از بتهوفن تا عمر عقبا؛ چه چیز موسیقی را انقلابی می کند؟

وقتی خانم صدا رودر، پیانو نواز با آهنگسازان درباره "بهار عربی" سخن گفت، شگفت زده شد. او می گوید: «من فکر می کردم به خاطر پس زمینه فرهنگ ترکی که دارم می توانم انقلاب "بهار عربی" را بفهمم اما این درست نبود». او توضیح می دهد: «فهم این انقلاب و پیگیری آن در موج سیل آسای اطلاعات آسان نیست. شاید موسیقی بتواند در این زمینه ما را کمک کند».

این پیانیست به خاطر یک اجرای چند رسانه ای در "فستیوال موسیقی بتهوفن" از هنرمندان کشورهای مختلف عربی خواست تا معنای "بهار عربی" را از طریق اجرای موسیقی بیان کنند. عمر عقبا، آهنگساز مصری وضعیت را در کشورش نسبت به پیش از انقلاب بدتر می داند. او در قطعه موسیقی با نام "فیسبوک اف. بی آی" (پولیس فدرال امریکا) به شدت از رشد بنیادگرایی در جامعه مصر، و تاثیرات رسانه های اجتماعی انتقاد می کند. او همچنان از دخالت امریکایی ها در بحران مصر انتقاد دارد.

صدا در توصیف قطعه آهنگ آقای عقبا می گوید: «من کلیدهای پیانو را می نوازم و کم کم به طور مستمر شدیدتر می شوند». او در ادامه توضیح می دهد: «اما دوباره و دوباره، کوردهای پیانو به طور ناقص ختم می شوند. و همه چیز دوباره از نخست شروع می شود. در پایان، وقتی که حس می کنی موسیقی به طرف دیگری می رود، صدای سرود ملی امریکا به گوش می رسد».

موسیقی در روح انقلاب ها

چگونگی تاثیر انقلاب های اجتماعی بر موسیقی، موضوع اصلی فستیوال چهار هفته ای "موسیقی بتهوفن" در شهر بن است. این جشنواره روز نهم ماه جاری سپتمبر آغاز به کار کرد. شتفان اوفن انگر، موسیقی شناس می گوید: «حتا معماران انقلاب فرانسه می دانستند که با موسیقی می توانند افکار مردم را جهت دهند». او توضیح می دهد: «موسیقی در تجمعات بزرگ و جشنواره ها نیاز بود. موسیقی باید در دسترس و شنیدنی می بود».

از آنجایی که موسیقی سنتی سکولار جایگاه خودش را در فرانسه داشت، طبقه بورژوا توانست از تاثیرگذاری آن بر انقلاب سود ببرد. اوفن انگر می گوید که این کارکرد موسیقی به ویژه در ساختار "اپرا" ارائه می شد.

بتهوفن و انقلاب

لودیگ فان بتهوفن، موسیقیدان برجسته آلمان نیز حامی آزادی، برابری و برادری بود. او در سمفونی شماره 3 خود با نام "ایرویسا" ارتباط مستقیم با انقلاب فرانسه دارد.

این قطعه موسیقی بتهوفن اما در نفس خود نیز انقلابی است. قدرت بیان و طول آن با تمام کارهایی که پیش از او شده بود متفاوت بود.

اوفن انگر می گوید که ساختار موسیقایی بتهوفن و کانتراست پویا و عاطفی قطعات او بر آهنگسازهای مختلفی از جمله هکتور برلیوز تاثیرگذار بوده است. او توضیح می دهد: «در آثار بتهوفن تغییرات پویا، ارکسترای غنی و فضایی غم انگیز به چشم می خورد».

چنین هنجارشکنی در موسیقی در آثار سرگئی پروکوفیف نیز دیده می شود. پروکوفیف در سال 1936 از ابزار و صداهای مختلف حتا صدای شلیک گلوله استفاده کرد تا "انقلاب اکتوبر روسیه" را به تصویر بکشد.