرنگار دویچه وله هستم، آن ها فورا مرا به مراسم سنتی نوشیدن قهوه دعوت کردند». 

او می گوید که چنین تجربیاتی را بعدها باربار در افغانستان نیز داشته است و آن هم «در قریه های  بسیار دوردست، جایی که مردم بدون تلویزیون زندگی می کنند و تشنه اطلاعات جدید هستند». از این رو، خانم پترسمن به خاطر این که دویچه وله بیشتر برنامه های رادیویی اش را قطع کرده است، ابراز تاسف می کند.

موضوعات خطیر و ناگوار

امروز هم اگر کسی به عنوان گزارشگر دویچه وله در یکی از کمپ های آوارگان در اردن یا ترکیه با میکروفون دویچه وله در راه باشد، فورا شناخته می شود.

و زمانی که جعفر عبدالکریم، مشهورترین شخصیت برنامه تلویزیونی عربی، در بیروت، عمان یا قاهره در راه است، جوانان او را فورا می شناسند و سر صحبت را با او باز می کنند. برنامه جعفر عبدالکریم به نام «شباب تاک» «Shabab Talk» به موضوعاتی می پردازد که فرستنده های ملی کشورهای عربی از مطرح کردن آن خودداری می کنند. او در میان جوانان عرب میلیون ها مخاطب دارد.

بخش آنلاین دویچه وله نیز در کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و یا چین طرفداران زیادی دارد. گزارش های این بخش راجع به آزادی عقیده، حقوق زنان، فساد و ضرورت آموزش مخاطبان زیادی را در این گونه کشورها به سوی خود جلب می کند. و در زمانی که سیاستمدارانی مانند ترامپ و پوتین بر جهان حکم می رانند، برخی اوقات مضمون هایی راجع به خط مشی سیاسی حکومت آلمان فدرال تحت رهبری انگلا مرکل نیز طرفداران زیادی در این گونه کشورها دارد.

دویچه وله «نوآور و متعهد به ارزش ها»

در حالی که در گذشته بر سر دویچه وله مجادله های سیاسی وجود داشت، حالا سیاستمداران آلمانی در عصر بی ثباتی جهانی قدر این فرستنده را می دانند. چندی پیش فعالیت های دویچه وله موضوع بحث پارلمان آلمان فدرال بود. از آنجایی که در سال ۱۹۶۰ «قانون دویچه وله» بقای این فرستنده را تضمین می کند، دیدگاه پارلمان راجع به این سازمان رسانه ای مهم است.

طی این بحث، مارتین رابانوس، سیاستمدار حزب سوسیال دموکرات آلمان (اس پی دی) از این «سازمان رسانه ای جهانی» قدردانی کرد و گفت: «این سازمان به جای اخبار جعلی، اخبار موثق نشر می کند و در این کار مستقلانه و نوآورانه عمل می کند، به ارزش ها پایبند است و کارش را با شور و شوق انجام می دهد».

۹۶ درصد از کاربران دویچه وله در نظرخواهی های بین المللی بر اعتبار دویچه وله تاکید می کنند و این ها بیش از ۱۵۰ میلیون تن از کاربران دویچه وله در هفته هستند و شمارشان رو به افزایش است.

کریستوف اشترک/ م. ا.