آمادگی قطر برای جام جهانی با کار اجباری

در منطقه مسیعید در چهل کیلومتری دوحه پاتخت قطر مواد خام ساختمانی جا به جا شده است که از آنها برای ساختن هشت تا دوازده استدیوم برای مسابقات جام جهانی استفاده می شود. فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) و دولت قطر در رابطه با شمار این استدیوم ها در پایان این ماه تصمیم خواهند گرفت.

الف، (اسم مستعار) یک انجنیر شرکت فراهم کننده مواد اولیه ساختمانی در قطر گفت که برای ساختمان این استدیوم ها هشت میلیون تن ریگ به این منطقه منتقل شده است. ریگ یکی از مصالح ساختمانی مهم برای ساختن بتون است که استدیوم ها توسط آن اعمار می شوند.

این شرکت ساختمانی به صورت خاص برای ساخت و ساز این استدیوم ها ظرفیت تولیدی اش را بالا برده است. برای رانندگان لاری ها و ماشین آلات تخنیکی شرایط کاری بهتر شده است، چرا که آنان برای این شرکت انحصاری اولویت دارند.

در کنار این، شرکت فراهم کننده مواد اولیه ساختمانی قطر "کیو.پی.ام.سی" براساس فشارهای جهانی بر این کشور به خاطر وضعیت بد کارگران مهاجر، مقررات جدیدی را در محیط کاری اش وضع کرده است.

الف، انجنیر این شرکت ساختمانی نمی خواهد که هویت اش در این گزارش فاش شود. او هم همانند دیگر کارگران خارجی در قطر به خاطر ترس از سرکوب توسط کارفرمایان از اظهار نظر با نام اصلی اش خودداری می کند.

الف یک مرد با اندام ورزیده است که پس از بروز اعتراضات موسوم به "بهار عرب" کشورش را ترک کرد و به قطر پناه برد. او در مورد وضعیت کاری اش می گوید: «آنها (کارفرمایان) حالا یک زمان کاری هشت ساعته را در روز تعیین کرده اند. اما آنان گفته اند که کاگر مجاز است در موارد فردی 12 تا 15 ساعت اضافه کاری کند، در غیر آن شرکت با مشکلات اقتصادی روبرو خواهد شد؛ شما در این شرایط چه خواهید کرد؟».

الف اضافه می کند: «این طبعیست که کارفرمایان و شرکت ها همیشه می گویند در صورتی که ما اضافه کاری نکنیم با شرایط بد اقتصادی روبرو خواهند شد، اما از هر چهار یا پنج ساعت اضافه کاری فقط دو ساعت را پرداخت می کنند».

الف که دارای سند فراغت از دانشگاه است می گوید که برای افرادی مانند او نیز معمولا کارهای شاقه اعمال می شود و شکایت می کند: «من یک قرارداد پنج ساله دارم. من حالا که به این شرکت وارد شدم، دیگر نمی توانم خارج شوم و یا کارفرمایم را تبدیل کنم».

منطقه صنعتی مولوخ

چیزی که او تشریح می کند، دقیقا بخشی از گزارش سازمان عفو بین الملل، دیدبان حقوق بشر و کنفدراسیون اتحادیه های کارگری یا "آی.تی.یو.سی" است. کارگران حق آزادی انتخاب محل کار را ندارند. معاش هایشان به طور معمول ناوقت، به صورت قسط و ناقص پرداخت می شوند.

نبین، یک کارگر ساختمانی از نیپال است. او در منطقه صنعتی دوهه به دویچه وله گفت: «کارفرمایان این طور برخورد می کنند که وقتی ویزایت تمام شد و باید به خانه برگردی، پول باقی مانده از معاش را نمی پردازند».

این منطقه صنعتی مساحتی تقریبا 16 کیلومتر مربع در حومه پایتخت قطر و محل تقاطع 52 سرک از شرق و غرب است، سرک هایی که هنوز هم به جای نام با شماره شناخته می شوند.

فروشگاه ها، فابریکه های صنعتی و خانه های رهایشی همه در این مکان صنعتی شطرنجی مانند در میان همدیگر قرار گرفته اند؛ جایی که اکثر کارگران نیز در آنجا مسکن گزین هستند.

جام جهانی به عنوان ماشین تغییر؟

نوردین، یک لوله کش از بنگلدیش است که در قطر کار می کند. او یک اتاقش را با کارگران تازه وارد شریک کرده است. او اتاق اش را چنین توصیف می کند: «پنج تخت خواب دو منزله، فقط یک لامپ، بدون کلکین. واقعاً آدم نمی خواهد این چنین اتاق را دوباره ببیند.»

نوردین با نوعی از ویزای به اصطلاح آزاد در قطر زندگی می کند. این ویزا برای وی 25 هزار روپیه در حدود 350 یورو هزینه برداشته است. هزینه ای دو برابر قیمت معمولی ویزای قطر.

پدر نوردین برای اینکه پسرش این ویزا و هزینه پروازش به قطر را تهیه کند، یک کشتزار برنج خود را فروخته است. هردو به این فکر بودند که با این کارشان گامی برای به دست آوردن یک درآمد خوب برداشته اند. نوردین می گوید: «اگر اینچنین ویزای آزاد داشته باشی می توانی ماهانه دو هزار ریال قطری درآمد داشته باشی، اما کارفرمایان فقط یک هزار ریال را می پردازند».

یک هزار ریال قطر تقریبا 250 یورو می شود. حالا اولین ماه نوردین در قطر است و فقط توانسته است یک کار چهارماهه برای خودش پیدا کند. نوردین می افزاید: «کارفرمای اصلی دو هزار ریال را می پردازد؛ اما کارفرمای دومی که من را استخدام کرده است یک هزارش را برای خودش برمی دارد».

با وضعیتی که کارگران خارجی در قطر دارند، دادن این موقعیت به این کشور برای میزبانی جام جهانی از سوی جامعه جهانی و به خصوص سازمان های حقوق بشری به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.

حالا دولت قطر یک قانون جدید را مطرح ساخته است که کارگر حق تغییر محیط کاری اش را حداقل بعد از ختم قرارداد دارد. این یک اقدام مثبت است که خبرنگاران بین المللی نیز می توانند به این کشور بروند و در مورد وضعیت کارگران گزارش تهیه کنند. آنان حالا به وزارتخانه های مربوط و کارفرمایان در شرکت های بزرگ دسترسی دارند.

پس از فشارهای پی در پی سازمان های حقوق بشری و جامعه غربی، قطر وعده سپرده است که تا ماه می امسال، اصلاحات دیگری را نیز در جاهایی که نیاز باشد برای بهبود وضعیت کارگران خارجی عملی خواهد کرد.